Τα προβλήματα των Κεντρικών Φυλακών τελικά δεν περιορίζονται μόνο ανάμεσα στον αντρικό έγκλειστο πληθυσμό, αλλά επεκτείνονται και στον γυναικείο, αφού κάποια από αυτά φαίνεται να αφορούν τη γυναικεία πτέρυγα του σωφρονιστικού μας ιδρύματος.

Τα σημαντικότερα εξ αυτών κάνουν λόγο για κακής ποιότητας πόσιμο νερό, υπερπληθυσμό και έλλειψη δωρεάν προϊόντων υγιεινής στις γυναίκες κρατούμενες, ενώ ειδικοί γιατροί, όπως ο γυναικολόγος, επισκέπτονται το ίδρυμα μόλις μία φορά τον μήνα.

Αυτά και άλλα πολλά, συμπεραίνει στην τελευταία της έκθεση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων (CPT) σε ό,τι αφορά την κατάσταση του σωφρονιστικού ιδρύματος και συγκεκριμένα της γυναικείας πτέρυγας των Κεντρικών Φυλακών, μετά και την επίσκεψη και επιθεώρηση που πραγματοποίησαν μέλη της Επιτροπής τον Μάιο του 2023.

Υπερπληθυσμός

Κατά τη στιγμή της επίσκεψης της CPT, στη γυναικεία πτέρυγα υπ’ αριθμόν 3 υπήρχαν συνολικά 79 γυναίκες (υπόδικες και καταδικασμένες). Η εν λόγω πτέρυγα είναι διαχωρισμένη από το υπόλοιπο κτηριακό συγκρότημα των φυλακών και βρίσκεται μέσα σε μια περιφραγμένη αυλή χωρίς επικοινωνία με την αντρική φυλακή. Εκτός από τα κελιά, σε αυτή την πτέρυγα στεγάζονται μία τάξη, ένα πλυσταριό, ένα εργαστήριο, μια κοινόχρηστη κουζίνα, ένα γυμναστήριο, τα γραφεία του προσωπικού και μια αυλή.

Το 2017, η χωρητικότητα της γυναικείας πτέρυγας αυξήθηκε. Πρόθεση της επέκτασης του κτηρίου ήταν να φιλοξενηθούν γυναίκες υπόδικες στο «παλιό» κτίριο και κατάδικοι στο «νέο» Ωστόσο οι γυναίκες φιλοξενούνταν μαζί, ανάλογα με την εθνικότητα και/ή την καταγωγή τους.

Σύμφωνα με πληροφορίες που εξασφάλισε η αντιπροσωπεία της CPT από το αρμόδιο Υπουργείο, κατά την επίσκεψη του 2023, η πτέρυγα 3 φιλοξενούσε συνολικά 79 γυναίκες σε ένα κτήριο η χωρητικότητα του οποίου είναι για 60 κρατούμενες.

Συνεπεία τούτου, διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχαν αρκετά κρεβάτια, με αποτέλεσμα ορισμένες γυναίκες να αναγκάζονται να κοιμούνται σε στρώματα τοποθετημένα στο πάτωμα, τα οποία το πρωί αφαιρούνταν για να παρέχουν περισσότερο χώρο στο κελί.

Στο μεταξύ, σχεδόν οι μισές γυναίκες των Κεντρικών και συγκεκριμένα 30 από τις 79,εξέτειαν ποινές φυλάκισης κάτω των δύο ετών για αδικήματα που σχετίζονται με την παράνομη μετανάστευση.

Δεδομένης της κατάστασης υπερπληθυσμού των Κεντρικών Φυλακών, η CPT προτρέπει στην έκθεσή της τις κυπριακές αρχές να αναθεωρήσουν την πολιτική, τη νομοθεσία και την πρακτική της φυλάκισης σε σχέση με αυτή την κατηγορία των αλλοδαπών γυναικών κρατουμένων.

Κελιά χωρίς τουαλέτα

Σε σχέση με τα κελιά της γυναικείας πτέρυγας κάποια από αυτά (όπως και τα περισσότερα κελιά της αντρικής φυλακής) στρεούνταν τουαλέτας, με αποτέλεσμα μόλις κλείνονταν οι κρατούμενες τη νύχτα, έπρεπε να καλέσουν τους δεσμοφύλακες μέσω κουδουνιού, αν χρειαζόταν να χρησιμοποιήσουν τις κοινόχρηστες τουαλέτες.

Ωστόσο, όπως αναφέρει η CPT, λόγω ελλείψεων προσωπικού, κρατούμενες έπρεπε να φωνάζουν σε άλλες κρατούμενες των οποίων τα παράθυρα των κελιών τους ήταν στραμμένα προς την αυλή για να τραβήξουν την προσοχή του προσωπικού και να σπεύσει κάποιος να τους ανοίξει να πάνε τουαλέτα.

Στο σημείο αυτό η  Επιτροπή υπενθυμίζει στην έκθεσή της ότι όλοι οι κρατούμενοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στις τουαλέτες ανά πάσα στιγμή. Μάλιστα, δεδομένων των ειδικών αναγκών των γυναικών για άμεση πρόσβαση στην υγιεινή κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, αυτή η κατάσταση λέει η CPT, πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως, θεωρώντας ότι ” κάλλιστα μπορεί να ισοδυναμεί με εξευτελιστική μεταχείριση”. Αυτός είναι κι ο λόγος που η CPT συνέστησε στις κυπριακές αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι γυναίκες που έχουν ανάγκη μπορούν να έχουν γρήγορη πρόσβαση στην τουαλέτα μετά το κλείδωμα, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι το σύστημα κλήσης ανταποκρίνεται αποτελεσματικά.

Ακατάλληλο το νερό;

Στο μεταξύ, πολλές από τις γυναίκες με τις οποίες συνομίλησαν μέλη της αντιπροσωπείας της Επιτροπής, παραπονέθηκαν για την ποιότητα του νερού στη φυλακή, την οποία θεώρησαν κακή, αναφέροντας ότι τους έχουν προκαλέσει δερματικά προβλήματα και καταστροφή των μαλλιών τους. Μερικές μάλιστα γυναίκες παραπονέθηκαν ότι το νερό τους προκαλούσε στομαχόπονους και διάρροια.

Από την άλλη, το εμφιαλωμένο νερό μπορούσε μόνο να αγοραστεί στη φυλακή, αλλά δεν είχαν όλες οι γυναίκες τους οικονομικούς πόρους να το εξασφαλίσουν.

Η CPT θεωρεί ότι “όλα τα άτομα που βρίσκονται στη φυλακή πρέπει να διαθέτουν πόσιμο νερό και εάν το νερό της βρύσης δεν θεωρείται πόσιμο, οι αρχές θα πρέπει να τους παρέχουν εναλλακτικές πηγές πόσιμου νερού”.

Γυναικολόγος μια φορά τον μήνα

Κατά την εισαγωγή τους στη φυλακή, οι γυναίκες έλαβαν βασικά είδη υγιεινής όπως σαμπουάν, σαπούνι και χαρτί υγείας. Ωστόσο, αρκετές γυναίκες παραπονέθηκαν ότι ορισμένα προϊόντα υγιεινής, όπως σαμπουάν, ακόμη και σερβιέτες, έπρεπε να αγοραστούν στη συνέχεια κι έτσι κάποιες δεν μπορούσαν να τα αγοράσουν.

Η CPT σημειώνει ως σημαντικό για τις αρχές “να διατηρούν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης για τους κρατούμενους εφαρμόζοντας ένα ελάχιστο όριο αξιοπρέπειας, το οποίο περιλαμβάνει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και μέσα καθαριότητας, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων προσωπικής υγιεινής”. Ως εκ τούτου, συνέστησε στις κυπριακές αρχές να ληφθούν άμεσα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι κρατούμενοι διαθέτουν επαρκείς ποσότητες βασικών προϊόντων προσωπικής υγιεινής δωρεάν, συμπεριλαμβανομένων και των σερβιετών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΥΤΟΥΣΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ CPT ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ

Αναφορικά με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ο γιατρός της φυλακής επισκεπτόταν τη γυναικεία πτέρυγα κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων που διεξήγαγε η αντιπροσωπεία, αρκετές γυναίκες εξέφρασαν την επιθυμία να αυξηθεί η συχνότητα των επισκέψεων ειδικών γιατρών στη φυλακή, ιδιαίτερα του δερματολόγου και του γυναικολόγου, που επισκέπτονταν το σωφρονιστικό ίδρυμα μόνο μία φορά το μήνα.

Στο μεταξύ, ορισμένες ανησυχίες εκφράστηκαν από γυναίκες κρατούμενες σχετικά με την πρόσβαση σε φάρμακα. Η αντιπροσωπεία ενημερώθηκε από πολλές γυναίκες κρατούμενες ότι έπρεπε να πληρώσουν για ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα.

Την ίδια ώρα, ως σύμπτωμα της απουσίας οποιουδήποτε κατάλληλου ελέγχου στη διανομή των φαρμάκων, η αντιπροσωπεία παρατήρησε ότι σε μία γυναίκα είχε χορηγηθεί η συνταγή της για ισχυρά φάρμακα (συμπεριλαμβανομένης της μορφίνης), τα οποία κρατούνταν στο κελί της, κάτω από το τραπέζι, εύκολα προσβάσιμο από οποιονδήποτε.

Κατά τη στιγμή της επίσκεψης των μελών της CPT, οι σωφρονιστικοί λειτουργοί της γυναικείας πτέρυγας  όταν ερωτήθηκαν σχετικά, είπαν πως δεν γνώριζαν καμία διαδικασία στη φυλακή για το χειρισμό γυναικών κρατουμένων που μπορεί να είναι έγκυες ή/και μητέρες με μικρά παιδιά. Η Επιτροπή κάλεσε τις κυπριακές αρχές να καταβάλουν τις απαραίτητες προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι στη φυλακή εφαρμόζεται διαδικασία για την προγεννητική και μεταγεννητική φροντίδα όλων των γυναικών κρατουμένων.

Όσον αφορά τη στελέχωση, η πτέρυγα 3 εποπτευόταν από έναν επικεφαλής δεσμοφύλακα, ο οποίος ήταν άνδρας και το γραφείο του βρισκόταν σε άλλο χώρο της φυλακής, αλλά επισκεπτόταν συχνά την πτέρυγα. Η φρούρηση γινόταν από δύο γυναίκες σωφρονιστικές υπαλλήλους, οι οποίες ήταν παρούσες στη μονάδα 24 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα. Οι δεσμοφύλακες ωστόσο δεν εργάζονται αποκλειστικά μόνο στη γυναικεία πτέρυγα αλλά εκ περιτροπής, ενώ στερούνταν τακτικής εκπαίδευσης με βάση το φύλο.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω, η CPT συνέστησε στις κυπριακές αρχές να αναπτύξουν σαφείς πολιτικές και κανονισμούς για τη διαχείριση των γυναικών κρατουμένων, με ευαισθησία ως προς το φύλο που στοχεύουν στην παροχή προστασίας έναντι κάθε μορφής σεξουαλικής ή με βάση το φύλο. βίας και (επανα)τραυματισμού και στην προώθηση ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και σταθερότητας.

Κοστοβόρο το τηλέφωνο

Όσον αφορά την επαφή με τον έξω κόσμο, η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών με τις οποίες συναντήθηκε η αντιπροσωπεία παραπονέθηκαν για το κόστος του τηλεφώνου, ειδικά όταν τηλεφωνούν στο εξωτερικό. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα για ξένες υπηκόους που επιθυμούσαν να επικοινωνήσουν με την οικογένεια και τους συγγενείς τους σε άλλη ήπειρο.

Ωστόσο, αυτό αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη θετική πρακτική να προσφέρεται στους κρατούμενους η δυνατότητα να πραγματοποιούν δωρεάν κλήσεις με τη χρήση του πρωτοκόλλου “Voice over Internet”. Οι κλήσεις ήχου-βίντεο ήταν δυνατές δύο φορές το μήνα και κάθε κλήση μπορούσε να διαρκέσει έως και 20 λεπτά. Η Επιτροπή συνέστησε να επεκταθεί ευρύτερα η πρακτική της παροχής αυτής στους κρατούμενους.

Τέλος, στην έκθεσή της η CPT, σημειώνει ότι έλαβε καταγγελίες από κρατούμενες για χρήση ακατάλληλης γλώσσας απέναντί τους από μέλη του προσωπικού, καθώς και για χρήση υβριστικών ψευδωνύμων προς αυτές, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων με  ρατσιστικό χαρακτήρα.