Πέραν των εφτά χιλιάδων εθελοντών στην Κύπρο έχουν προσφέρει μέχρι στιγμής δείγμα από το γενετικό τους υλικό στη Βιοτράπεζα, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Καθηγητή ιατρικής και μοριακής γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και Διευθυντής του Κέντρου Αριστείας για Βιοτράπεζα και Βιοϊατρική Έρευνα, Κωνσταντίνος Δέλτας, ο οποίος ανέφερε ότι μέσα από τις μελέτες της Βιοτράπεζας προκύπτουν πολλές ιδιαιτερότητες στο DNA των Κυπρίων.

Σε συνέντευξη, που παραχώρησε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, ο Καθηγητής Δέλτας αναφέρει ότι μέσα από την πολυετή μελέτη της ερευνητικής ομάδας της Βιοτράπεζας εντοπίστηκαν στην Κύπρο ασθένειες, που δεν έχουν εντοπιστεί σε άλλους πληθυσμούς ενώ υπάρχουν παραδείγματα ασθενειών, οι οποίες είναι πιο συχνές στην Κύπρο από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη ή είναι πιο σπάνιες στην Κύπρο από ότι στον υπόλοιπο κόσμο.

Εξηγεί ακόμα ότι μέσα από τις μελέτες έχει καταδειχθεί η ύπαρξη ασθενειών, που ενδεχομένως να ξεκίνησαν από την Κύπρο, ενώ σημειώνει ότι εντοπίστηκε σε πολλές περιοχές της Κύπρου υψηλότερη συχνότητα σε συγκεκριμένα νοσήματα.

Ένα ξεχωριστό παράδειγμα, σύμφωνα με τον Καθηγητή, είναι μια κληρονομική νεφροπάθεια που φέρεται ότι ξεκίνησε από χωριά του Τροόδους πριν από αρκετές γενιές και έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές της Κύπρου.

Επίσης, αναφέρει πως η συγκεκριμένη ασθένεια έχει βρεθεί επίσης σε Κύπριους που ζουν σε άλλες χώρες, όπως το Λονδίνο, για να υπογραμμίσει ότι «αυτή η ασθένεια είναι κληρονομική και δεν έχει βρεθεί σε ανθρώπους, που να έχουν διαφορετική καταγωγή».

Υπάρχουν, επισημαίνει, «πολλές ιδιαιτερότητες στον κυπριακό πληθυσμό όπως διάφορες ασθένειες, οι οποίες είναι συχνές σε συγκεκριμένες περιοχές της Κύπρου, δηλαδή έχουν μια γεωγραφική κατανομή, που καταδεικνύει ότι παρόλο που η Κύπρος είναι μικρός τόπος, εντούτοις, σε κάποιες περιοχές υπάρχει ψηλότερη συχνότητα από ότι στην υπόλοιπη Κύπρο».   

Προσθέτει ότι όσο περνούν τα χρόνια με τις μετακινήσεις και με τους γάμους Κυπρίων από όλη την επικράτεια του νησιού θα επέλθει σιγά σιγά «μια ισόποση κατανομή», αφού όπως εξηγεί «υπάρχουν ακόμα πολλές περιοχές και χωριά, όπου κατοικούν περισσότεροι ασθενείς από ότι σε άλλες περιοχές τους νησιού».

Ένας στους οκτώ Ε/Κ υγιής φορέας θαλασσαιμίας

Απαντώντας σε ερώτηση αναφέρει πως τα ευρήματα αποδεικνύουν και τεκμηριώνουν ότι «η θαλασσαιμία εξακολουθεί να είναι τόσο συχνή ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους», προσθέτοντας ότι «ένας στους οκτώ περίπου Ελληνοκύπριους είναι υγιής φορέας, κάτι που καταδεικνύει ότι τα δείγματα που κατέχουμε έχουν μια σχετικά καλή γεωγραφική κατανομή ανά το παγκύπριο, άρα μπορούμε να εμπιστευθούμε τα αποτελέσματα των ερευνών μας».

Σύντομα τα πρώτα αποτελέσματα του γενετικού προφίλ 1000 Κυπρίων

Εξάλλου, σύμφωνα με τον Καθηγητή Δέλτα η ερευνητική ομάδα της Βιοτράπεζας έχει πετύχει τη λεπτομερή ανάλυση του DNA χιλίων Κυπρίων, ενώ σημειώνει ότι τα δεδομένα βρίσκονται υπό επεξεργασία και σύντομα θα ανακοινωθούν τα πρώτα αποτελέσματα, που αφορούν στη σύγκριση ορισμένων χαρακτηριστικών του κυπριακού DNA με άλλους πληθυσμούς.

Ο κ. Δέλτας αναφέρει ότι μέσω των δεδομένων αυτών θα είναι εφικτός ο εντοπισμός γενετικών δεικτών και παραγόντων, που επιβαρύνουν την υγεία των Κυπρίων σε πληθυσμιακό επίπεδο, εξηγώντας ότι θα εντοπιστεί η παθολογική γενετική ανατομία των Κυπρίων, η οποία θα είναι πολύ χρήσιμη, για πολλές άλλες έρευνες που θα ακολουθήσουν στο μέλλον.

Τι είναι η Βιοτράπεζα;

Κληθείς από το ΚΥΠΕ να εξηγήσει στον απλό πολίτη τι σημαίνει Βιοτράπεζα, ο κ. Δέλτας εξηγεί πως επενδύοντας στη Βιοτράπεζα, επενδύουμε σε μια πιο υγιή Κύπρο, για να προσθέσει πως μέσα από συνεχείς μελέτες η Βιοτράπεζα  αποκωδικοποιεί το DNA των Κυπρίων, το συνδέει με ασθένειες και πρωτοπορεί στον τομέα της έρευνας, με τα ευρήματα να καταδεικνύουν τη σημαντικότητά της.   

«Η Βιοτράπεζα είναι μια ερευνητική ιατρική υποδομή. Υπάρχουν πολλές Βιοτράπεζες σε πολλές χώρες του κόσμου που εξυπηρετούν την υγεία. Πως εξυπηρετούν την υγεία; Με το να αρχειοθετούν κάτω από συνθήκες εμπιστευτικότητας και ποιότητας κλινικά δεδομένα και προσωπικά δεδομένα από υγιή άτομα και ασθενείς, με σκοπό να αξιοποιηθούν  στην ιατρική έρευνα και στις ιατρικές μελέτες», αναφέρει.

Κάνει λόγο για «μια σοβαρή επένδυση», εξηγώντας ότι «σε αυτή την τράπεζα αντί να φυλάς χρήματα, φυλάγεις δεδομένα και βιολογικό υλικό, για να αξιοποιηθούν στην έρευνα».

Υγιείς αλλά και ασθενείς στη Βιοτράπεζα

Ερωτηθείς ποιοι συνήθως λαμβάνουν μέρος σε αυτή τη διαδικασία και τι γίνεται με την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο Διευθυντής του Κέντρου Αριστείας για Βιοτράπεζα και Βιοϊατρική Έρευνα είπε πως «οι εθελοντές μπορεί να είναι υγιή άτομα ή ασθενείς», για να σημειώσει ότι «τα προσωπικά δεδομένα φυλάγονται με πάρα πολλή προσοχή» και ότι «υπάρχουν αυστηροί μηχανισμοί προστασίας τους».

Όπως συμπλήρωσε «συμμορφωνόμαστε με τον γενικό κανονισμό προστασίας δεδομένων και έχουμε κάνει τις δικές μας εκτιμήσεις αντικτύπου», ενώ συμπλήρωσε πως το Κέντρο έχει τους δικούς του συνεργάτες – υπευθύνους για την προστασία προσωπικών δεδομένων.

Διαβεβαιώνοντας τους πολίτες ότι «λαμβάνονται όλα τα μέτρα», τους κάλεσε να δείξουν εμπιστοσύνη ότι «δεν θα υπάρξει κάποια διαρροή».

Τρέχουν μελέτες

Δύο είναι οι κύριοι πυλώνες, που αφορούν στη λειτουργία της βιοτράπεζας, με πρώτον το διαχρονικό έργο που ονομάζεται «ΜΙΤΟΣ».

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Δέλτα το συγκεκριμένο έργο αφορά στην εγγραφή εθελοντών του γενικού πληθυσμού, σημειώνοντας ότι τους ενδιαφέρει να συμμετάσχουν άνθρωποι του γενικού πληθυσμού είτε υγιείς, είτε ασθενείς, με πρώτο στόχο να ετοιμαστεί το γενετικό προφίλ του Κύπριου πολίτη, δηλαδή το DNA αναφοράς των Κυπρίων.

Υπογραμμίζει ότι μέσα στο πλαίσιο αυτό έχουν πετύχει με το ΜΙΤΟΣ 1 τη λεπτομερή ανάλυση του DNA χιλίων Κυπρίων, το οποίο σύντομα θα είναι διαθέσιμο.

Απαντώντας σε ερώτηση αν έχει καταδείξει κάτι αυτή η μελέτη, αναφέρει ότι «βρίσκεται υπό επεξεργασία και σύντομα θα ανακοινωθούν τα πρώτα αποτελέσματα, που αφορούν στη σύγκριση ορισμένων χαρακτηριστικών του κυπριακού DNA με άλλους πληθυσμούς».

Εξάλλου, σημειώνει πως τρέχουν και άλλα προγράμματα όπως το ΜΙΤΟΣ 2, που θα προβεί στην ανάλυση άλλων χιλίων Κυπρίων πριν από το τέλος του 2023 και το ΜΙΤΟΣ 3, που θα αναλύσει άλλα 1.500 δείγματα εθελοντών, σε ευρύτερο πλαίσιο.

Αναφερόμενος στο δεύτερο πυλώνα της βιοτράπεζας, λέει ότι αφορά στα ερευνητικά έργα με συγκεκριμένο στόχο και συγκεκριμένες ασθένειες, λέγοντας ότι είναι έργα που αφορούν στις κληρονομικές νεφροπάθειες, στις κληρονομικές καρδιοπάθειες, στα χρόνια προβλήματα όρασης και άλλα.

Θέλουν εθελοντές από Καρπασία, Κερύνεια, Μόρφου και Μεσαορία

Καλεί πολίτες που κατάγονται από κατεχόμενα χωριά, όπως είναι η περιοχή της Καρπασίας, της Κερύνειας, της Μόρφου, καθώς και χωριά της Μεσαορίας να εγγραφούν ως εθελοντές, ώστε να καταγραφεί η αποτύπωση του DNA των ανθρώπων και εκείνων των περιοχών, ενώ ζήτησε περισσότερη συμμετοχή και πολίτες της ορεινής Κύπρου.

Ανοικτή πρόσκληση στους Τουρκοκυπρίους

Σε ερώτηση αν λαμβάνονται δείγματα και από Τουρκοκύπριους, ο κ. Δέλτας αναφέρει ότι λαμβάνονται δείγματα και προσκαλούν όλους του Κύπριους ανεξαρτήτου καταγωγής.

«Έχουμε πάρει ήδη πολλά δείγματα από Μαρωνίτες, Αρμένιους, Λατίνους. Καλούμε κα άλλους  να έρθουν συμμετάσχουν», λέει.

Σε σχέση με τους Τουρκοκύπριους, σημειώνει ότι δυστυχώς δεν είχαν αρκετά δείγματα, απευθύνοντας και σε αυτούς ανοικτή πρόσκληση να γίνουν εθελοντές.

Η διαδικασία

Σε σχέση με τη διαδικασία, ο Καθηγήτης Δέλτας ενημερώνει ότι μπορεί κάποιος εύκολα να συμμετάσχει, κλείνοντας ραντεβού μέσω του  «Biobank.cy» του Πανεπιστημίου Κύπρου ή τηλεφωνώντας στο 77771838.

Αναφέρει πως για τον κάθε εθελοντή γίνεται ένα μεγάλο φάσμα χρήσιμων αναλύσεων δωρεάν, τα οποία χρησιμοποιούν για τους σκοπούς της έρευνας, αλλά που ωστόσο μπορεί να κατέχει και ο εθελοντής για δική του χρήση.

Προσθέτει πως γίνονται εξειδικευμένες μετρήσεις στους εθελοντές, που αφορούν στον σωματότυπό του, ενώ σημείωσε ότι αν στο μέλλον προκύψει κάτι χρήσιμο σε σχέση με την κληρονομικότητα του θα του ανακοινωθεί.

Η διαδικασία είναι σύντομη και καθόλου κουραστική, καταλήγει.