Σε «ναυάγιο» οδηγούνται οι συζητήσεις κι οι προσπάθειες για επέκταση της υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης στην ηλικία των τεσσάρων ετών, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραπέμπει τον νόμο στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Παρά την αρχική ικανοποίηση των εμπλεκομένων για την υποβολή του σχετικού νομοσχεδίου, δεν άργησαν να εμφανιστούν τα πρώτα «σύννεφα», αφού κάποιες πρόνοιες έφεραν αντιδράσεις από τα κοινοβουλευτικά κόμματα και τους δασκάλους, οι οποίοι έκαναν λόγο για προσπάθεια «ιδιωτικοποίησης» της εκπαίδευσης από το Υπουργείο Παιδείας.

Τροπολογίες, εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και συγκρούσεις συνέθεταν το σκηνικό, με τη γνωστή, πλέον, κατάληξη. Ο Νίκος Αναστασιάδης ανέφερε τον νόμο στο Ανώτατο Δικαστήριο με την αιτιολόγηση ότι:

• Έτσι όπως διαμορφώθηκε και ψηφίστηκε από τη Βουλή, αποκλείει το δικαίωμα των πολιτών να έχουν επιλογή ως προς τη φοίτηση των παιδιών τους σε δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο
• Οι συγκεκριμένες πρόνοιες της νομοθεσίας δημιουργούν ανυπέρβλητες δυσκολίες για την εγγραφή και φοίτηση των παιδιών στην προδημοτική κατά τα σχολικά έτη 2023-2024 και 2024-2025
• Με τις συγκεκριμένες διατάξεις που προσέθεσε η Βουλή στην αρχική νομοθετική πρόταση, έχει ακυρωθεί η δυνατότητα αξιοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος-το αύριο» και η χορηγία σε χιλιάδες δικαιούχους για το ποσό των €12,2 εκατομμυρίων, όπως είχε συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι τίποτα δεν θα αλλάξει κατά την επόμενη σχολική χρονιά, καθώς στις εγγραφές που αρχίζουν στις 16 Ιανουαρίου, δικαίωμα εγγραφής έχουν όσα παιδιά έχουν συμπληρώσει την ηλικία των τεσσάρων ετών και οκτώ μηνών πριν από την 1η Σεπτεμβρίου της χρονιάς που θα φοιτήσουν, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα.

Πώς, όμως, οδηγηθήκαμε στο αδιέξοδο; Το AlphaNews.Live συγκέντρωσε τα κυριότερα γεγονότα και σας τα παρουσιάζει.

Η κατάθεση του νομοσχεδίου

Το νομοσχέδιο κι οι κανονισμοί τέθηκαν προς συζήτηση ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας στις 12 Οκτωβρίου. Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα διασφάλιζε την καθολική φοίτηση των παιδιών από τεσσάρων έως έξι χρόνων σε εκπαιδευτικά προγράμματα, που θα λειτουργούσαν αποκλειστικά σε δημόσια, κοινοτικά ή ιδιωτικά νηπιαγωγεία, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η εφαρμογή της μεταρρύθμισης θα γινόταν σε τρεις φάσεις:

• Κατά τη σχολική χρονιά 2023-2024, θα επεκτεινόταν το όριο ηλικίας εισδοχής στην προδημοτική κατά δύο μήνες
• Κατά τη σχολική χρονιά 2024-2025, θα επεκτεινόταν κατά δύο επιπρόσθετους μήνες
• Κατά τη σχολική χρονιά 2025-2026, το έργο θα εφαρμοζόταν πλήρως, με την επέκταση του ορίου ηλικίας εισδοχής στην υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση, κατά οκτώ μήνες

Σημειώνεται ότι η φοίτηση των παιδιών κατά τη διάρκεια των τριών φάσεων θα ήταν υποχρεωτική και δωρεάν.

Κατά την πρώτη συζήτηση, είχαν εκφραστεί ανησυχίες εκ μέρους του ΑΚΕΛ για το κονδύλι 12 εκατομμυρίων ευρώ που θα αντλείτο από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης, το οποίο, σύμφωνα με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για στήριξη του δημόσιου σχολείου κι όχι να αξιοποιηθεί από το Υπουργείο Παιδείας για επιχορήγηση διδάκτρων σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία.

Ανάλογη άποψη είχε εκφραστεί και από το ΔΗΚΟ, ενώ η ΕΔΕΚ ήγειρε ζήτημα ως προς τους σχεδιασμούς του Υπουργείου για ανέγερση νέων μονάδων ή αξιοποίηση κοινοτικών νηπιαγωγείων, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο θα γινόταν η επιδότηση στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία. Για τον τρόπο επιδότησης των νηπιαγωγείων είχε αντιδράσει κι η ΔΗΠΑ, κάνοντας λόγο για «διάφορες αλχημείες».

Η πρώτη αντίδραση ΠΟΕΔ, η προειδοποίηση για μέτρα κι η απάντηση ΥΠΑΝ

Στον απόηχο όσων ζητούσαν προστασία του δημόσιου σχολείου, στις 21 Οκτωβρίου η ΠΟΕΔ απηύθυνε έκκληση στην κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας να διαφοροποιήσουν «έστω και την υστάτη» τις αποφάσεις τους και να προστατεύσουν το δημόσιο σχολείο, μεριμνώντας για την «ποιοτική του αναβάθμιση», ενώ προειδοποιούσε με μέτρα σε περίπτωση που δεν εισακουόταν το αίτημά της.

Έκκληση απευθύνθηκε και προς τη Βουλή, τα κόμματα και ειδικότερα την Επιτροπή Παιδείας, προτρέποντάς τους να «ανατρέψουν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς» και στέλνοντας το μήνυμα ότι «χρέος της πολιτείας είναι να στηρίξει πρώτα και κύρια το δημόσιο αγαθό της παιδείας».

Η ΠΟΕΔ διαφωνούσε ως προς τον σχεδιασμό της υλοποίησης του νομοσχεδίου, ζητώντας μετατροπή των κοινοτικών νηπιαγωγείων σε δημόσια και κατάθεση συγκεκριμένου σχεδιασμού για κτηριακή επέκταση ή κατασκευή νέων αιθουσών, εκεί και όπου κρινόταν αναγκαίο.

Το Υπουργείο Παιδείας δεν άργησε να απαντήσει, αναφέροντας σε ανακοίνωσή του ότι στο πρόγραμμα υπήρχε πρόνοια, τόσο για την ένταξη παιδιών σε δημόσια νηπιαγωγεία, όσο και για τη μετατροπή κοινοτικών νηπιαγωγείων σε δημόσια, ενώ το ΥΠΑΝ προχωρούσε σε σχεδιασμό για την επέκταση της δυναμικότητας των υφιστάμενων δημόσιων νηπιαγωγείων, προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των παιδιών που θα μπορούν να φοιτούν σε αυτά. Επομένως, όπως ανέφερε, δεν τίθετο ζήτημα αμφιβολίας για το αν η κυβέρνηση στηρίζει το δημόσιο σχολείο και τα δημόσια νηπιαγωγεία, με το Υπουργείο Παιδείας να χαρακτηρίζει τις αναφορές σε «ιδιωτικοποίηση» ως ακατανόητες.

Οι τροπολογίες

Το ΑΚΕΛ κατέθεσε τροπολογία επί του νομοσχεδίου, ώστε να διασφαλιστεί, όπως είπε ο Γενικός Γραμματέας του κόμματος, Στέφανος Στεφάνου, ότι η υποχρεωτική δωρεάν προδημοτική εκπαίδευση θα παρέχεται στο δημόσιο σχολείο κι όχι με κουπόνια για φοίτηση στον ιδιωτικό τομέα.

Όπως υπογράμμισε τότε  ο κ. Στεφάνου, «το ΑΚΕΛ τάσσεται με θέρμη υπέρ της επέκτασης της προδημοτικής εκπαίδευσης ηλικιακά προς τα κάτω, η οποία ωστόσο πρέπει να γίνει προς τη σωστή κατεύθυνση».

Εξέφρασε, την ίδια ώρα, την κάθετη διαφωνία του με την προσέγγιση της κυβέρνησης να επιχορηγήσει τα δίδακτρα των παιδιών  ηλικίας κάτω των 4 χρονών και 8 μηνών σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης και διαφύλαξης του δημόσιου σχολείου.

Τροπολογίες κατατέθηκαν κι εκ μέρους του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ. 

Έξω από το Προεδρικό οι δάσκαλοι

Μετά τις αλεπάλληλες προειδοποιήσεις, σε εκδήλωση διαμαρτυρίας κατήλθαν στις 23 Νοεμβρίου έξω από το Προεδρικό Μέγαρο εκπρόσωποι των τριών εκπαιδευτικών οργανώσεων ΠΟΕΔ, ΟΕΛΜΕΚ και ΟΛΤΕΚ,  καθώς και οι οργανωμένοι γονείς, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στον σχεδιασμό για επέκταση της προδημοτικής και καλώντας τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παρέμβει έστω και την υστάτη για να διαφυλάξει το δημόσιο σχολείο, αναδιαμορφώνοντας τα σχέδια του Υπουργείου.

Η συμβιβαστική λύση

Την ίδια μέρα, η Επιτροπή Παιδείας της Βουλής κατέληξε σε συμβιβαστική λύση, αποδεχόμενη ομόφωνα δύο τροπολογίες του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ, σε συζήτηση κεκλεισμένων των θυρών, στην παρουσία του Πρόδρομου Προδρόμου.

Οι τροπολογίες, σύμφωνα με τον αναπληρωτή Πρόεδρο της Επιτροπής, Χρύσανθο Σαββίδη θα διασφάλιζαν την άντληση των χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και θα προστάτευαν το δημόσιο σχολείο.

Επί της ουσίας, οι τροπολογίες δέσμευαν το Υπουργείο ως προς το ότι από το 2026 -2027 και μετέπειτα, όλα τα παιδιά θα φοιτούσαν στα δημόσια νηπιαγωγεία της περιφέρειάς τους κι η φοίτηση στην προδημοτική θα γινόταν με την προϋπόθεση ότι και στις επόμενες χρονιές, θα προηγείτο η εκπαίδευση στα δημόσια και κοινοτικά νηπιαγωγεία και όταν δεν υπάρχουν θέσεις σε αυτά, τότε μόνο τα παιδιά θα εγγράφονταν στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία.

Η υπερψήφιση από το Βουλή και η αναπομπή από τον ΠτΔ

Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε σε νόμο από τη Βουλή με 31 ψήφους υπέρ και 12 εναντίον. Οι κανονισμοί υπερψηφίστηκαν με 28 ψήφους υπέρ. Στη διάρκεια της συζήτησης απορρίφθηκε με 25 ψήφους εναντίον η τροπολογία που κατέθεσαν οι βουλευτές του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, Ανδρέας Καυκαλιάς και Χρίστος Χριστόφιας, που προνοούσε ότι όλα τα παιδιά ηλικίας 4 ετών και άνω θα φοιτούσαν δωρεάν σε δημόσια νηπιαγωγεία της εκπαιδευτικής τους περιφέρειας.

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή ομόφωνα αποφάσισε να επιφέρει ορισμένες αλλαγές στο κείμενο του νομοσχεδίου, οι οποίες αφορούσαν στην τροποποίηση των μεταβατικών διατάξεών του. Ειδικότερα, για τα παιδιά που θα είχαν συμπληρώσει την καθορισμένη ηλικία φοίτησης για την υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση, θα προβλέπονταν τα ακόλουθα:

Κατά τις σχολικές χρονιές 2023-2025 θα φοιτούσαν σε δημόσια ή κοινοτικά νηπιαγωγεία, κατά τη σχολική χρονιά 2025-2026 θα φοιτούσαν σε δημόσια ή κοινοτικά ή ιδιωτικά νηπιαγωγεία, εφόσον αυτό κρινόταν απαραίτητο, κι από τη σχολική χρονιά 2026-2027 θα φοιτούσαν σε δημόσιο νηπιαγωγείο της εκπαιδευτικής τους περιφέρειας.

Ο νόμος αναπέμφθηκε από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, καθώς, σύμφωνα με την τότε ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας, «δεν ισχύει στην Κυπριακή Δημοκρατία επιτακτική υποχρέωση φοίτησης στα δημόσια σχολεία, σε καμία από τις βαθμίδες εκπαίδευσης». Η αντισυνταγματικότητα, συνέχιζε η ανακοίνωση, έγκειται στον αποκλεισμό άλλης φοίτησης, παρά σε δημόσιο σχολείο, δηλαδή στον περιορισμό της επιλογής από τους γονείς/κηδεμόνες.

«Με τη σημερινή απόφαση της Βουλής, ουδόλως επιτυγχάνεται η φοίτηση σε δημόσια νηπιαγωγεία. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά των ηλικιών τα οποία αφορά αυτή η νομοθεσία, να συνεχίσουν όπως μέχρι τώρα να φοιτούν, είτε στην ιδιωτική εκπαίδευση, είτε σε δημόσια νηπιαγωγεία όπου όμως, όπως προβλέπεται και ισχύει σήμερα, καταβάλλουν δίδακτρα». 

Μετά την απόρριψη της αναπομπής από τη Βουλή, ο Νίκος Αναστασιάδης ανέφερε τον νόμο στο Ανώτατο, το οποίο καλείται να αποφασίσει για την «τύχη» του.

Προδρόμου: Σαφές και απλό το νομοσχέδιο

Τα εκατέρωθεν πυρά δεν σταμάτησαν ούτε μετά την αναπομπή του νόμου, την απόρριψη από τη Βουλή και την αναφορά στο Ανώτατο, αφού ο Υπουργός Παιδείας επανήλθε αναφέροντας ότι το νομοσχέδιο ήταν σαφές και απλό, ενώ έριξε την ευθύνη στις παρεμβάσεις κομμάτων, οι οποίες, όπως υποστήριξε, προκάλεσαν σύγχυση.

Σημείωσε ότι οι διαφορετικές τροπολογίες των πολιτικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, συσσωρεύτηκαν σε ένα «αλλοπρόσαλλο αποτέλεσμα» που, για πρώτη φορά στην Κύπρο, απέκλειε τη δυνατότητα των πολιτών να εξασκήσουν ελεύθερα επιλογή.

«Το ΑΚΕΛ ιδιαίτερα προσπάθησε να δυσφημίσει αυτή την ευρωπαϊκή στήριξη στην επέκταση της προδημοτικής, χρησιμοποιώντας παραπλανητικά τον όρο «κουπόνια» και παραμένοντας έτσι σταθερό στην προβληματική σχέση του με τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Γεγονός παραμένει ότι η πολιτική θέση μιας πλειοψηφίας που δημιουργήθηκε από το ΑΚΕΛ, το ΔΗΚΟ, το ΕΛΑΜ και τους Οικολόγους, έχει ως αποτέλεσμα έναν νόμο που και αντισυνταγματικός είναι και πρακτικά αδύνατο να εφαρμοστεί».

Είναι επίσης γεγονός, υπέδειξε, ότι δεν μπορεί να προχωρήσει ο σχεδιασμός που έγινε για την επέκταση, εξαιτίας της άρνησης των ίδιων πολιτικών δυνάμεων να αποδεχτούν την αναπομπή του αντισυνταγματικού νόμου που έκανε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στη βάση γνωμάτευσης της Νομικής Υπηρεσίας.

Με την άρνηση των συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων στη Βουλή και τη δική τους υπαιτιότητα, κατέληξε, ακυρώθηκε και η δυνατότητα που είχε εξασφαλισθεί για χρηματοδότηση 12,2 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.