Για δυο ημέρες, αξιωματούχοι, δημοσιογράφοι και εκπρόσωποι οργανισμών από τις χώρες της Μεσογείου βρέθηκαν στη Λευκωσία και συζήτησαν θέματα που αφορούν τις γυναίκες αλλά και ευρύτερα την κοινωνία, με στόχο τη χάραξη του χάρτη για την ισότητα των φύλων.

Το διήμερο Συνέδριο Υψηλού Επιπέδου «Γυναίκες για τη Μεσόγειο» (#Women4Mediterranean), συνδιοργάνωσαν η Ένωση για τη Μεσόγειο (UfM) και το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας και αποτέλεσε την πλατφόρμα για συζήτηση και έγκριση του Οδικού Χάρτη Εφαρμογής 2024-2025, μιας στρατηγικής πρωτοβουλίας που αποσκοπεί στην υλοποίηση της 5ης Υπουργικής Διακήρυξης της UfM για την Ενίσχυση του Ρόλου των Γυναικών στην Κοινωνία, η οποία εγκρίθηκε στη Μαδρίτη.

Εμείς μιλήσαμε με την Επίτροπο Ισότητας των Φύλων Τζόζη Χριστοδούλου, τόσο για τα ευρήματα του συνεδρίου, όσο και για τα επόμενα βήματα στον μακρύ δρόμο που έχουμε να διανύσουμε για την ισότητα.

Τι απασχόλησε το συνέδριο «Γυναίκες στην Μεσόγειο» και ποιος ο σκοπός του; 

Το συνέδριο καταπιάστηκε με 4 κύρια θέματα: Ενδυνάμωση των γυναικών, κλιματική αλλαγή και έμφυλη ισότητα, βία κατά των γυναικών και έμφυλη διάσταση στο αφήγημα στα μέσα ενημέρωσης. Το έναυσμα για το συνέδριο και το σκεπτικό της επιλογής των θεμάτων ήταν η κοινή παραδοχή ότι είμαστε ακόμα πολύ μακριά από τον στόχο της πλήρους και ουσιαστικής ισότητας των φύλων σε όλους τους τομείς. Αυτό είναι γεγονός, σε περιφερειακό επίπεδο αλλά, δυστυχώς, και σε παγκόσμιο. Συνεπώς, το συνέδριο αποτέλεσε ένα μέσο συλλογής των πιο πρόσφατων στοιχείων σχετικά με τις 4 θεματικές, τα οποία θα αποτελέσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών αλλά, κυρίως, πρακτικών δράσεων προς την κατεύθυνση της έμφυλης ισότητας. 

Ποια τα σημαντικότερα ευρήματα του συνεδρίου; Μεταφράζονται σε δραστικές πολιτικές; Τα ευρήματα αυτά θα σας δώσουν έναν οδικό χάρτη για να προωθήσετε σε υπουργικό επίπεδο, ποια είναι ακριβώς τα επόμενα βήματα; 

Μετά τις πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και την εποικοδομητική ανταλλαγή πληροφόρησης και εμπειριών των συνέδρων, οι οποίες θα καταγραφούν και θα τύχουν επεξεργασίας, θα ακολουθήσει η κωδικοποίηση των συμπερασμάτων και η έγκριση τους από τις χώρες μέλη της Ένωσης.  Αυτά θα αποτελέσουν τον πυρήνα του οδικού χάρτη υλοποίησης, τον οποίο τα κράτη μέλη της Ένωσης για τη Μεσόγειο (UfM) καλούνται να ακολουθήσουν για να επιτευχθεί ο κοινός μας στόχος, η εξάλειψη ανισοτήτων, διακρίσεων και στερεοτύπων με βάση το φύλο. Αν θα μπορούσα να ξεχωρίσω ένα συμπέρασμα του συνεδρίου είναι η ανάγκη να λαμβάνεται υπόψη η κουλτούρα της κάθε χώρας, με δράσεις που δεν επιβάλλονται από βόρειες χώρες αλλά μπορούν να υιοθετηθούν αφού ληφθούν υπόψη οι πραγματικότητες των γυναικών στη βάση. 

Ποια τα δικά σας συμπεράσματα μετά την ολοκλήρωση του Συνεδρίου; 

Ακούγοντας και συμμετέχοντας στις συζητήσεις, επιβεβαίωσα ότι η αποστολή όλων μας είναι δύσκολη. Ο στόχος, όμως, δεν είναι ανέφικτος. Χρειάζεται σκληρή δουλειά από όλους και όλες μαζί, συντονισμός, μεθοδικότητα, σε επίπεδο κρατών, περιφέρειας και ευρύτερα σε διεθνές επίπεδο, με την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και τα ΜΜΕ.

Σας ακούσαμε στην ομιλία σας να μιλάτε για την ανάγκη αλλαγής του αφηγήματος, αναφέροντας πως αν 1 στις 3 γυναίκες είναι θύμα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν και 1 στους 3 άντρες είναι θύτης. Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές ακούσαμε αριθμούς για τις γυναίκες αναφορικά με τη βία κατά των γυναικών, πρώτη φορά γίνεται αναφορά στον αριθμό των θυτών. Είναι ένας στους τρεις άντρες θύτης; 

Πρώτα, να τονίσω ότι είναι ανησυχητική η διάσταση που προσλαμβάνει διεθνώς η βία κατά γυναικών και κοριτσιών. Η συχνότητα θα πρέπει να λειτουργήσει ως καμπανάκι αφύπνισης όλων μας. Όσον αφορά την αναφορά μου για ανάγκη αλλαγής του αφηγήματος, στόχος μου ήταν να αναδείξω τον μονοδιάστατο τρόπο παρουσίασης του φαινομένου της βίας κατά γυναικών και κοριτσιών, που είναι ακριβώς η αποκλειστική επικέντρωση στο θύμα. Ποιος ασκεί τη βία κατά των γυναικών; Ποιος προκαλεί αυτούς τους αριθμούς; Δεν βλέπουμε στατιστικά στοιχεία για τους θύτες κάθε χρόνο. Μήπως να αντιστρέψουμε το αφήγημα και να αναφερθούμε στον αριθμό των αντρών που ασκούν βία; 

Πόση τελικά σημασία έχουν οι λέξεις που εμείς οι δημοσιογράφοι αλλά και οι πολίτες χρησιμοποιούμε; 

Τεράστια σημασία. Μια λέξη, μια φράση, ένα σημείο στίξης μπορεί να κάνει τη διαφορά. Εσείς σίγουρα το γνωρίζετε καλύτερα από μένα. Τα μέσα ενημέρωσης διαμορφώνουν αντιλήψεις, επηρεάζουν απόψεις, αλλάζουν νοοτροπίες. Έχουν τεράστια δύναμη. Ακριβώς γι’ αυτό τα χρειαζόμαστε ως αρωγούς και συνεργάτες στην κοινή μας προσπάθεια. Ο δρόμος προς την ισότητα των φύλων, όπως ανέφερα προηγουμένως, είναι και μακρύς και δύσκολος. 

Στο πλαίσιο του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε κλειστή συζήτηση δημοσιογράφων από την περιοχή ΜΕΝΑ (Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική) με εκπροσώπους ευρωπαϊκών μέσων. Ήταν μια δυναμική, ελεύθερη συζήτηση, η οποία κωδικοποίησε προβλήματα και αδυναμίες σε ό,τι αφορά την έμφυλη ισότητα στα μέσα ενημέρωσης. 

Οι γυναίκες χρειάζονται φωνή και χώρο και τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να τους τα παρέχουν. Θα πρέπει να υπάρχει ισόρροπη και ισότιμη προβολή και εκπροσώπηση. Ταυτόχρονα, στην παρουσίαση συγκεκριμένων θεμάτων, όπως η βία που αναφέραμε πιο πριν, θα πρέπει να επιδεικνύεται ιδιαίτερη προσοχή. Στην Κύπρο, μπορώ να πω ότι αυτό αλλάζει προς τη σωστή κατεύθυνση και το έχουμε δει και στον τρόπο που παρουσιάζονται γυναικοκτονίες. Το ζητούμενο είναι τα μέσα να μην συμβάλλουν ασυνείδητα στη συντήρηση των στερεοτύπων και αναχρονιστικών αντιλήψεων για το ρόλο και τις δυνατότητες των γυναικών αλλά, αντίθετα, να τις αναδεικνύουν ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας. 

Πόση απόσταση έχει να διανύσει η περιοχή της Μεσογείου για να φτάσει στην ισότητα των φύλων; 

Έχουν γίνει και γίνονται βήματα προς την ορθή κατεύθυνση. Θα επαναλάβω όμως ότι ο δρόμος είναι μακρύς, σε κάποιους τομείς ενδεχομένως και πιο ανηφορικός. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια ακόμα για να φτάσουμε στην πλήρη ισότητα. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κάνει αναφορά σε 300 χρόνια μέχρι την πλήρη και ουσιαστική ισότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.  Πιστεύω και θα συνεχίσω να επαναλαμβάνω ότι η συνδρομή όλων – κράτους, οργανωμένων συνόλων, κοινωνίας των πολιτών, μέσων ενημέρωσης – είναι απαραίτητη. Με την Ένωση για τη Μεσόγειο είμαστε σε πλήρη συντονισμό. Ως κράτος-μέλος, θα ενισχύσουμε την εμπλοκή μας στις δράσεις της. Ήδη, με το Γενικό Γραμματέα της Ένωσης για τη Μεσόγειο συζητήσαμε συνεργασία σε πρόσθετους τομείς, όπου η Κύπρος δυνατόν να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Πρώτη φορά διεξάγεται το συνέδριο στην Κύπρο, θα γίνει θεσμός η διοργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων; 

Η διοργάνωση αυτή ανέδειξε την Κύπρο ως σημαντικό εταίρο της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, ανέδειξε και τη σημαντική γεωστρατηγική θέση της χώρας μας, σε μια ταραχώδη περίοδο που δυστυχώς μαστίζεται από πόλεμο και τις ολέθριες συνέπειες του, οι οποίες επηρεάζουν διαφορετικά τις γυναίκες. 

Το Γραφείο μας, μέσω των συνεργασιών του με οργανώσεις και θεσμούς σε διεθνές επίπεδο, είναι έτοιμο να αναλάβει ενεργό ρόλο σε δράσεις και διοργανώσεις, που θα συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών.