Μπορεί η Πλατεία Ελευθερίας, να πέρασε χίλια μύρια κύματα, ωστόσο, οι εργασίες προχωρούν με γοργούς ρυθμούς με τον αρχιτέκτονα του έργου (εκ μέρους του αρχιτεκτονικού γραφείου Zaha Hadid Architects) να εκτιμά ότι οι δημότες της Λευκωσίας θα περπατήσουν σε αυτή στα τέλη του καλοκαιριού.

Ήδη η γέφυρα έχει παραδοθεί, και το έργο άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. 

Ο Χρήστος Πασσάς, αναλύει στο ΑlphaNewsLive τη φιλοσοφία της Ζάχα Χαντίντ, απαντά στα ερωτήματα γιατί τα έργα στην Κύπρο δεν υλοποιούνται με τους ίδιους ρυθμούς σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και εάν ισχύουν τελικά τα δημοσιεύματα που θέλουν το Δήμο Λευκωσίας να καλείται να πληρώσει επιπλέον σχεδόν €2 εκατ. στον μελετητή της Πλατείας Ελευθερίας αφού το έργο καθυστέρησε να υλοποιηθεί, με αποτέλεσμα ο αρχιτέκτονας να πληρώνεται με €55.000 μηνιαίως για κάθε μήνα καθυστέρησης.

Πως θα μοιάζει άραγε η Πλατεία Ελευθερίας όταν παραδοθεί στο σύνολό της και γιατί χρειάστηκε μια δεκαετία και πλέον για να ολοκληρωθεί;

Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη και δείτε νέο φωτογραφικό υλικό από το σχεδόν ολοκληρωμένο “στολίδι” της πρωτεύουσας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Πλατεία Ελευθερίας ανακατασκευάζεται από το…1972 (ΦΩΤΟ)

Ένα έργο που αναμένουν εδώ και χρόνια με αγωνία οι δημότες της πρωτεύουσας. Ποιο ήταν το όραμα και η φιλοσοφία της Zaha Hadid; 

Advertisement

“Θα θυμάστε ότι το έργο ανατέθηκε σε εμάς μετά από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Με τη Ζάχα είχαμε ήδη δουλέψει για περισσότερο από 7 χρόνια και σε αυτό το διάστημα καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε κάποια σημαντικά έργα όπως το Phaeno στη Γερμανία (2005) και αλλά τα οποία καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό το σημερινό στυλ αλλά και την γενικότερη αρχιτεκτονική μας προσέγγιση.  Στην περίοδο μετά το 2005,  ουσιαστικά εργαστήκαμε για τη μετεξέλιξη της δουλείας μας σε καταλυτικά έργα που να ενοποιούν και ενσωματώνονται στο περιβάλλον για το οποίο σχεδιάζονται.  Η φιλοσοφία της Ζάχα ήταν πάντα η προσπάθεια να «σπρώξεις» τα όρια, να δημιουργήσεις νέες συνθήκες και να φέρεις μια νέα οπτική στο όλο εγχείρημα, να απελευθερώνει το χώρο.  Αυτή θα είναι πάντα η έμπνευση μας.  Όταν λοιπόν, αποφασίσαμε να λάβουμε μέρος στον διαγωνισμό και μου ανατέθηκε η ευθύνη του σχεδιασμού, η ιδέα ήταν να σχεδιάσουμε κάτι το οποίο να είναι βασισμένο στις ιδέες της ανοικτότητας, της συμπερίληψης και της ελεύθερης κίνησης.  Η έννοια της Ελευθερίας σήμαινε ότι χρειαζόταν να δοθεί μια ανανεωμένη δυναμική στη ροή του χώρου μια νέα αρχιτεκτονική γλώσσα η οποία να έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί το πολύπλοκο αυτό τοπίο. Συνάμα η προσπάθεια αυτή δεν ήταν μόνο φορμαλιστική αλλά και οργανωτική. Δηλαδή, να ενοποιηθεί η σύγχρονη λειτουργία με τη παρουσία του ενετικού τείχους που αποτελεί πλέον ένα πολιτιστικό μνημείο. Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν έντονα στο έργο και θα μπορεί κανείς να τα δει με μια προσεκτική ματιά. Ο σχεδιασμός είναι πολύ-επίπεδος και πολυστρωματικος.  Με την προσέγγιση αυτή δημιουργήθηκαν κάποιες καινοτόμες λύσεις όπως η «πλατεία-γέφυρα», ένα «πάρκο-πλατεία» εντός της τάφρου το οποίο διατρέχει το χώρο σε εγκάρσια κατεύθυνση. Με αυτό τον τρόπο επιλύθηκε ουσιαστικά το πρόβλημα που υπήρχε αρχικά, δηλαδή της απομόνωσης της τάφρου, της καθαρής ανάγνωσης του Ενετικού τείχους από το επίπεδο της διακίνησης του κοινού, αλλά και ο περιβάλλοντας χώρος. Από τα στοιχεία αυτά εξελίχτηκαν, σε συνεργασία με τους συνεργάτες μηχανικούς σε ιδέες στατικής και περιβαλλοντικής επίλυσης αλλά και ενδιαφέρουσες κατασκευαστικές μεθόδους οι οποίες εφαρμόστηκαν στο έργο από τον ίδιο τον εργολάβο.  Η ιδέα αυτή, βέβαια, είναι η αρχή μιας πιο φιλόδοξης πρόθεσης να επεκταθεί η επέμβαση σε όλη την τάφρο με σκοπό την ενοποίηση της σε ένα ενιαίο κυκλικό πάρκο. Δυστυχώς, δεν δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξουμε αυτή τη πρόθεση περαιτέρω ακόμα, και ελπίζω να συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον”.  

“Το έργο πέρασε από πολλές συμπληγάδες”

Με την παράδοση της γέφυρας, το κοινό πήρε μια γεύση από το έργο που οδεύει στην τελική ευθεία. Πως σχολιάζετε όμως την πολύχρονη καθυστέρηση για την ολοκλήρωση του;

“Σίγουρα το έργο χρειάστηκε περισσότερο χρόνο να ολοκληρωθεί από ότι είχε αρχικά προγραμματιστεί. Ενδεχομένως ο αρχικός προγραμματισμός να ήταν πιο φιλόδοξος από ότι θα έπρεπε, και αυτό να έδωσε κάποιες συγκεκριμένες προσδοκίες. Αυτό όμως ήταν ότι συμφωνήθηκε μεταξύ εργοδότη και εργολάβου.  Υπάρχουν όμως και διάφοροι άλλοι λόγοι. Το έργο πέρασε από πολλές συμπληγάδες, διότι μην ξεχνάμε πως οι προκλήσεις για την Κύπρο, ήταν πολλές την τελευταία δεκαετία, των οποίων οι επιπτώσεις είναι ακόμα αισθητές. Συνάμα, οι εμπειρίες αυτές ήταν και μεταμορφωτικές. Δείξαμε ότι, τα έργα αυτά είναι εφικτά στο Κυπριακό περιβάλλον και πως υπάρχουν άξιοι άνθρωποι να τα εκτελέσουν.  Επομένως για μένα είναι σημαντικό ότι φτάνουμε στην ολοκλήρωση του και αυτό αποτελεί επιτυχία για την Λευκωσία και τη Κύπρο, στο σύνολο της”. 

Πιστεύετε ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του αρχικού σχεδίου;

“Κοιτάξτε,τίποτε δεν είναι τέλειο  .Γίνεται  μεγάλη  προσπάθεια   να καταφέρουμε το  ψηλότερο δυνατόεπίπεδο, τεχνικής και κατασκευαστικής  επίλυσης  μέσα  στους περιορισμούς που έχουμε. Το έργο αυτό όμως είναι, κατά την άποψη μου, μοναδικό από πολλές απόψεις:  τόσο για τις πολεοδομικές προεκτάσεις του, τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, το οικολογικό και πολιτιστικό ήθος του αλλά και γιατί αντανακλά τη ομαδική προσπάθεια όλων όσων εργάστηκαν σε αυτό από επίπεδο διοίκησης μέχρι και τον τελευταίο εργάτη. Όποτε πιστεύω πως ναι, ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό στις προσδοκίες του αρχικού σχεδιασμού”, απαντά ο Χρήστος Πασσάς.  

Ποιος είναι ο λόγος πιστεύετε, που τα έργα στην Κύπρο καθυστερούν στην υλοποίησή τους σε σχέση με έργα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που ολοκληρώνονται σε διάστημα μερικών ετών;

Θεωρώ ότι οι λόγοι είναι κυρίως τρεις:

1.  Συνήθως, έργα του δημοσίου τομέα δίδονται σε διαχείριση από δημόσιες ιδιωτικές συμπράξεις (PPP). Με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται δύσκολες γραφειοκρατικές διαδικασίες τις οποίες όλοι γνωρίζουν πως υπάρχουν στον δημόσιο τομέα. 

2. Πιστεύω επίσης ότι, ενώ υπάρχει η τεχνογνωσία σε πολλούς τομείς ή αγορά δεν ήταν απαραίτητα έτοιμη (ελεύθερη και ανταγωνιστική) να ανταποκριθεί σε έργα με ψηλές απαιτήσεις.  Κατά την άποψη μου, δεν είναι επομένως, θέμα θεωρίας vs πρακτικής.  Αυτό αποτελεί παρανόηση. Βλέπω όμως ότι πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η έννοια του πειραματισμού, της καλλιέργειας και της δημιουργίας γνώσης.  Δεν είναι τόσο θέμα δυνατότητας σε ατομικό επίπεδο, αλλά έλλειψης συστηματικής οργάνωσης και συστημικής ενσωμάτωσης στην καθημερινότητα. Είναι διαφορετικό να ψάχνεις το καλύτερο από το να ψάχνεις το εύκολο.

3.  Τρίτος σημαντικός λόγος, ήταν κατά την άποψη μου, η τραπεζική κρίση η οποία είχε βαθιές επιπτώσεις στην οικονομία του τόπου αλλά και παγκόσμια. 

Πάρα ταύτα, η ομάδα του έργου (εργοδότης, μηχανικοί, εργολάβοι) ανταποκρίθηκαν σε αυτές τις προκλήσεις και φτάσαμε εδώ που είμαστε. Ένα έργο που άλλαξε ήδη το κέντρο της πόλης και ανέδειξε την δυναμική του τόπου. 

Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ο Δήμος Λευκωσίας καλείται να πληρώσει επιπλέον σχεδόν €2 εκατ. στον μελετητή της Πλατείας Ελευθερίας για το γεγονός ότι το έργο καθυστέρησε να υλοποιηθεί, με αποτέλεσμα ο αρχιτέκτονας να πληρώνεται με €55.000 μηνιαίως για κάθε μήνα καθυστέρησης. Ισχύει αυτό;  Και ποιο είναι το κόστος που θα επιφέρει στην υλοποίηση του έργου;

“Καταρχήν είναι λάθος να υπονοείται ότι ο Αρχιτέκτονας προσωπικά αμείβεται αυτά τα ποσά.  Ή ότι η ΖΗΑ και οι τέσσερις εταιρείες των συμβούλων μελετητών (12 και πλέον άτομα) με τους οποίους συνεργαζόμαστε και που απαρτίζουν την ομάδα επίβλεψης του έργου πληρώνονται επιπλέον για τις καθυστερήσεις που προκλήθηκαν στο έργο.   Η διατύπωση αυτή ήταν ατυχής και θα ήταν σωστό  να είχε διορθωθεί άμεσα και εξαρχής, για να μην δημιουργούνται λάθος εντυπώσεις.  Σκεφτείτε ότι, η ΖΗΑ σχεδιάζει και κατασκευάζει μεγάλο αριθμό έργων κάθε μήνα.   Δεν είναι λογικό να νομίζει κανείς ότι η προσήλωση σε ένα έργο και μόνο, είναι θέμα πλεονεξίας.  Η ομάδα του έργου εργάζεται σκληρά και με προσωπικές θυσίες για να τελειώσει αυτό το Έργο.  Ουσιαστικά, οι αμοιβές αυτές, αφορούν υπηρεσίες που ο Δήμος Λευκωσίας ζήτησε, ως μέρος της συνεχούς επίβλεψη του έργου συμπεριλαμβανομένων και εβδομαδιαίων επισκέψεων  μελών του γραφείου μας από το Λονδίνο, λόγω της πολυπλοκότητας της κατασκευής.  Οι αμοιβές αφορούν αυτές τις συνεχιζόμενες εργασίες και είναι συνήθεις σε τέτοια έργα.  Είναι σωστό να επισημανθεί επίσης ότι υπάρχουν προκαθορισμένες πρόνοιες των δημοσίων συμβάσεων που αφορούν ρήτρες, που πληρώνονται από τον Εργολάβο προς τον Εργοδότη, σε περίπτωση αδικαιολόγητων καθυστερήσεων.  Το τελικό κόστος του έργου είναι κάτι που επεξεργάζεται αυτή την στιγμή ο Επιμετρητής του έργου, αφού οι εργασίες είναι ακόμα σε εξέλιξη”.

Πως θα μοιάζει η πλατεία, όταν θα πλέον είναι προσβάσιμη στο σύνολό της και πως θα μπορούν να την αξιοποιήσουν οι πολίτες;

“Το Έργο, είναι σχεδιασμένο ώστε να προσφέρεται για χρήση από όλες τις ομάδες επισκεπτών και πληθυσμού. Είναι ένα Έργο που συνθέτει τον αρχαιολογικό και τον σύγχρονο χώρο με χώρους αναψυχής, υδάτινα στοιχεία, ειδικό φωτισμό και χώρους περιπάτου.  Η τάφρος του ενετικού τείχους θα είναι πλέον βατή, ασφαλής και άνετη στην χρήση.  Οι πολίτες μπορούν να την χρησιμοποιούν ελευθέρα και θα αποτελεί πλέον ένα ορόσημο στον αστικό ιστό της Λευκωσίας, ένα σημείο αναφοράς”.  

Ποιο μήνυμα στέλνετε στους πολίτες που ανυπομονούν να ανοίξει «αυλαία» η Πλατεία Ελευθερίας;

“Θεωρώ ότι στην εποχή της εικονικής πραγματικότητας, το να φτιάχνεις ένα πραγματικό δημόσιο χώρο είναι διπλό επίτευγμα, ειδικά όταν το έργο γεννημένο μέσα από τον τόπο του.  Εν τελεί, νομίζω ότι όλοι θα αγκαλιάσουν αυτό το έργο και θα το αφομοιώσουν μέσα στην καθημερινότητα. Η Πλατεία Ελευθερίας αποτελεί έργο ορόσημο για έναν λαό που αγωνίζεται και ακόμα μπορεί ακόμα να ονειρεύεται, μέσα στις δυσκολίες. Η Πλατεία Ελευθερίας είναι μια έκφραση αγάπης”.