Χιλιάδες κόσμου θα εξορμήσουν στα χωράφια για να “κόψουν την μούττη” της Σαρακοστής τη Καθαρά Δευτέρα. Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να εξερευνήσουν τη φύση και πολλοί είναι αυτοί που με την ευκαιρία θα αφήσουν και τα σκυλιά τους να τρέξουν ελεύθερα. Υπάρχουν κάποια πράγματα όμως που πρέπει να προσέξουμε τόσο για τα παιδιά μας τόσο και για τους τετράποδους φίλους μας. 

Αυτή την περίοδο κάνει την εμφάνισή της η πιτυόκαμπη ή κάμπια των πεύκων. Η συγκεκριμένη κάμπια αποτελεί ένα από τα πλέον κοινά αλλά και βλαβερά είδη στη χώρα μας. Πρόκειται για την κάμπια που στο τέλος του βιολογικού της κύκλου μεταμορφώνεται στη νυχτοπεταλούδα με το επιστημονικό όνομα Thaumatopoea pityocampa και η οποία τρέφεται με πευκοβελόνες. 

Διαβάστε Επίσης: Μάθε σε ποιες περιοχές δεν μπορείς να πετάξεις χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα

Η ικανότητα της κάμπιας των πεύκων να προκαλεί παθολογικές δερματικές αντιδράσεις είναι γνωστή από την αρχαιότητα και η πρώτη επίσημη αναφορά γίνεται από τον Reaumur το 1736. Οι κάμπιες διαθέτουν έναν εξαιρετικό αμυντικό μηχανισμό. Όταν νιώσουν ότι απειλούνται (πχ όταν κάποιος τις ακουμπήσει), εκτοξεύουν στον αέρα μικροσκοπικά τριχίδια, τα οποία περιέχουν τοξίνη, που προκαλεί στον άνθρωπο αλλά και σε ζώα δερματικά συμπτώματα.

Σε κατοικημένες περιοχές και σε μέρη που συχνάζει κόσμος, η κάμπια προκαλεί δερματολογικά προβλήματα στον άνθρωπο. Συγκεκριμένα προκαλεί φαγούρα στο δέρμα και εξάνθηματα, γι’αυτό λέγεται και κνηθοκάμπη. 

Χαρακτηριστικό της προνύμφης είναι και οι δερματικές αντιδράσεις που προκαλεί σε  όποιον τις πλησιάσει καθώς μόλις απειληθούν διασπείρουν στον αέρα τρίχες με τοξίνες που  ερεθίζουν δέρμα, μάτια και αναπνευστικό σύστημαΤα τριχίδια της κάμπιας αποτελούν την   “άμυνα” του εντόμου προς τα πουλιά, διασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ φυτικού και ζωικού βασιλείου, αλλά είναι και το αίτιο της δερματίτιδας.

Σε επαφή με το δέρμα και τα μάτια

Τα συμπτώματα προκαλούνται από μηχανικούς και χημικούς παράγοντες και σπανιότερα από αλλεργικό μηχανισμό, με τα κνιδωτικά τριχίδια και τα δηλητηριώδη κεντριά τους. Ο κύριος μηχανισμός με τον οποίο δρουν βασίζεται στην ιδιαίτερη μορφολογία των κνιδωτικών τριχιδίων τους, τα οποία μοιάζουν με καμάκι και διεισδύουν εύκολα στην επιδερμίδα του ‘εχθρού’ απελευθερώνοντας τις τοξικές ουσίες οι οποίες προκαλούν αντίδραση υπερευαισθησίας είτε άμεσα –την κνίδωση εξ’ επαφής-, είτε μετά από κάποιες ώρες – την δερματίτιδα εξ’ επαφής-, ενώ σπάνια μπορεί να προκαλέσουν τη σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση.

Σε περίπτωση τριψίματος των ματιών με χέρια που έχουν ακουμπήσει κάμπιες μπορεί να εμφανισθεί ερυθρότητα στα μάτια και πρήξιμο στα βλέφαρα. Αν δεν αντιμετωπισθεί σύντομα με καλό πλύσιμο, μπορεί να προκληθεί τραυματισμός από την έντονη φαγούρα και δακρύρροια, περίπτωση κατά την οποία εκτίμηση από οφθαλμίατρο είναι χρήσιμη.

Εξαιρετικά σπάνια, κυρίως σε άτομα με άσθμα ή άλλα αναπνευστικά προβλήματα, η εισπνοή των τριχιδίων της κάμπιας μπορεί να προκαλέσει ρινίτιδα, κρίση βήχα και δύσπνοια – ελάχιστα είναι αυτού του είδους τα περιστατικά που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία.

Η διάγνωση δεν είναι δύσκολη καθώς το ιστορικό και η παρουσία εξανθήματος κυρίως σε εκτεθειμένα μέρη βοηθάει  προς τη σωστή κατεύθυνση. Η χρήση κολλητικής ταινίας στους πομφούς και ο έλεγχος με μικροσκόπιο αναδεικνύει την παρουσία τριχιδίων σε περιπτώσεις που δε μπορούν να διαγνωσθούν με βεβαιότητα.

Τα κύρια συμπτώματα είναι η εμφάνιση βλατίδων, ερυθήματος ή και φυσαλίδων με τάση να συρρέουν κατά τόπους, ενώ η πιο συχνή εντόπιση είναι ο κορμός , τα άκρα και ο τράχηλος. Εκτός από δερματικά συμπτώματα, μπορεί να παρουσιαστεί ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα και σπάνια εκπνευστικός συριγμός. Η αντιμετώπιση είναι κυρίως συμπτωματική, ενώ θα πρέπει να λαμβάνονται και μέτρα πρόληψης και αποφυγής, κυρίως, της επαφής.

Για τα σκυλιά

Για τους τετράποδους φίλους μας είναι ακόμη πιο επικίνδυνη αφού μπορεί να προκαλέσει σωρεία προβλημάτων. Τα σκυλιά ως περίεργα μπορεί να προσεγγίσουν τις κάμπιες να τις μυρίσουν ή ακόμη και να τις γλείψουν. 

Αν έρθουν, ακόμα και ελαφρώς, σε επαφή με τις κάμπιες αυτές τα χείλη και η γλώσσα τους μπορεί να ερεθιστούν επικίνδυνα, ακόμη και να νεκρωθούν!

Αν δείτε αυτές τις κάμπιες κρατείστε το σκυλί σας μακριά από την περιοχή.

Μην λιώνεται τις κάμπιες επειδή με αυτό το τρόπο μπορεί να μεταφέρεται τις τοξίνες. Αν ο σκύλος σας έρθει σε επαφή με τις κάμπιες, επισκεφθείτε τον κτηνίατρο το συντομότερο δυνατό. Είναι σημαντικό να μην καθυστερήσετε περιμένοντας να του περάσει.

Τι πρέπει να προσέξετε

Το κοινό δεν πρέπει να αγγίζει τις φωλιές ή τις κάμπιες και να αποφεύγει να κάθεται κάτω ή κοντά στα προσβεβλημένα πεύκα, γιατί υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν τα πιο πάνω δερματολογικά προβλήματα. Σε περίπτωση που κάποιος έχει επηρεαστεί σοβαρά από την πτυοκάμπη, πρέπει να αποταθεί άμεσα για παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. 

• Ενημερώνουμε τα παιδιά να μην αγγίζουν τις κάμπιες ή τις φωλιές τους και να αποφεύγουν τα προσβεβλημένα πεύκα ειδικά τον πρώτο μήνα της Άνοιξης.
• Σε υποψία τοπικής επιδημίας (πολλά κρούσματα), θα πρέπει να αποφεύγουμε να απλώνουμε τα ρούχα σε εξωτερικούς χώρους
• Εάν το παιδί παρουσιάσει συμπτώματα μετά το παιχνίδι του σε περιοχή με πεύκα, απομακρύνουμε τα ρούχα από πάνω του και τα πλένουμε, ενώ κάνουμε μπάνιο στο παιδί  με σαπούνι για την απομάκρυνση των τριχιδίων. Τα ρούχα του παιχνιδιού αν δεν πλυθούν παραμένουν έξω από το υπνοδωμάτιο του παιδιού.
• Φοράμε κατάλληλο ρουχισμό ρούχα μακρυά μανίκια και  χρησιμοποιούμε γάντια και γυαλιά εάν πρόκειται να ασχοληθούμε με την κηπουρική.
• Κόβουμε στις αρχές του χειμώνα τα κλαδιά που φέρουν φωλιά και τα καίμε πριν την έξοδο της  κάμπιας 
• Συμβουλεύεστε τον γιατρό σας, εάν τα συμπτώματα είναι επίμονα

Προσοχή

Άλλο το “μαρτούι” και άλλο η πιτυόκαμπη.

Το «μαρτούι» είναι γνωστό σε αρκετούς. Το μαρτούι είναι ένα ασπόνδυλο έντομο που αποτελεί το πρώτο στάδιο μεταμόρφωσής του σε πεταλούδα. Έχει το επιστημολογικό όνομα Ocnogyna (loweii) Cypriaca και ανήκει στο είδος κάμπιας στην τάξη λεπιδόπτερων της οικογένειας Artiicadae.

Η κυπριακή κάμπια ή κοινώς το «μαρτούι» είναι ενδημικό είδος της Κύπρου. Εμφανίζεται κυρίως τέλος Φεβρουαρίου με αρχές του Μάρτη γι’ αυτό και ονομάζεται έτσι. Το σώμα της έχει χρώμα μαύρο και είναι καλλυμένο με χνούδι. Έχει πολύ μικρό μέγεθος που φτάνει μέχρι και τις 8 ίντζες.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του μοναδικού είδους κάμπιας είναι ότι από τη στιγμή που θα εκκολαφθούν από το κουκούλι τους μένουν συσωρευμένες αρκετές μαζί σε ένα σημείο και όταν περίπου φτάσουν να έχουν μέγεθος 1 με 2 ίντζες, τότε σκορπίζονται σε διαφορετικά σημεία στο χώρο [