Για το 2026 έχει παραταθεί η εδώ και χρόνια αναμενόμενη φυλακή ανηλίκων, αφού για την ώρα το κράτος ακόμη βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας, παρά το γεγονός ότι η σχετική νομοθεσία που προνοεί τέτοια φυλακή έχει ψηφιστεί από το 2021.

Όπως ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ο ίδιος ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης κατά την παρουσία του στη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο χώρος στον οποίο θα στεγαστούν οι Φυλακές Ανηλίκων, είναι ο χώρος κράτησης παράτυπων μεταναστών στην Μενόγεια. Σύμφωνα με τον κ. Χαρτσιώτη μέχρι και το 2026 οι παράτυποι μετανάστες που βρίσκονται τώρα στην Μενόγεια θα έχουν μετακινηθεί στο νέο κέντρο κράτησης που φτιάχνεται στις Λίμνες, και πλέον η δομή θα είναι διαθέσιμη για τον πληθυσμό των ανήλικων παραβατών.

Για την ώρα… BLOCK 8

Οι ανήλικοι πάντως που ήρθαν σε σύγκρουση με τον νόμο, για την ώρα εκτίουν την ποινή τους στις Κεντρικές Φυλακές και συγκεκριμένα στο BLOCK 8, το οποίο όμως εκτός από την πτέρυγα ανηλίκων φιλοξενεί ακόμη δύο πτέρυγες και μάλιστα… βαρυποινιτών.

Συγκεκριμένα, στο μισό κομμάτι του διώροφου αυτού κτηρίου, όπως φαίνεται και στο σχετικό γραφικό, βρίσκεται η πτέρυγα 8 (βαρυποινιτών). Στο άλλο μισό, κάτω είναι η πτέρυγα ανηλίκων, το λεγόμενο Ειδικό 8, και πάνω η πτέρυγα 8Α στην οποία επίσης υπάρχουν κατάδικοι με πολυετείς ποινές φυλάκισης.

Ο χώρος των ανηλίκων χωρίζεται με το υπόλοιπο ισόγειο της πτέρυγας 8 με μία ξύλινη κατασκευή, ενώ εσωτερική σκάλα – μονίμως κλειστή για ευνόητους λόγους – ενώνει τον χώρο κράτησης των ανηλίκων με την πάνω πτέρυγα υπ’ αριθμόν 8Α.

Η όλη διαμόρφωση σύμφωνα με πληροφορίες μας αποκλείει μεν την επικοινωνία των ανηλίκων με τους βαρυποινίτες, ωστόσο το γεγονός της συνύπαρξης των τριών πτερύγων στο ίδιο BLOCK δημιουργεί εκ των πραγμάτων ένα ευάλωτο αλλά και εντελώς λανθασμένο σύστημα σωφρονιστικής χωροταξίας.

Σε ό,τι αφορά την πληρότητα της πτέρυγας ανηλίκων, αυτή τη στιγμή όπως πληροφορούμαστε υπάρχουν 28 κρατούμενοι οι ηλικίες των οποίων κυμαίνονται από 16 έως 20 ετών.

Κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της 9ης Σεπτεμβρίου, η οποία συνήλθε με αφορμή την έκθεση της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη των βασανιστηρίων (CPT) και τις επισημάνσεις για την αντιμετώπιση σειράς προβλημάτων στις κυπριακές φυλακές, ο Υπουργός Δικαιοσύνης αναφέρθηκε στο θέμα των διευθετήσεων για τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο κράτησης ανηλίκων, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, για τη δημιουργία του οποίου έχει δοθεί παράταση από τη Βουλή μέχρι το 2026.

Λόγω των στενών χρονοδιαγραμμάτων, όπως εξήγησε ο κ. Χαρτσιώτης, επιλέχθηκε να στεγαστεί ο χώρος αυτός στις εγκαταστάσεις που σήμερα φιλοξενούν παράτυπους αλλοδαπούς στη Μενόγεια, καθώς αναμένεται ο πληθυσμός αυτός να μετακινηθεί σε νέο χώρο στην περιοχή Λίμνες.

Ο χώρος στη Μενόγεια είναι σε μεγάλο βαθμό «κομμένος και ραμμένος», όπως χαρακτηριστικά είπε στην Επιτροπή ο Υπουργός, στις προδιαγραφές για κράτηση παιδιών και για αστυνομικό κρατητήριο παιδιών, καθώς μεταξύ άλλων διαθέτει δωμάτια με παράθυρα και επαρκή τετραγωνικά, εστιατόρια, χώρους αθλοπαιδιών κ.α. Σημείωσε μάλιστα ότι το κόστος για την κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου θα καλυφθεί από το Υπουργείο και η διαχείριση του χώρου θα ανατεθεί σε ιδιώτη, όπως προνοεί η σχετική νομοθεσία.

Η Μενόγεια από την τελευταία έκθεση της CPT 

Η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων (CPT) κατά την τελευταία της επίσκεψη στην Κύπρο το 2022, επισκέφθηκε και τον χώρο κράτησης παράτυπων μεταναστών στην Μενόγεια καταγράφοντας σε έκθεση που δόθηκε πριν λίγο καιρό στη δημοσιότητα, τα ευρήματά της.

Συγκεκριμένα στην έκθεση της η CPT αναφέρει για τη δομή της Μενόγειας ότι αυτή είναι χωρητικότητας 128 ατόμων με τις κυπριακές αρχές να έχουν προχωρήσει το τελευταίο διάστημα σε κάποιες εργασίες ανακαίνισής της, όπως αναβάθμιση του χώρου των δύο αυλών γυμναστικής και δημιουργία ενός νέου ασφαλούς περιμετρικού φράκτη.

Ωστόσο όπως επεσήμανε στην έκθεσή της η CPT, ελάχιστα είχαν γίνει για τον μετριασμό του «καρκινικού» περιβάλλοντος, αφού ο φράκτης υψηλής ασφάλειας είχε ενισχυθεί, ενώ βαρά μεταλλικά κάγγελα παρέμεναν σε όλα τα παράθυρα. Επίσης, βαριές πόρτες κελιών και αίθουσες με μεταλλικά τραπέζια και σκαμπό στερεωμένα στο πάτωμα σε συνδυασμό με την έλλειψη οποιασδήποτε διακόσμησης, διαιώνιζε ένα αποστειρωμένο και καρκινικό περιβάλλον το οποίο η CPT είχε επικρίνει τόσο το 2013 όσο και το 2017.

Οι συνθήκες διαβίωσης από την άλλη, παρέμειναν οι ίδιες με αυτές που περιγράφονταν στην έκθεση της CPT το 2017. Δηλαδή 110 τα δωμάτια των 17 m2 στα οποία υπήρχαν δύο σετ κουκέτες που μπορούσαν να κοιμίσουν έως και τέσσερα άτομα. Υπήρχε πρόσβαση σε φυσικό φωτισμό, καθώς και επαρκής αερισμός. Τα δωμάτια ήταν επαρκώς εξοπλισμένα με ντουλάπι, τραπέζι και καρέκλες. Πρόβλημα εντοπιζόταν στις εγκαταστάσεις υγιεινής, αφού πάνω από τα μισά ντους στο γυναικείο τμήμα και αρκετά ντους καθώς και τουαλέτες στο μπλοκ Α, ήταν εκτός λειτουργίας.

Ποιοι θα φυλάνε τους ανήλικους;

Από όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα η φύλαξη της δομής θα ανατεθεί στην Αστυνομία όπως άλλωστε συμβαίνει τώρα που η Μενόγεια αποτελεί κέντρο κράτησης παράτυπων μεταναστών.

Όπως πληροφορούμαστε, περίπου 60 αστυνομικοί είναι τοποθετημένοι αυτή τη στιγμή στην περιοχή για τη φύλαξη των κτηρίων, στα οποία βρίσκονται περίπου 150 μετανάστες.

Ερώτημα ωστόσο παραμένει το τι θα γίνει με την εσωτερική φύλαξη των ανήλικων κρατουμένων, αφού σύμφωνα με πληροφορίες μας η φύλαξη αυτή θα ανατεθεί σε ιδιωτικούς σωφρονιστικούς υπαλλήλους, μιας και τη διαχείριση της όλης δομής δεν θα έχει το κράτος, αλλά ιδιώτης.

Οι ενστάσεις

Προβληματισμός και ενστάσεις για την ανάληψη της διαχείρισης του χώρου από ιδιώτη, εξέφρασε κατά τη συζήτηση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, η Πρόεδρός της, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, επισημαίνοντας ότι αρνητικά είχαν εκφραστεί παλαιότερα και άλλοι Βουλευτές.

Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ  εξέφρασε «σοβαρές επιφυλάξεις στον να διαχειρίζεται τον χώρο κράτησης ανηλίκων ιδιωτική εταιρεία», λέγοντας ότι «οι ιδιώτες έχουν πάντα ως στόχο την αποκόμιση κέρδους» και δεν είναι σίγουρη ότι, η ανάθεση της διαχείρισης του χώρου κράτησής ανήλικων σε ιδιώτη από την Δημοκρατία, «θα αποφέρει πράγματι τα αποτελέσματα που επιθυμούμε ως πολιτεία». Εξήγησε ότι «στον χώρο αυτό θα πρέπει να δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης και ψυχολογικής στήριξης για ομαλή ένταξη τους στην κοινωνία, ανεξαρτήτου δαπάνης» και σημείωσε ότι «αυτή η πολιτική που εφαρμόζεται στο εξωτερικό με την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στις φυλακές και στους διάφορους χώρους κράτησης είχε σοβαρές επιπλοκές σε κάποιες περιπτώσεις».

Εξάλλου, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για το θέμα αυτό ο Υπουργός είπε ότι ήταν εν γνώσει της Βουλής η παράμετρος αυτή, όταν συζητήθηκε το θέμα για να δοθεί η παράταση χρόνου για τη δημιουργία υποδομών, και πρόσθεσε ότι, εφ’ όσον δεν υπήρχε «κόκκινο φως» από την πλευρά της Βουλής, το Υπουργείο προχώρησε με την υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού.

Ερωτηματικά εξάλλου εγείρονται και σε σχέση με την ορθότητα της επιλογής του χώρου, ο οποίος ενώ είναι χωρητικότητας 128 ατόμων, ως Φυλακή Ανηλίκων το πολύ να φιλοξενεί μέχρι 30 κατάδικους.

Από την άλλη διευκρινίσεις χρήζει και το θέμα του προσωπικού που θα στελεχώσει τη νέα φυλακή ανηλίκων, αφού αυτό θα πρέπει εκτός από τη φύλαξη του πληθυσμού, να είναι σε θέση να διαχειριστεί σωστά την ιδιαίτερη αυτή ηλικιακή ομάδα παραβατών, με βασικό γνώμονα την ομαλή επανένταξή τους στην κοινωνία