Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχθεί σε πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης διά αντιπροσώπων (proxy war), δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Δρ Μιχάλης Κοντός, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, προσθέτοντας πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία «κλείδωσε» σε μεγάλο βαθμό τη φιλοδυτική στροφή της Κύπρου.

Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου από την έναρξη του πολέμου, ο κ. Κοντός είπε ότι δεν διαφαίνεται σύντομα ολοκληρωτική επικράτηση ή ολοκληρωτική ήττα κάποιας πλευράς, ενώ σημείωσε ότι ο πόλεμος αυτός υπογραμμίζει με τα μελανότερα χρώματα την αστάθεια και την επικινδυνότητα των υπό μετάβαση διεθνών συστημάτων.

Πόλεμος στην Ουκρανία ένα χρόνο μετά

«O πόλεμος στην Ουκρανία έχει εδώ και καιρό χαρακτηριστεί ως παρατεταμένη σύγκρουση (protracted conflict). Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο στις μέρες μας. Εκεί που οι διακρατικοί πόλεμοι μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου είχαν σχεδόν εξαφανιστεί και όταν συνέβαιναν δεν διαρκούσαν παρά μόνο ελάχιστες ημέρες, η σύγκρουση αυτή επιφέρει μία τομή στην παρατήρηση και κατανόηση του σύγχρονου φαινομένου», είπε στο ΚΥΠΕ ο κ. Κοντός.

Αρχικά, σημείωσε, η Ρωσία ανέμενε μία εύκολη επικράτηση, «άλλωστε κανένα κράτος δεν εμπλέκεται σε μια τέτοια περιπέτεια αν δεν θεωρεί ότι αυτή θα έχει γρήγορο, αίσιο τέλος».

Εν τούτοις, πρόσθεσε, η ανθεκτικότητα των ουκρανικών δυνάμεων και της ουκρανικής κοινωνίας, σε συνδυασμό με την στήριξη των δυτικών, διέψευσε αυτή την εκτίμηση.

«Μπορούμε μάλιστα πλέον να ισχυριστούμε ότι με τις τελευταίες αποστολές βαρέων όπλων από τη Δύση προς την Ουκρανία, σε συνδυασμό με το σκληρό εμπάργκο κατά της Ρωσίας, ο πόλεμος αυτός έχει εξελιχθεί σε πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Δύσης διά αντιπροσώπων (proxy war)» είπε.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η Κύπρος

Ερωτηθείς πώς ο πόλεμος επηρέασε την Κύπρο ειδικότερα, ο κ. Κοντός είπε ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία «κλείδωσε» σε μεγάλο βαθμό τη φιλοδυτική στροφή της Κύπρου, η οποία εξελισσόταν κατά τα προηγούμενα χρόνια.

«Πριν τον πόλεμο -και παρά τις μαινόμενες εντάσεις-, η Κύπρος είχε τη δυνατότητα να προωθεί μια πιο ουδέτερη ή φιλική ατζέντα έναντι της Ρωσίας στην ΕΕ», ανέφερε, προσθέτοντας ότι «εξ ου και χαρακτηρίστηκε από αρκετούς ως ρωσικός “δούρειος ίππος”». «Τώρα αυτή η δυνατότητα έχει χαθεί», σημείωσε.

Επιπλέον, είπε, η μονομερής παραβίαση από τη Λευκωσία της κυπρο-ρωσικής σύμβασης για τον ελλιμενισμό ρωσικών πολεμικών ήταν αναπόφευκτη, ενώ η παλιά φιλο-ρωσική ισορροπία έχει επηρεαστεί και σε κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, πρόσθεσε, ήταν ο προεκλογικός λόγος των υποψήφιων για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο κατά τις πρόσφατες αρχιεπισκοπικές εκλογές, οι οποίοι επιχείρησαν να αποσείσουν την κατηγορία του φιλορώσου, παρά το ότι κάποιοι εξ αυτών είχαν στο παρελθόν εκφραστεί ανοικτά κατά της αναγνώρισης του αυτοκέφαλου της ουκρανικής εκκλησίας.

«Το γεγονός αυτό επηρεάζει τα κυπριακά συμφέροντα, δεδομένης και της εδώ παρουσίας της ρωσικής κοινότητας, εν τούτοις παρατηρείται μια σταδιακή προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Είναι σημαντικό για την Κύπρο να διασφαλίσει ότι η μετάβαση αυτή θα είναι όσο το δυνατό πιο ανώδυνη», τόνισε.

Εκτίμηση για εξέλιξη πολέμου

Ερωτηθείς πως εκτιμά ότι μπορεί να εξελιχθεί ο πόλεμος, είπε αρχικά ότι δεν μπορούμε να κάνουμε ασφαλή πρόβλεψη, όμως πρόσθεσε ότι «αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία έχει αντοχές για παρατεταμένη σύγκρουση, παρά την οπισθοχώρηση των γραμμών της σε διάφορα σημεία από τον Αύγουστο και μετά, σε συνδυασμό με την διαρκή στήριξη της Ουκρανίας από τους δυτικούς, τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι η σύγκρουση εξελίσσεται σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος».

«Δεν διαφαίνεται σύντομα ολοκληρωτική επικράτηση ή ολοκληρωτική ήττα κάποιας πλευράς, συνεπώς, το πιο πιθανό σενάριο είναι είτε ένα συμφωνημένο αδιέξοδο με ένα παγωμένο status quo είτε -αν και πιο απομακρυσμένο- μία διπλωματική συμφωνία εδαφικών και διοικητικών αναπροσαρμογών στις κατακτημένες περιοχές», ανέφερε.

Ο κ. Κοντός εξέφρασε την εκτίμηση ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Κριμαία αποτελεί κλειδί, διότι φαίνεται να υπάρχει περιθώριο διαλλακτικότητας από πλευράς των δυτικών ως προς το καθεστώς της, παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία δηλώνει πρόθεση να την απελευθερώσει.

Πώς ο πόλεμος επηρέασε τη διεθνή σκηνή

Ο κ. Κοντός είπε ότι ο πόλεμος αυτός υπογραμμίζει με τα μελανότερα χρώματα την αστάθεια και την επικινδυνότητα των υπό μετάβαση διεθνών συστημάτων.

«Πιο απλά, όταν μεταβάλλεται η παγκόσμια κατανομή ισχύος, όταν υποχωρεί μία κυρίαρχη δύναμη, αυξάνεται η πιθανότητα έκρηξης αναθεωρητικών πολέμων. Η υποχώρηση της παγκόσμιας αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας και της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης σηματοδοτεί μια τέτοια συστημική μετάβαση, ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί σύμπτωμά της», σημείωσε ο κ. Κοντός.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, συνέχισε, το σπιράλ εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας έχει ενισχυθεί, ενώ σε αυτό παρασύρθηκε ολόκληρη η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ επανήλθε ως το βασικό εργαλείο του δυτικού συνασπισμού έναντι της Ρωσίας, ενώ διευρύνεται περαιτέρω.

«Ας μην ξεχνάμε ότι το βασικό δίλημμα ασφαλείας, το οποίο οδήγησε τη Ρωσία στην επιλογή του πολέμου, αφορούσε στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, τα προηγούμενα χρόνια. Υπό αυτή την έννοια, η εισβολή στην Ουκρανία είχε αντίθετα αποτελέσματα αν λάβει κανείς υπόψη την επικείμενη ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, η οποία απομονώνει στρατηγικά το ρωσικό θύλακα του Καλίνιγκραντ», πρόσθεσε.

Παρά ταύτα, συμπλήρωσε, άλλες μεγάλες δυνάμεις όπως η Κίνα και η Ινδία τηρούν μια πιο αποστασιοποιημένη στάση, μη επιθυμώντας να μετάσχουν στη σύγκρουση είτε με τον ένα, είτε με τον άλλο τρόπο και ταυτόχρονα όμως, ο εντεινόμενος παγκόσμιος σινο-αμερικανικός ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με την προσπάθεια της Ρωσίας να διατηρήσει ανοικτές πόρτες προς ανατολάς έναντι του δυτικού εμπάργκο, δημιουργούν διλήμματα και αναβαθμίζουν τα ρίσκα αρκετών κρατών.

Έδωσε ως παραδείγματα χώρες όπως η Ινδία και η Τουρκία «που επιχειρούν διαρκώς να τηρούν λεπτές ισορροπίες, γεγονός που διασφαλίζει μεν χαμηλό κόστος αλλά εμπεριέχει και κινδύνους».