Η Κύπρος αποχαιρετά σήμερα την «μαστόρισσα» της παράδοσης της, Κυριακού Πελαγία. Η γυναίκα που συνέδεσε το όνομα της με την κυπριακή κουλτούρα και παράδοση έφυγε χθες Σάββατο, 18 Φεβρουαρίου, σε ηλικία 86 ετών, αφήνοντας πίσω μια ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομία.

Η κηδεία της μούσας του Παραλιμνίου θα τελεστή σήμερα στις 15:00 το απόγευμα, από τον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Γεωργίου στο Παραλίμνι, με δαπάνη του Δήμου Παραλιμνίου. Η σορός της θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα από τη 1:00 μέχρι τις 3:00 το απόγευμα.

Την θλίψη τους για τον χαμό της «μαστόρισσας» της κυπριακής παράδοσης εξέφρασε σύσσωμος ο πολιτικός και καλλιτεχνικός κόσμος της Κύπρου. Μεταξύ αυτών ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης και η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, οργανωμένα σύνολα και φορείς του πολιτισμού του τόπου.

Η ζωή και το έργο της Κυριακού Πελαγίας

H Κυριακού Πελαγία γεννήθηκε στο Παραλίμνι στις 8 Ιουλίου 1936. Πατέρας της ήταν ο Δαμιανός Κουζαλής, ένας εξαίρετος παραδοσιακός τραγουδιστής που διακρινόταν τόσο στα ερωτικά όσο και στο «τσιάτισμα». Μητέρα της ήταν η Μαρία Κουτσόλουκα που γνώριζε αρκετά παλιά δίστιχα και τραγούδια.

Το ταλέντο της Κυριακούς φάνηκε από τα παιδικά της χρόνια. Η ίδια έλεγε πως από τη στιγμή που άρχισε να αντιλαμβάνεται τον κόσμο και την ζωή άρχισε να τραγουδά. Ήταν το μόνο που θυμόταν να της αρέσει. Πρώτος δάσκαλός της ήταν ο πατέρας της και μετά οι άλλοι τραγουδιστές της εποχής. Έμαθε τις διάφορες κυπριακές «φωνές» και άρχισε να ταιριάζει στίχους πάνω στις μελωδίες αυτές. Από 15 χρονών άρχισε να τραγουδά στους συγγενικούς και φιλικούς της γάμους, στις διάφορες οικογενειακές συγκεντρώσεις, στα τοπικά πανηγύρια και στις θρησκευτικές γιορτές. Παντρεύτηκε το 1957 τον Γεώργιο Πελαγία και απέκτησε δυό γιους και μια κόρη.

Η Κυριακού Πελαγία ήταν μια γνήσια παραδοσιακή ερμηνεύτρια, η φωνή της κυπριακής υπάιθρου, «η φωνή που όταν την άκουγες, ήθελες να ξαπολυθείς μες στα περβόλια τζιαι τα ορμάνια», όπως χαρακτηριστικά έχει πει ο ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής. Το ηχόχρωμα της φωνής της, είχε πολλά βυζαντινά και μικρασιατικά μουσικά στοιχεία. Ήταν εξαιρετική τόσο στο τραγούδι, όσο και στο «τσιάτισμα», τα ερωτικά δίστιχα και την ποίηση. Το 1987 εξέδωσε την ποιητική συλλογή «Κυπριακός Στίχος». 

Η Κυριακού Πελαγία, η Μαστόρισσα όπως χαρακτηριζόταν από τους συναδέλφους της, είχε δώσει με την ερμηνεία της άλλη διάσταση στο κυπριακό δημοτικό τραγούδι. Από τη μία η αυθεντικότητα κι η καθαρότητά της κι από την άλλη τα ακούσματα και οι εμπειρίες που κουβαλούσε από μια άλλη εποχή, σε συνάρτηση με το ταλέντο και τον αυθορμητισμό της, την καθιέρωσαν στη συνείδηση του κυπριακού λαού ως μία ξεχωριστή και μοναδική παραδοσιακή ερμηνεύτρια.

Θεματοφύλακας των ηθών και των εθίμων, σμίγοντας την τέχνη της με το μουσικό σχήμα «Μεσόγειος» και πιασμένη χέρι-χέρι με το προσωπικό αρχείο του Μιχάλη Χατζημιχαήλ, έγραψε νέο σημαντικό κεφάλαιο στο βιβλίο της παραδοσιακής μουσικής, απασχολώντας συχνά τους μελετητές αυτής. Το μεγαλύτερο όμως επίτευγμα της Κυριακούς Πελαγία είναι ότι κατάφερε να φέρει τους νέους στην αυλή του δημοτικού τραγουδιού.