Συντονιστικό ρόλο αναλαμβάνει η Κύπρος για τον καθορισμό ηλεκτρονικού φακέλου  υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της Εθνικής Αρχής Ηλεκτρονικής Υγείας (ΕΑΗΥ), ένα έργο που η Αρχή χαρακτηρίζει ως  «πολύ σημαντικό», αφού θα δίνεται η δυνατότητα στους ασθενείς να παρέχουν πρόσβαση στα ιατρικά τους δεδομένα σε όποιον πάροχο επιθυμούν, σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ κι αν βρίσκονται.

Ο Πρόεδρος και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Αρχής, παρουσίασαν σε δημοσιογραφική διάσκεψη στη Λευκωσία το έργο αλλά και το όραμα της ΕΑΗΥ, για την προώθηση της ηλεκτρονικής υγείας και τον ρόλο της για την προώθηση ενός ηλεκτρονικού φακέλου υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σε δύο «σημαντικά γεγονότα» αναφέρθηκε αρχικά ο Πρόεδρος της Αρχής, Δρ Χρίστος Σχίζας, και συγκεκριμένα στο ότι  έχει τεθεί σε εφαρμογή τον περασμένο Σεπτέμβριο ολόκληρη η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία της Αρχής, ενώ έχει εκδοθεί το πρώτο διάταγμα που αφορά την Αρχή και που καθορίζει το ελάχιστο περιεχόμενο δεδομένων υγείας που πρέπει να τηρούνται από τους πάροχους υπηρεσιών υγείας, σε όλη την Κύπρο, ανεξάρτητα σε ποιον οργανισμό ανήκουν.

«Είμαστε η μόνη χώρα που το εφαρμόσαμε καθολικά», είπε ο κ. Σχίζας, σημειώνοντας πως, ισχύει η περίληψη ασθενούς και στον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό χώρο, αλλά πρώτη η Κύπρος το έχει καθορίσει καθολικά, σε όλους του παρόχους.

Είπε ακόμη, ότι η νομοθεσία της Κύπρου «είναι πρωτοποριακή» καθώς βασίζεται στην «ασθενοκεντρική προσέγγιση των θεμάτων δεδομένων υγείας, δηλαδή, ενδιαφερόμαστε για το τι αφορά τον πολίτη-ασθενή».

Αυτή την φιλοσοφία υιοθέτησε πρόσφατα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και είναι προς συζήτηση ένας κανονισμός που να καθορίζει αυτή περίπου την ίδια φιλοσοφία, σε όλο τον Ευρωπαϊκό χώρο που είναι ως γνωστός ως Ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων υγείας, πρόσθεσε ο κ. Σχίζας.

«Ουσιαστικά αυτό είναι ο καθορισμός του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, και γι’ αυτό τον λόγο έχουμε αναλάβει τον συντονισμό ενός έργου, για να καθοριστούν οι προδιαγραφές, το περιεχόμενο του φακέλου υγείας, η διαλειτουργικότητά του, και πως μεταφέρεται από μία χώρα σε άλλη, και ακολουθεί τον πολίτη, όπου και να ευρίσκεται και πρέπει να έχει ιατρική φροντίδα», σημείωσε.

Είπε ότι έχουν έναν οδικό χάρτη εκτέλεσης «αυτού του οράματος της Αρχής», η οποία, σημείωσε, είναι μια ανεξάρτητη νομική οντότητα με στόχο να θέσει σε εφαρμογή την ηλεκτρονική υγεία την Κύπρο.

Το μέλος του ΔΣ της Αρχής, ιατρός Μάριος Καραϊσκάκης, αναφέρθηκε στο όραμα και το πλάνο της Αρχής, που είναι, όπως είπε, η δημιουργία και λειτουργία ενός ενιαίου ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, «που θα είναι προσβάσιμος 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες τον χρόνο», από όπου και αν χρειαστεί, από την Κύπρο ή το εξωτερικό, εντός ή εκτός ΓεΣΥ, στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα και θα περιέχει όλες τις απαραίτητες ιατρικές πληροφορίες του ασθενή σε δυναμικό χρόνο.

Πρόσθεσε ότι κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς εργάστηκαν «συστηματικά» ώστε να αναπτύξουν την στρατηγική υλοποίησης του έργου, να κάνουν την ανάλυση του κόστους και του οφέλους και να καταγράψουν τις γενικές προδιάγραφες του Έργου. Αυτά είπε, έχουν ολοκληρωθεί, ενώ αυτή την στιγμή επεξεργάζονται το περιεχόμενο του ηλεκτρονικού φακέλου που θα περιλαμβάνει, πλην των ελαχίστων δεδομένων υγείας του ασθενούς (patient summary), το εκτεταμένο σύνολο δεδομένων που θα είναι το κύριο αντικείμενό τους για τους επομένους 18 με 24 μήνες. Αυτό αφορά σε όλα τα πεδία που πρέπει να περιλαμβάνονται τα απαραίτητα για την κάθε ειδικότητα ξεχωριστά, είπε.

Σημείωσε ότι όλα αυτά τα δεδομένα «θα πρέπει να αποτελέσουν τον πυλώνα της σύνδεσης των δεδομένων υγείας του Κύπριου πολίτη με την ενιαία βάση Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων (European Data Space)».

«Είναι ένα τεράστιο έργο, το οποίο έχουμε αναλάβει ως Κύπρος να συντονίσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό», πρόσθεσε.

Με το πέρας του έργου, είπε, αναμένεται ότι η ΕΕ θα υιοθετήσει το εκτεταμένο σύνολο δεδομένων, με κανονισμό, όπως έγινε και στην περίπτωση για το ελάχιστο σύνολο δεδομένων.

Ο κ. Καραϊσκάκης είπε ότι η βασική χρήση των δεδομένων θα πρέπει να είναι η πρωτογενής, δηλαδή η χρήση της ιατρικής πληροφορίας για τις καθημερινές ανάγκες των ασθενών και των λειτουργών της υγείας, ενώ και ότι είναι «τεράστιας σημασίας» και η δευτερογενής χρήση των δεδομένων.  

«Ακολουθώντας αυστηρούς κανόνες ηθικής και δεοντολογίας», είπε, μπορεί να γίνει χρήση από πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικούς ογκανισμούς, ερευνητές, αλλά και από τα κράτη, το Υπουργείο Υγείας, ή και από την ΕΕ για την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών υγείας, έκδοση νέων ή τροποποιημένων κατευθυντήριων οδηγιών αλλά και στην ανάπτυξη συστημάτων ψηφιακής νοημοσύνης που θα μπορεί σε πραγματικό χρόνο να βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.

Αναφέρθηκε και στην δραστική μείωση των ανθρώπινων λαθών που γίνονται κάτω από την πίεση της καθημερινότητας.

Ο Ανδρέας Χριστοδούλου, μέλος του ΔΣ της Αρχής και εκπρόσωπος της ΟΣΑΚ είπε ότι είναι «περήφανοι που ως χώρα είμαστε η μοναδική στην ΕΕ που έχουμε νομοθεσία που στηρίζει όλα αυτά που θέλουμε να κάνουμε για την ηλεκτρονική υγεία». Το πιο σημαντικό, είναι είπε, ότι αφορά σε μια ανθρωποκεντρική φιλοσοφία όπου ο ασθενής είναι στο κέντρο τους συστήματος. Σημείωσε ακόμη ότι η Αρχή, με τα δεδομένα ασθενών, «θα βοηθήσει σημαντικά» στον ρόλο της πολιτείας να εντάξει την ηλεκτρονική υγεία ψηλά, για το καλό του πολίτη.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Σχίζας είπε ότι η προσπάθεια είναι να εξαλειφθούν οι ιατρικοί φάκελοι που αποθηκεύονται σε νοσοκομεία, και να «ακολουθεί» ο ηλεκτρονικός φάκελος τον πολίτη, όπου βρίσκεται και θέλει.

Δεν είναι τεχνολογικά αδύνατο, είπε, φέροντας ως παράδειγμα την πιστωτική κάρτα. Είπε ότι στο χώρο της υγείας, «ακολουθούμε την τεχνολογία ασθμαίνοντας», λόγω της νοοτροπίας αρκετών ότι οι ιατρικές πληροφορίες δεν πρέπει να μοιράζονται με άλλους. Είπε ότι υπάρχουν όμως και υπέρμαχοι της φιλοσοφίας ότι πρέπει να υπάρχει διαφάνεια. «Μια χώρα που σέβεται τον πολίτη της πρέπει να του δώσει αυτή τη δυνατότητα», σημείωσε, προσθέτοντας, ότι στην Κύπρο, «επιμέναμε από το 2015, στην Ευρώπη τώρα σκέφτονται καθολικά όπως εμείς».

Σε ερώτηση αν είναι μέσω ΓεΣΥ που θα έχει πρόσβαση ο πολίτης, ο κ. Καραϊσκάκης, ανέφερε ότι θα είναι ξεχωριστή ηλεκτρονική πλατφόρμα. Σημείωσε ότι η Αρχή έχει ως σκοπό να συγκροτήσει τον ενιαίο ηλεκτρονικό φάκελο ο οποίος, όπως είπε, είναι ανεξάρτητος, δεν συνδέεται μόνο με ένα οργανισμό ούτε του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα. Μέσα στην στρατηγική υλοποίηση του Έργου, είπε, μίλησαν με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως ο ΟΑΥ, ο ΟΚΥΠΥ, ο ΠΙΣ, ο ΠΑΣΙΝ, η ΟΣΑΚ, και άλλοι, για να καταλήξουν στο πλαίσιο πάνω στο οποίο θα λειτουργήσουν.

«Έχουμε μπροστά μας ένα πύργο της Βαβέλ, ο καθένας έχει τα δικά του δεδομένα τα οποία δεν μπορούν να μιλήσουν μεταξύ τους. Για αυτό και ο ρόλος της Αρχής είναι να δημιουργήσει εκείνο το πλαίσιο με τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, ώστε να αντλεί πληροφορίες από οπουδήποτε και αν προέρχονται, από τον οποιονδήποτε πάροχο», είπε.

Αναφερόμενος στα οφέλη ενός ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, σημείωσε ότι και το οικονομικό όφελος, «είναι τεράστιο». Αν το αναλύσουμε με τα διεθνή δεδομένα, πρόσθεσε, κυμαίνεται από 2% μέχρι 6% του ποσού που δίνουμε για το σύστημα υγείας. Με την χαμηλή πρόβλεψη για το 2%, το όφελος από τη χρήση ενός τέτοιου ενιαίου φακέλου, φτάνει για την Κύπρο τα €140 εκατομμύρια για μια επταετία.

«Αν το πάρουμε στο 6% ή 7% ή ακόμη και 10% που πιστεύω ότι στα Κυπριακά δεδομένα σίγουρα θα το φτάσουμε, φτάνουμε σε ένα ποσό κοντά στα €475 εκατ.», είπε ο κ. Καραϊσκάκης αναφερόμενος σε οικονομικές μελέτες που έκαναν. Αυτό σημαίνει, πρόσθεσε,  «ότι όλα αυτά τα λεφτά θα πάνε πίσω, δεν θα καταναλωθούν άσκοπα στον χώρο της υγείας, θα πάνε πίσω στην χρήση τους από τον πρωτογενή τομέα της υγείας,  από το σύστημα υγείας, δηλαδή τροφοδοτεί, πίσω το σύστημα υγείας, χωρίς να σπαταλούνται πόροι».

Σημείωσε ακόμη ότι με τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας, θα μειωθούν τα ιατρικά λάθη, ο χρόνος νοσηλείας, οι άσκοπες εισαγωγές, ο χρόνος της έγκυρης διάγνωσης, ο χρόνος της θεραπείας που πρέπει να πάρει ο ασθενής, ενώ για ιατρούς είναι ένα εργαλείο άμεσης ενημέρωσης, για το τι συμβαίνει για τον ασθενή την ώρα που τον βλέπει.

Σημείωσε ότι η περισσότερη ώρα που σπαταλούν στο πρώτο ραντεβού είναι για να εντοπίσουν τα πιθανά προβλήματα που έχει ένας ασθενής, το ιστορικό του, τα φάρμακα που παίρνει, ενώ τυγχαίνει να έχουν χαθεί αποτελέσματα προηγούμενων εξετάσεων.