1η Απριλίου του 1955. Η μέρα που οι Έλληνες της Κύπρου κοιτάζουν στα μάτια μια ολόκληρη Αυτοκρατορία. Δεν υπολογίζουν συσχετισμούς δυνάμεων, παρά μόνο τη δίψα για ελευθερία και Ένωση με την Ελλάδα. 

Στον αγώνα ρίχνονται με υπερηφάνεια και αυταπάρνηση άνθρωποι όλων των ηλικιών. Από παιδιά μέχρι ηλικιωμένους, γίνονται όλοι μια γροθιά, και στο τέλος, γράφουν ιστορία.

Κάθε μάχη, κάθε αγωνιστής, μια ξεχωριστή και μοναδική ιστορία. Όπως αυτή του νεότερου, αλλά και γηραιότερου πεσόντα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ενδεικτικό της απήχησης που είχε η ΕΟΚΑ στο λαό, αλλά και την ίδια την οργανωτική δομή της Οργάνωσης.

Με τη βοήθεια του ιστορικού Ανδρέα Κάρυου, το AlphaNews.Live ρίχνει «φως» στη σημαντική αυτή πτυχή του αγώνα. Δυο ιστορίες που δείχνουν το τι σήμαινε η ΕΟΚΑ για τους Κυπρίους, αλλά και τον ευρύτερα τον Ελληνισμό.

Ο μόλις 7 χρονών Δημητράκης

Ο Δημητράκης Δημητριάδης από τη Λάρνακα, μαθητής της Β ’Δημοτικού, ήταν μόλις 7 ετών όταν πέρασε στο Πάνθεον της Ιστορίας. Ζούσε με τη γιαγιά του, και πουλούσε λουλούδια, για να εξοικονομήσει τα προς το ζην.

Ο ίδιος ο Διγενής τον αποκαλούσε, ο «μικρός ήρωας».

Το ρολόι της ιστορίας γυρίζει πίσω στον Μάρτιο του 1956. Μια εποχή που σύμφωνα με τον Ανδρέα Κάρυο, υπήρχε γενικότερα αναβρασμός στην Κύπρο, διότι μόλις μερικές προηγουμένως οι Βρετανοί (09 Μαρτίου), είχαν προβεί σε εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, του Μητροπολίτη Κυπριανού, του Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου και του Πολύκαρπου Ιωαννίδη.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, ξέσπασαν διαδηλώσεις του μαθητόκοσμου της Κύπρου. Σε μια τέτοια στη Λάρνακα, στις 14 Μαρτίου του 1956, μαθητές της αστικής Σχολής Καλογερά, μαζί με μαθητές του Εμπορικού Γυμνασίου βγήκαν στους δρόμους, κινητοποιώντας τις δυνάμεις των Βρετανών.

Σύμφωνα με τα γεγονότα, οι μαθητές κατέφυγαν στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου, όπου άρχισαν να κτυπούν τις καμπάνες. Οι Βρετανοί τότε περικύκλωσαν την εκκλησία, και άρχισαν να πετούν δακρυγόνες βόμβες. Οι μαθητές, ανταπαντούσαν με λιθοβολισμό εναντίον των στρατιωτών.

Ο Δημητράκης Δημητριάδης

Τότε ήταν που μια ομάδα μαθητών, μεταξύ αυτών και ο Δημητράκης Δημητριάδης, τρέχοντας, πετούσαν πέτρες εναντίον των Βρετανών, οι οποίοι αντέδρασαν, πυροβολώντας εναντίον τους. Μια από τις σφαίρες έπληξε θανάσιμα τον Δημητράκη.

Έτσι, σύμφωνα και με τον κ. Κάρυο

«Ο Δημητράκης Δημητριάδης έγινε ο πιο νεαρός σε ηλικία πεσών του αγώνα της ΕΟΚΑ, αφού έπεσε κατά τη διάρκεια μαθητικής διαδήλωσης»

«Πρόκειται για μια θλιβερή ημέρα» εξιστορεί ο Ανδρέας Κάρυος, καθώς την ίδια ημέρα, ένα χρόνο αργότερα (14/03/1957), οι Βρετανοί απαγχόνισαν και τον νεαρότερο σε ηλικία από τους εννέα απαγχονισθέντες. Τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη.

Ο επίλογος της συγκλονιστικής ιστορίας του Δημητράκη Δημητριάδη, γράφτηκε στις 12 Μαρτίου 2022 στη Λάρνακα. Τα οστά του είχαν εντοπιστεί στις 30/10/2021, σε πολλαπλό χώρο ταφής στο κοιμητήριο Αγίου Γεωργίου Κοντού.

Τα ταυτοποιηθέντα λείψανα του Δημητράκη τάφηκαν σε ατομικό τάφο που παραχώρησε, τιμής ένεκεν, η Μητρόπολη Κιτίου.

Τρισάγιο με αφορμή την ταφή των λειψάνων του Δημητράκη Δημητριάδη (12/03/2022)

Ο γηραιότερος αγωνιστής

Τέλη του 1958, και η δράση της ΕΟΚΑ παρόλο που φτάνει προς το τέλος, συνεχίζεται με ένταση. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Κάρυο, τότε είναι που παρατηρείται και μια αυξημένη επιθετικότητα των αποικιοκρατών σε βάρος των αγωνιστών.

«Γενικότερα κατά το Φθινόπωρο του 1958 βλέπουμε τους Βρετανούς στρατιώτες λόγω της συμπεριφοράς τους, να είναι πιο αποκομμένοι από τον ντόπιο πληθυσμό. Να είναι πιο αποκομμένοι, και να προσπαθούν να καταστείλουν την επανάσταση με πολύ περισσότερους κατ’ οίκον περιορισμούς και με τη διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας, σε σύγκριση με το παρελθόν»

Αυτή την περίοδο είναι που χάνει τη ζωή του ο μεγαλύτερος σε ηλικία αγωνιστής της ΕΟΚΑ. Ο Γιακουμής Αναστάση, από την Χάρκεια της Κερύνειας, σε ηλικία 55 ετών.

Θεωρείτο από τους πρωτεργάτες του Αγώνα στην περιοχή του και υπηρέτησε ως σύνδεσμος. Μετέφερε αλληλογραφία, προκηρύξεις της ΕΟΚΑ και οπλισμό.

Ο Αναστάση διέθετε περιβόλι σε ένα συγκεκριμένο σημείο της Χάρκειας, όπου ο δρόμος ήταν κατηφορικός προς τη θάλασσα, και στένευε κιόλας. Από τον συγκεκριμένο δρόμο, έπρεπε να περάσουν Βρετανοί για να μεταφέρουν από ή προς το στρατόπεδο τους που βρισκόταν εκεί κοντά.

Κατά τον κ. Κάρυο, η συγκεκριμένη τοποθεσία ήταν ιδανική για να στήσει κάποιος ενέδρα εναντίον των Βρετανών. Έτσι, μια τριμελής ομάδα της ΕΟΚΑ ανέλαβε μια τέτοια επίθεση, μεταξύ των οποίων, και ο Γιακουμής Αναστάση.

Αφού τοποθέτησαν μια νάρκη πιέσεως, ο ίδιος πήγε στο περιβόλι του, όπου παρακολουθούσε είτε πότε θα πλησίαζαν οι στρατιώτες για να εκδηλωθεί η επίθεση, η για να εμποδίσει το πέρασμα πάνω από τη νάρκη ιδιωτικού αυτοκινήτου, αν τύχαινε να εμφανιστεί.

Τελικά εμφανίστηκε στρατιωτικό βρετανικό αυτοκίνητο, το οποίο επλήγη από τη νάρκη, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα, από τα άλλα αυτοκίνητα που το συνόδευαν, να ξεχυθούν Βρετανοί στρατιώτες στην γύρω περιοχή για να βρουν τους υπαίτιους.

Αφού εντόπισαν τον Γιακουμή, τον πυροβόλησαν απρόκλητα, αφαιρώντας του τη ζωή.

«Έτσι είχαμε τον γηραιότερο σε ηλικία πεσόντα της ΕΟΚΑ, ηλικίας 55 ετών», σχολιάζει ο Ανδρέας Κάρυος.

Ο Γιακουμής Αναστάση

Τι λέει αυτό για την ίδια την ΕΟΚΑ

Αν κάτι δείχνει το εύρος της διαφοράς των ηλικιών ανάμεσα στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, είναι αφενός η ζήλος για Ένωση, και αφετέρου την ίδια την μορφή της Οργάνωσης. Όπως εξηγεί ο Ανδρέας Κάρυος

«Διατηρούσε ένα δίκτυο ανθρώπων σε διάφορες περιοχές από ανθρώπους που είτε θα μπορούσαν να κρύψουν όπλα στο σπίτι τους, είτε να προσφέρουν φιλοξενία σε καταζητούμενους αγωνιστές» 

«Γεγονός που δείχνει πόσο οργανωμένη ήταν η ΕΟΚΑ», καταλήγει ο κ. Κάρυος.