Με αφορμή τη σημερινή καταδίκη της Κυπριακής Δημοκρατίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για εξευτελιστική μεταχείριση πρώην κρατουμένου, ο οποίος είχε καταδικαστεί τον Ιανουάριο του 2011 για σειρά αδικημάτων και βρισκόταν στις Κεντρικές Φυλακές από την προφυλάκισή του, τον Σεπτέμβριο του 2010, μέχρι την απονομή χάριτος τον Μάιο του 2012, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως διευκρινίζει ότι:

Τα όσα αναφέρονται στην απόφαση του ΕΔΑΔ με βάση τις συνθήκες διαβίωσης του συγκεκριμένου κρατούμενου ανήκουν σε μια άλλη εποχή παρωχημένη, με αναχρονιστικές αντιλήψεις που ανήκουν σε προηγούμενους αιώνες και δυστυχώς το σωφρονιστικό μας σύστημα μέχρι τα πρόσφατα προηγούμενα χρόνια τις συντηρούσε.

Τα τελευταία 3 χρόνια, στοχεύσαμε στην αλλαγή νοοτροπίας, την κατάργηση κάθε είδους διάκρισης και αναχρονιστικών στερεοτύπων, την καταπολέμηση της διαφθοράς, την κατάργηση ευνοιοκρατικών μεταχειρίσεων και την προώθηση του σεβασμού στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και της ίσης μεταχείρισης όλων των μελών και των κρατουμένων. Έχουμε συμμορφωθεί με όλες τις συστάσεις της Επιτρόπου και έχουμε προβεί σε σειρά διορθωτικών μέτρων και αλλαγών για τη βελτίωση των συνθηκών, καθορίζοντας διαδικασίες με έκδοση οδηγιών για διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού μας συστήματος.

Μέσα από τις Εκθέσεις της Επιτρόπου Διοικήσεως από το 2009 με την εγκαθίδρυση της ως Ανεξάρτητης Αρχή Πρόληψης των Βασανιστηρίων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων καταγράφονταν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γίνονταν συστάσεις, στις οποίες υπήρξε πλήρης συμμόρφωση το 2014 με την ανάληψη της νέας διεύθυνσης των Κεντρικών Φυλακών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΕΔΑΔ: Καταδίκη της Κύπρου για εξευτελιστική μεταχείριση πρώην κρατουμένου

Εν συντομία οι ακόλουθες συνθήκες διαβίωσης κατά την περίοδο που αναφέρεται η απόφαση του ΕΔΑΔ, καθώς οι πολιτικές, πράξεις και παραλείψεις της τότε Διεύθυνσης και του σωφρονιστικού προσωπικού παρέπεμπαν σε βασανιστήρια και οδηγούσαν στην προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση της κοινότητας της φυλακής.

Τα προβλήματα που καταγράφονταν από το 2009 μέχρι το 2013 αναφέρονταν, μεταξύ άλλων σε: προβληματικό διατροφολόγιο όσον αφορά την ποσότητα, ποιότητα και ποικιλία, σε περιορισμένη τηλεφωνική επικοινωνία με τους οικείους των κρατουμένων, σε προβληματικές συνθήκες υγιεινής, σε υπερπληθυσμό και μαζικό συνωστισμό σε χώρους εντελώς ακατάλληλους για κράτηση, όπως είναι το θέατρο και οι αίθουσες ψυχαγωγίας, οι οποίοι είχαν μετατραπεί, χωρίς καμία υποδομή, σε χώρους κράτησης 70 και πλέον κρατουμένων, με ανεπαρκή αριθμό χώρων υγιεινής και μη διαχωρισμό των νεαρών και των υποδίκων από τους υπόλοιπους κρατούμενους.

Επιπρόσθετα, οι παρατηρήσεις ανέφεραν ότι δεν εφαρμόζονταν στοχευμένες πολιτικές όσον αφορά την σωφρονιστική μεταχείριση των ουσιοεξαρτώμενων προσώπων και των ψυχικά ασθενών, δεν υπήρχε παροχή ολοκληρωμένης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης εντός των Φυλακών, ενώ ήταν περιορισμένη η παροχή ζεστού νερού στα ντους, θέρμανσης και κλιματισμού.

Κυρίως, καταγράφεται η παρατεταμένη απομόνωση ως μέτρο πειθαρχίας και εκφοβισμού, εκτός του πλαισίου που ορίζουν οι σχετικές πρόνοιες, η αύξηση παραπόνων για σωματική κακοποίηση κρατουμένων από μέλη του προσωπικού των Φυλακών και έλλειψη συγκεκριμένης διαδικασίας που να εξασφαλίζει τη σωστή και αμερόληπτη διερεύνηση των περιπτώσεων αυτών από την αρμόδια αρχή, οι ανέλεγκτες εξουσίες του προσωπικού που ευνοούσαν κλίμα ατιμωρησίας για κακομεταχείριση κρατουμένων κατά το διάστημα της απομόνωσης τους, παράπονα για χρήση μεθόδων βασανιστηρίων στην Πτέρυγα 4 (πτέρυγα απομόνωσης), παρέχοντας ελάχιστο φαγητό στους κρατούμενους υπό απομόνωση, στέρηση ύπνου και πρακτική εξαναγκασμού κρατουμένων σε κούρεμα και ξύρισμα, αγνοώντας ιατρικούς ή θρησκευτικούς λόγους.

Παράλληλα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, στις Εκθέσεις γίνεται αναφορά ότι υπήρχαν προσκόμματα ελεύθερης πρόσβασης σε παράπονα προς την Επίτροπο Διοικήσεως ή το Συμβούλιο Φυλακών και απειλές για πειθαρχική δίωξη όσων καταφεύγουν για παράπονα, ενώ καταγράφονται περιστατικά κακοποίησης κρατουμένων που έχουν διαπράξει σεξουαλικά αδικήματα με την ανοχή των δεσμοφυλάκων και έλλειψη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το προσωπικό και ιδιαίτερα όσων εργάζονται με νεαρούς κρατούμενους.

Σε όλες τις Εκθέσεις της Επιτρόπου Διοίκησης επισημαίνεται η υποχρέωση των τότε αρμοδίων να λάβουν άμεσα μέτρα για αλλαγή της κατάστασης που επικρατούσε στις φυλακές, καθότι, όπως ανέφεραν, οι συνθήκες που επικρατούσαν στις Φυλακές έθεταν καθημερινά σε κίνδυνο την υγεία όσων κρατούνταν, αλλά και όσων εργάζονταν εκεί και «η Κύπρος κινδυνεύει να εκτεθεί διεθνώς σε σχέση με την τήρηση των βασικών αρχών μεταχείρισης κρατουμένων, ενώ παραμένει πάντοτε ορατό το ενδεχόμενο πρόκλησης εντάσεων εντός των Φυλακών».

Τα προηγούμενα χρόνια ο υπερπληθυσμός έφτανε το 214% αφού είχαμε χωρητικότητα 340 προσώπων και ο πληθυσμός ξεπερνούσε τους 700 κρατούμενους. Σήμερα, με τον καθορισμό πολιτικής για τους αλλοδαπούς, τις απονομές χάριτος και την εφαρμογή του ηλεκτρονικού βραχιολιού, καθώς και την αύξηση της χωρητικότητας σε 566 πρόσωπα με πληθυσμό περίπου 630 προσώπων, έχουμε μειώσει τον υπερπληθυσμό.

Περαιτέρω, έχουμε μετατρέψει τους κοινόχρηστους χώρους που προηγουμένως χρησιμοποιούνταν ως θάλαμοι για να διαμένουν οι κρατούμενοι σε χώρους ψυχαγωγίας, υπάρχει επαρκής φωτισμός με αντικατάσταση και προσθήκη λαμπτήρων led σε όλους τους χώρους και ηλεκτρισμός καθ’ όλο το 24ωρο, κλιματισμός και κεντρική θέρμανση σε όλες τις πτέρυγες που δεν υπήρχαν προηγουμένως, φωτοβολταϊκά και ηλιακά πλαίσια. Επίσης, το διατροφολόγιο έχει βελτιωθεί σε ποιότητα και ποσότητα και αναθεωρείται κάθε μήνα από διατροφολόγο του Υπουργείου Υγείας.

Επιπρόσθετα, μέσα από τη στρατηγική συνεργασία με τον ΚΟΑ και την υποστήριξη της ΟΠΑΠ, έχουμε δημιουργήσει και εξοπλίσει με σύγχρονα μηχανήματα 6 γυμναστήρια, τα οποία λειτουργούν σε καθημερινή βάση με την επίβλεψη καθηγητών φυσικής αγωγής, εξυπηρετώντας όλες τις πτέρυγες.

Τα τελευταία 3 χρόνια το εκπαιδευτικό σύστημα των Φυλακών είναι το ίδιο με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Τα σχολεία στις Φυλακές από 2 έχουν αυξηθεί σε 6 καλύπτοντας τις εκπαιδευτικές ανάγκες όλου του πληθυσμού των Φυλακών. Η υποτυπώδης μάθηση ανήκει στο παρελθόν και τώρα οι έγκλειστοι πολίτες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στην εκπαίδευση όπως και οι ελεύθεροι, χωρίς καμία διάκριση στη δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια, ανώτατη εκπαίδευση, επαγγελματική εκπαίδευση, άτυπη και μη τυπική εκπαίδευση. Σχεδόν τα 2/3 των κρατουμένων παρακολουθούν προγράμματα στα 6 σχολεία του Τμήματος, και 12 κρατούμενοι μας φοιτούν σε πανεπιστήμια. Παράλληλα το σωφρονιστικό προσωπικό μαζί με κρατούμενους συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου.

Όσον αφορά τις ανέλεγκτες εξουσίες που είχε το προσωπικό, τις αυθαίρετες τιμωρίες, κακοποιήσεις, βασανιστήρια, έχουν παρέλθει, με τον καθορισμό διαδικασίας, άμεσης ενημέρωσης του Διευθυντή, την ετοιμασία σχετικών εκθέσεων, εφαρμογή καθορισμένης πειθαρχικής διαδικασίας και εκδίκασης πειθαρχικών παραπτωμάτων ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές της ποινικής διαδικασίας. Στη συνέχεια γίνεται σχετική ενημέρωση του κρατούμενου, με όλα τα εχέγγυα που διασφαλίζουν μια δίκαιη πειθαρχική διαδικασία και δίκη.

Όσον αφορά στις επαφές με το οικογενειακό περιβάλλον, ο κάθε κρατούμενος με τις αλλαγές στις οποίες έχουμε προχωρήσει, μπορεί να έχει καθημερινή τηλεφωνική επαφή με την οικογένεια και φίλους αντί 2 φορές τη βδομάδα για 5 λεπτά, καθημερινά από η ώρα 8πμ. Μέχρι τις 6μμ. ενώ έχει αφαιρεθεί το διαχωριστικό γυαλί, επιτρέποντας τη φυσική επαφή με τους οικείους και έχουν αυξηθεί οι επισκέψεις από 6 σε 10. Τέλος, για τους κρατούμενους που έχουν αναπηρίες ή οι συγγενείς τους ζουν εκτός Κύπρου και δεν έχουν επισκέψεις, εφαρμόστηκε η διαδικτυακή επικοινωνία.