Στις 15 Ιουλίου 2021 είχε αρχίσει η δημόσια διαβούλευση για το προσχέδιο των περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών (Σύστημα Εγγυοδοσίας) Κανονισμών με τα συμβαλλόμενα μέρη να εκφράζουν τις ανησυχίες τους.

Το προσχέδιο αφορούσε την εγκαθίδρυση εγγυοδοτικού συστήματος για τις μίας χρήσης πρωτογενείς συσκευασίες ποτών, βάσει του οποίου για τις συσκευασίες αυτές θα καταβάλλεται χρηματικό αντίτιμο από τον αγοραστή το οποίο του αποδίδεται κατά την επιστροφή του αποβλήτου συσκευασίας εγγυοδοσίας με σκοπό την χωριστή συλλογή και ανακύκλωση του.

Οι Κανονισμοί θα καθόριζαν τις λεπτομερείς διατάξεις για τη λειτουργία του συστήματος, τις υποχρεώσεις των παραγωγών και εισαγωγέων, των διακινητών που διαθέτουν τα προϊόντα αυτά στην αγορά και των υπηρεσιών εστίασης και το πλαίσιο για την καταβολή και επιστροφή του τέλους εγγυοδοσίας και τη δημιουργία σημείων επιστροφής των συσκευασιών.

Τελικά το προσχέδιο είχε μπει στο συρτάρι αφού κρίθηκε ότι θα ήταν ασύμφορο για τις επιχειρήσεις ενώ στο τραπέζι κατατέθηκε και η ανησυχία για ενδεχόμενο κλείσιμο ακόμα και της εταιρείας συλλογής ανακυκλώσιμων green dot.

Ημερίδα για το προσχέδιο δυο χρόνια μετά

Μέχρι χθες, 12 Ιουνίου 2023, όπου το Τμήμα Περιβάλλοντος διοργάνωσε ημερίδα με θέμα την Εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας (DRS) για προϊόντα σε συσκευασία εγγυοδοσίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Alphanews.live, το Τμήμα Περιβάλλοντος σκοπό είχε να δημιουργήσει ένα νέο φορέα ο οποίος θα ασχολείτο αποκλειστικά με την ανακύκλωση αλουμινίου, γυαλιού και πλαστικού.

Πως θα λειτουργεί το σύστημα εγγυοδοσίας

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι λιανέμποροι και όλοι όσοι διακινούν τα συγκεκριμένα εμπορεύματα υποχρεούνται να αγοράσουν και να εγκαταστήσουν τις μηχανές ανακύκλωσης εντός των υποστατικών που είναι μεγαλύτερα των 200 τετραγωνικών μέτρων.

Οι καταναλωτές με την σειρά τους θα πληρώνουν ένα ντεπόζιτο με την αγορά των προϊόντων το οποίο θα λαμβάνουν πίσω όταν επιστρέψουν πίσω τις άδειες συσκευασίες αλουμινίου, γυαλιού ή πλαστικού.

Έντονες αντιδράσεις

Σύμφωνα με πληροφορίες, το 2021 όταν και είχε αρχίσει η διαβούλευση υπό τον τότε Υπουργό Γεωργίας Κώστα Καδή, υπήρξε εκ μέρους του κατανόηση μετά από συσκέψεις και ακούγοντας τις ανησυχίες των επαγγελματικών συνδέσμων με αποτέλεσμα να βάλει το νομοσχέδιο στο συρτάρι αφού αντιλήφθηκε ότι δεν μπορεί να είναι εφικτό.

Μιλώντας στο Alphanews.live, o Μάριος Αντωνίου Γενικός Γραμματέας του ΠΑΣΥΛΕ, εξέφρασε έντονα την δυσαρέσκεια του αφού όπως είπε, καλέστηκε σε μια ημερίδα και βρέθηκε προ τετελεσμένων για ένα νομοσχέδιο το οποίο απορρίφθηκε πριν από δυο χρόνια.

Σύμφωνα με τον ίδιο, δημιουργούνται σοβαρά ερωτηματικά ως προς τις σκοπιμότητες αλλά και τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται από την στιγμή που η συγκεκριμένη ημερίδα διοργανώθηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος.

Ο κ. Αντωνίου τόνισε ότι το εν λόγω νομοσχέδιο μεταφέρει δυσανάλογο βάρος στους λιανέμπορες, καθώς οι υπεραγορές που είναι μεγαλύτερες από 200τμ. θα πρέπει να εφαρμόσουν τις μηχανές κάτι που σημαίνει ότι καλούνται να καταβάλουν ένα πολύ ψηλό κόστος αγοράς των μηχανών που φτάνει μέχρι και τις €80,000, έξοδα συντήρησης καθώς και μισθούς εργαζομένων που θα είναι υπεύθυνοι για την λειτουργία και διαχείριση των μηχανών.

Επιπλέον τόνισε ο κ. Αντωνίου, σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που λειτουργούν οι μηχανές παρατηρείται μεγάλο χάος και συνωστισμός εκ μέρους των καταναλωτών.

Κρίνεται η  βιωσιμότητα της Green Dot;

Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της Green Dot κ. Μάριο Βραχίμη, πιθανή εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας θα θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του Οργανισμού.

Όπως αναφέρει, η Green Dot ιδρύθηκε το 2003 με πρωτοβουλία του ΚΕΒΕ και ο κύριος σκοπός της ήταν να επιτύχει τους εθνικούς στόχους ανάκτησης και ανακύκλωσης που καθορίζει η νομοθεσία. Στη βάση αυτή, έχουν εγγραφεί στην Εταιρεία 1430 μέλη, τα οποία τοποθετούν στην αγορά ετησίως περί τους 75.000 τόνους συσκευασιών.

Από το 2006, η Green Dot σχεδίασε τη συλλογή τριών ρευμάτων υλικών (PMD, Χαρτί και Γυαλί) με τη μέθοδο πόρτα – πόρτα και σταδιακά έφτασε να εξυπηρετεί 720.000 κάτοικους, οι οποίοι αντιστοιχούν σε ποσοστό 86% του πληθυσμού, από 29 Δήμους και 90 Κοινότητες. Επιτυγχάνει κάθε χρόνο ανακύκλωση πέραν των 70.000 τόνων αποβλήτων συσκευασίας και υπερκαλύπτει τον γενικό στόχο ανακύκλωσης, που είναι 70%. Ωστόσο, δεν επιτυγχάνει τους επιμέρους στόχους για το γυαλί, το πλαστικό και το αλουμίνιο.

«Το Γυαλί, από το 2006 έως και το 2022 παρουσιάζει αυξητική τάση και σήμερα είναι στο 54.5% και οδεύει για επίτευξη του στόχου, ο οποίος είναι 70% έως το 2026. Το Αλουμίνιο, για το έτος 2022 πέτυχε ποσοστό ανακύκλωσης 27% και μόνο με την εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετώ (ΠΟΠ) μπορεί να φτάσει τον στόχο του 50% έως το 2026. Το PET, για το έτος 2022 πέτυχε ποσοστό ανακύκλωσης 28% και μόνο με την εφαρμογή του ΠΟΠ μπορεί να φτάσει τον επιθυμητό στόχο.»

Τονίζει μάλιστα ότι σήμερα, στη βιομηχανία της ανακύκλωσης απασχολούνται 250 άτομα, αξιοποιούνται 40 σκυβαλλοφόρα και λειτουργούν 2 μονάδες διαλογής.

Σύμφωνα με τη μελέτη που παρουσιάστηκε από την Atlantis Consulting Cyprus Ltd έχει υπολογιστεί ετήσια μείωση στα  έσοδα τελών του συστήματος, ύψους €739.000 από την πιθανή εφαρμογή του Συστήματος Εγγυοδοσίας στην Κύπρο.

«Δεν έχει υπολογιστεί όμως, η απώλεια που θα υπάρξει από την πώληση των ανακυκλώσιμων υλικών, αλλά και η αύξηση που θα δημιουργηθεί στο κόστος συλλογής και διαλογής ανά τόνο, των υπόλοιπων συσκευασιών. Οι απώλειες δύσκολα μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια λόγω της μεταβλητότητας των διαφόρων παραμέτρων, αλλά συνολικά εκτιμάται να κυμανθούν κατά μέσο όρο στο €1.500.000 ετησίως, ποσό που καθιστά το Σύστημα μη βιώσιμο.»

Τέλος, ο κ. Βραχίμη τονίζει ότι η πιλοτική εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω στον Δήμο Αγλαντζιάς είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα ότι με την εφαρμογή του προγράμματος επιτυγχάνονται όλοι οι στόχοι ανακύκλωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό ανακύκλωσης του πλαστικού, κατηγορίας PET, ξεπέρασε το 70% από τον πρώτο κιόλας χρόνο εφαρμογής του. Επίσης, τα αποτελέσματα του προγράμματος έφεραν τον Δήμο Αγλαντζιάς πρώτο σε απόδοση ανακύκλωσης (σε κιλά ανά κάτοικο), ανά το Παγκύπριο.

«Θεωρώ ότι είναι πολύ πρώιμο να συζητείται η εφαρμογή ενός ΣΕ, προτού καν εφαρμοστούν και αξιολογηθούν τα θεσμικά μέτρα που έχουμε αναφέρει. Η αποτυχία της εφαρμογής προγραμμάτων ΠΟΠ σε Παγκύπρια βάση, ίσως αποτελέσει σημαντική ένδειξη της ανικανότητας του κράτους να στηρίξει τις νομοθετικές του αποφάσεις.»

Κάθετα εναντίον ο Σύνδεσμος Υπεραγορών

Μιλώντας στο Alphanews.live, ο Εκτελεστικός Γραμματέας του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών κ. Ανδρέας Χατζηαδάμου τόνισε ότι ο σύνδεσμος είναι κάθετα εναντίον του Συστήματος Εγγυοδοσίας ενώ τόνισε ότι εκφράσανε τις διαφωνίες τους εδώ και καιρό.

«Απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις για να γίνει πράξει που θα είναι οσάν να κάνεις μια νέα υπεραγορά. Βλέποντας και το νομοσχέδιο είναι μια εχθρική ενέργεια προς τον κλάδο μας με τον τρόπο που προωθείται και παρουσιάζεται.»

Ο κ. Χατζηαδάμου είπε ότι με τον Υπουργό Γεωργίας Κώστα Καδή, κάθισαν στο ίδιο τραπέζι και έφρασαν την κάθετη τους διαφωνία με τον τότε Υπουργό να δείχνει κατανόηση.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το Σύστημα Εγγυοδοσίας, δεν χρειάζεται στην Κύπρο καθώς υπάρχουν υφιστάμενα συστήματα διαχείρισης ενώ διερωτήθηκε γιατί και ποιοι θέλουν να το κάνουν πραγματικότητα. Τόνισε δε ότι κάποιοι επικαλούνται ευρωπαϊκή ανάγκη ενώ διερωτήθηκε πως είναι δυνατόν, αυτό τον καιρό να συζητούμε για την οποιαδήποτε επιβάρυνση σε αγαθά.

Το Τμήμα Περιβάλλοντος διαβουλεύεται χωρίς να αλλάξει το αρχικό κείμενο λέει το ΚΕΒΕ

Ενάντια στο Σύστημα Εγγυοδοσίας τάσσεται και το ΚΕΒΕ το οποίο τονίζει ότι το Τμήμα Περιβάλλοντος χωρίς να προχωρήσει στην όποια αλλαγή του πρώτου κειμένου που είχε απορριφθεί το 2021 άρχισε εκ νέου διαβούλευση με τα εμπλεκόμενα μέρη. 

“Είναι φανερό ότι καμιά από τις απόψεις που έχουν μέχρι τώρα υποβληθεί δεν έχει ληφθεί υπόψη δημιουργώντας περαιτέρω ανησυχίες σε όλους τους επηρεαζόμενους.  Υπενθυμίζουμε ότι είχαν εκφραστεί αρνητικά όλοι οι εμπλεκόμενοι σύνδεσμοι υπεραγορών, προμηθευτών και καταναλωτών για αυτό και αναμέναμε σημαντική διαφοροποίηση της πολιτικής του Τμήματος Περιβάλλοντος το οποίο επιλεγεί να αγνοεί τους άμεσα ενδιαφερόμενους και αυτούς που ουσιαστικά καλούνται να εφαρμόσουν το σύστημα.”

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ΚΕΒΕ αναγνωρίζει την ανάγκη ανάπτυξης μηχανισμών και μεθόδων για αύξηση του ποσοστού των υλικών συσκευασίας που οδηγούνται σε ανακύκλωση για αυτό είχε εισηγηθεί την ανάγκη επίσπευσης των συστημάτων «πληρώνω όσο πετώ» σε παγκύπρια κλίμακα και μπορεί να συνυπάρξει με το σύστημα συλλογής από πόρτα σε πόρτα που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια από την Green Dot.

Επιπρόσθετα, το ΚΕΒΕ μετά από επαφές με επιχειρηματικούς συνδέσμους, οργανισμούς και εταιρείες που επηρεάζονται τονίζει ότι διαφάνηκε μεγάλη ανησυχία από όλους  τους επηρεαζόμενους για λόγους κόστους που θα απαιτηθεί για την εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας, (το ύψος του τέλους, την υποχρέωση των διακινητών για αγορά και εγκατάσταση των μηχανών εγγυοδοσίας) όσο και στα πρακτικά και λειτουργικά προβλήματα που θα προκαλέσει σε σχέση με τον τρόπο εφαρμογής του. 

Τέλος, σύμφωνα με τις θέσεις του ΚΕΒΕ όπως τις είχε εκράσει προς το Τμήμα Περιβάλλοντος στις 23 Μαρτίου 2022, στο προσχέδιο των Κανονισμών επιβάλλονται αυξημένες υποχρεώσεις στους διακινητές συσκευασιών εγγυοδοσίας,  δηλαδή  όλα τα σημεία πώλησης, με τρόπο που επηρεάζεται πολύ η λειτουργία τους.  

Τα μεγάλα καταστήματα πέραν των 200 τ.μ., σημειώνεται, θα πρέπει να επενδύσουν σε υποδομές και μηχανές εγγυοδοσίας κάτι το οποίο θεωρούν ότι δεν μπορεί να αποτελεί δική τους υποχρέωση ενώ τα πιο μικρά καταστήματα θα πρέπει εσωτερικά να διαθέσουν την υποδομή παραλαβής και διαχείρισης των συσκευασιών.  

“Και στις δυο περιπτώσεις απαιτείται επανασχεδιασμός του χώρου, εσωτερικού και εξωτερικού και των σημείων πώλησης με τεράστια χωροταξικά, λειτουργικά και σε ορισμένες περιπτώσεις υγειονομικούς κίνδυνους και προβλήματα.” 

Τέλος το ΚΕΒΕ κάνει λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό αφού τα σημεία πώλησης με λιγότερα από 200 τ.μ. θα βιώσουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό που θα δημιουργηθεί με τα μεγάλα καταστήματα τα οποία θα διαθέτουν τους απαιτούμενους χώρους τοποθέτησης των μηχανών εγγυοδοσίας οδηγώντας με τον τρόπο αυτό τους καταναλωτές σε αυτά τα σημεία. Επιχειρήσεις όπως μικρές υπεραγορές και περίπτερα, θα πρέπει να δημιουργήσουν την απαραίτητη υποδομή επιστροφής – παραλαβής – διαχείρισης των συσκευασιών, που ισοδυναμεί με τεράστια αύξηση του λειτουργικού τους κόστους πέραν των άλλων προβλημάτων που θα δημιουργηθούν.