Με εντατικούς ρυθμούς εργάζονται αρμόδια τμήματα και υπηρεσίες για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο, το μεταβατικό στάδιο της οποίας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι 31 Μαρτίου 2024, δύο μήνες δηλαδή πριν τις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης του Ιουνίου του 2024.

Η μεταβατική περίοδος για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης άρχισε τον Μάιο του 2022 μετά και την ψήφιση των νόμων περί κοινοτήτων, περί δήμων και περί επαρχιακών οργανισμών αυτοδιοίκησης. Από τους δύο νέους νόμους που αφορούν τους δήμους και τους επαρχιακούς οργανισμούς τέθηκε σε ισχύ μόνο ένα άρθρο από τον κάθε νόμο που αφορά τα όργανα που θα λειτουργήσουν στο μεταβατικό στάδιο.

Κατά τη μεταβατική περίοδο θα πρέπει να υλοποιηθούν σημαντικές αλλαγές στο θέμα του προσωπικού, οικονομικά θέματα αλλά και θέματα νομοθεσίας.

Η Ανώτερη Διοικητική Λειτουργός στο Υπουργείο Εσωτερικών που ασχολείται με θέματα μεταρρύθμισης, Κάκια Δημητρίου, ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι έχουν προχωρήσει αρκετά οι εργασίες για τη μετάβαση, με πολλές ενέργειες να έχουν γίνει σε τοπικό επίπεδο από τα προσωρινά συντονιστικά συμβούλια που συστήθηκαν για να ετοιμάσουν τη λειτουργία των νέων οντοτήτων. Σημείωσε, επίσης, ότι ξεκίνησε να λειτουργεί κανονικά και το Συντονιστικό Συμβούλιο στην Αμμόχωστο μετά τη νομοθετική επίλυση κωλύματος που υπήρξε.

Θετικές στην πλειοψηφία τους οι τοπικές αρχές

Όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της μεταρρύθμισης, η κα. Δημητρίου ανέφερε ότι οι τοπικές αρχές στη μεγάλη τους πλειοψηφία συνεργάζονται και έχουν αντιληφθεί τα οφέλη της εφαρμογής του νέου νομικού πλαισίου. Αντίστοιχα ανέφερε, και στις κοινότητες που θα συνεργαστούν σε επίπεδο συμπλέγματος παροχής υπηρεσιών, στις πλείστες των περιπτώσεων υπάρχει θετική αντιμετώπιση. Ωστόσο, ανέφερε ότι υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις, ενστάσεις, επιφυλάξεις και ανησυχίες από τοπικές αρχές, όμως όπως είπε, το Υπουργείο μιλά, εξηγεί, και όπου χρειάζεται παρεμβαίνει ο Υπουργός Εσωτερικών προς τις τοπικές αρχές για να καθησυχάσει ανησυχίες, να λύσει προβλήματα αλλά και να επιβάλει τη συνεργασία.

Όσον αφορά την ενημέρωση των πολιτών για τη μεταρρύθμιση, ανέφερε ότι είναι κάτι που είναι προγραμματισμένο να γίνει αλλά δεν ξεκίνησε ακόμα. Ήδη για τους επαρχιακούς οργανισμούς τα ίδια τα προσωρινά συμβούλια ετοιμάζουν μια εκστρατεία ενημέρωσης του κόσμου για τις αλλαγές που θα επέλθουν αναφορικά με την αλλαγή στις υπηρεσίες και στη φορολογία, ενώ ανέφερε ότι η ενημέρωση αυτή θα γίνει και από τις τοπικές αρχές και το Υπουργείο Εσωτερικών που ήδη στο παρελθόν έτρεξε σχετικά εκστρατεία. Πρόσθεσε ότι συγκεκριμένη υποομάδα στην Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή θα ασχοληθεί σύντομα με το θέμα.

Όσον αφορά τη έργο της ενοποίησης του λειτουργικού συστήματος, είπε ότι για τους Δήμους ετοιμάζεται το λογισμικό σύστημα «Ευαγόρας» και η ενημέρωση που έχουν είναι ότι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και παράδοσης του έργου προχωρά κανονικά.  

Σε σχέση με τις οικονομικές αλλαγές από τη μεταρρύθμιση είπε ότι η κρατική χορηγία προς τους Δήμους αυξάνεται με την εφαρμογή της μεταρρύθμισης, στα 117 εκ. ευρώ ετησίως και για τους 20 δήμους από 72 εκ. ευρώ που είναι τώρα. Για τις κοινότητες η χορηγία που δινόταν  για τις 349 κοινότητες θα παραμείνει η ίδια, παρόλο που 63 από αυτές φεύγουν και πάνε στους δήμους, ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθεί περαιτέρω.

Ετοιμάστηκαν τα νέα οργανογράμματα

Όσον αφορά θέματα προσωπικού, η κ. Δημητρίου σημείωσε ότι όλοι οι δήμοι έκαναν νέο οργανόγραμμα  στη βάση του προτύπου που τους δόθηκε και εκκρεμεί η έγκρισή του από την Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή, αφού κλειδώσει και το θέμα της κατανομής της κρατικής χορηγίας. Οργανογράμματα ετοίμασαν και οι τέσσερεις Επαρχιακοί Οργανισμοί και ετοιμάζει τώρα και η Αμμόχωστος, με στόχο να εξεταστούν τον Σεπτέμβριο. Για τις κοινότητες έγιναν πρότυπα οργανογράμματα σε συνεργασία με την Ένωση Κοινοτήτων. Παράλληλα, σημείωσε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών βρίσκεται σε συνεχή επαφή και με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις για τα θέματα προσωπικού.

Ανέφερε ακόμα ότι το προσωπικό των Συμβουλίων Υδατοπρομήθειας και Συμβούλιών Αποχετεύσεων που καταργούνται, θα μεταφερθούν στους νέους Επαρχιακούς Οργανισμούς.  

Όσον αφορά την αξιολόγηση της μεταρρύθμισης, παρόλο που δεν υπάρχει ακόμα κάποιο συγκεκριμένο εργαλείο, η κ. Δημητρίου, ανέφερε ότι μετά το πέρας αυτού του μεταβατικού σταδίου θα υπάρξει αξιολόγηση, αξιοποιώντας και καλές πρακτικές που υπάρχουν σε άλλα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτό που για την ώρα είναι προγραμματισμένο, είπε, είναι ένα έργο που πραγματοποιείται με το Συμβουλίο της Ευρώπης για μια αξιολόγηση γύρω στο τέλος του 2025 από ομολόγους τους από άλλα κράτη.

Η κ. Δημητρίου ανέφερε ότι θα γίνει προσπάθεια να γίνει όσο το δυνατό καλύτερη προετοιμασία κατά το μεταβατικό στάδιο, ώστε να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατό λιγότερα προβλήματα κατά την εφαρμογή.

«Οι προοπτικές είναι να δημιουργήσεις πλέον πραγματική τοπική αυτοδιοίκηση, με οικονομικά βιώσιμες τοπικές αρχές οι οποίες να έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν πραγματικά στις υπηρεσίες τις οποίες αναμένει ο πολίτης να παρέχουν και να μεγαλώσουν το εύρος των υπηρεσιών που παρέχουν προς τον πολίτη σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή να φέρεις την παροχή υπηρεσιών  πιο κοντά στον πολίτη», ανέφερε.

Ενέργειες που έχουν γίνει

Από τη στιγμή της ψήφισης των νόμων μέχρι σήμερα, έχουν προχωρήσει διάφορε ενέργειες στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης, η οποία καταγράφεται σε σχετικές παρουσιάσεις του Υπουργείου Εσωτερικών.  Η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή (ΚΣΕ) ξεκίνησε τις εργασίες της με αρκετές συνεδριάσεις και την έκδοση αρκετών εγκυκλίων. Δημιουργήθηκαν επίσης Ομάδες Εργασίας για  ανάλυση και αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων, όπως η δομή, η στελέχωση και το προσωπικό, τα οικονομικά θέματα και ο προϋπολογισμός, τα πληροφοριακά συστήματα, η αδειοδότηση της ανάπτυξης, η εκπαίδευση και διαχείριση της αλλαγής, καθώς και η επικοινωνία και ενημέρωση του κοινού.

Επιπλέον, έχουν δημιουργηθεί προσωρινά όργανα όπως Συμβούλια Διαχείρισης Κοινών Υποθέσεων και Προσωρινά Συντονιστικά Συμβούλια, που έχουν υιοθετήσει λεπτομερή χρονοδιαγράμματα ενεργειών.

Η Ομάδα Εργασίας για Θέματα Δομής, Στελέχωσης και Προσωπικού ανέλαβε διάφορες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και αποστολής προτύπου Οργανογράμματος για τους νέους Δήμους και Επαρχιακούς Οργανισμού Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ). Επίσης, συμφωνήθηκε η επεξεργασία των σχεδίων υπηρεσίας με προθεσμία ολοκλήρωσης έως τον Μάρτιο του 2024 και προετοιμάστηκαν πρότυποι κανονισμοί για θέματα Ταμείων Συντάξεων και Ταμείων Ευημερίας για τους Δήμους.

Η Ομάδα Εργασίας Οικονομικών Θεμάτων και Προϋπολογισμού δημιούργησε υποομάδες για την εξέταση και βελτίωση του προϋπολογισμού, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα για το δημόσιο τομέα..

Η Ομάδα Εργασίας για Πληροφοριακά Συστήματα αποφάσισε την επέκταση του συστήματος ΙΠΠΟΔΑΜΟΣ στους ΕΟΑ και προωθεί την υλοποίησή του. Επιπλέον, ανέλαβε την ανάπτυξη του συστήματος «ΕΥΑΓΟΡΑΣ» από όλους τους δήμους.

Όσον αφορά την Ομάδα Εργασίας για Θέματα Εκπαίδευσης και Διαχείρισης της Αλλαγής, έχει ξεκινήσει η υλοποίηση του Έργου «Εφαρμογή Υποστηρικτικών Μέτρων για την υλοποίηση της Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο», στα πλαίσια του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με προϋπολογισμό €840.000 (Ιαν. 2023-Ιουν. 2025).

Η Ομάδα Εργασίας για την Αδειοδότηση της Ανάπτυξης ανέλαβε δράσεις που περιλαμβάνουν την οργανωτική δομή σε συνεργασία με τις Πολεοδομικές και Οικοδομικές Αρχές. Επιπρόσθετα, πραγματοποιήθηκε ανάλυση στατιστικών στοιχείων από 10 Πολεοδομικές και 36 Οικοδομικές Αρχές για τα προηγούμενα 5 έτη, με σκοπό την καταγραφή αναγκών στελέχωσης των ΕΟΑ. Προγραμματίζεται επίσης μεταφορά προσωπικού μέσω απόσπασης ή σύναψης Συμφωνιών, ενώ επίσης γίνεται καταγραφή νομοθετικών διατάξεων που χρήζουν τροποποίησης.

Τέλος, η συνεργασία μεταξύ των Υπουργείων Εσωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελληνικής Δημοκρατίας, ενισχύθηκε με υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας που συμπεριλαμβάνει την ανταλλαγή απόψεων, τεχνογνωσίας και εμπειριών σχετικά με τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.