Σύμφωνα με επιστήμονες η κλιματική αλλαγή ευνοεί τις καταιγίδες σκόνης αλλά αυτό είναι μια εκτίμηση και κάτι που θα διαπιστωθεί σε βάθος χρόνου, είπε την Πέμπτη στο ΚΥΠΕ, ο Χρύσανθος Σαββίδης Προϊστάμενος του Κλάδου Ποιότητας Αέρα και Στρατηγικού Σχεδιασμού, του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, σημειώνοντας πως μέσα στα 25 χρόνια που καταγράφεται η σκόνη στην ατμόσφαιρα στην Κύπρο, παρατηρούνται αυξομειώσεις.

Ο κ. Σαββίδης, ερωτηθείς από το ΚΥΠΕ αν γενικά έχει παρατηρηθεί αύξηση των φαινομένων σκόνης τα τελευταία χρόνια ανέφερε ότι, στην Κύπρο έχουμε παρατηρήσεις για 25 χρόνια όσον αφορά την ποιότητα του αέρα στην οποία περιλαμβάνεται και η σκόνη και δεν μπορούν με ακρίβεια να πουν ότι υπάρχει αύξηση ή μείωση αφού είναι πολύ λίγη η παρατήρηση των 25 αυτών χρόνων για να πει κάποιος επιστήμονας με ακρίβεια.

Υπάρχει σε αυτά τα 25 χρόνια μια αυξομείωση αυτού του φαινομένου, είπε, σημειώνοντας ότι το 2018 «ήταν η χειρότερη χρονιά όσον αφορούσε τα επεισόδια σκόνης, ενώ το 2015 είχαμε το χειρότερο επεισόδιο σκόνης που επισκέφθηκε ποτέ την Κύπρο». Για το 2015, σημειώνοντας ότι η ημερήσια οριακή τιμής της Οδηγίας είναι 50 μικρογραμμάρια για τα αιωρούμενα σωματίδια 10 (ΑΣ10) που είναι η σκόνη, είπε ότι καταμετρήθηκαν συγκεντρώσεις 8.000-10.000 μg για μία διάρκεια ενάμιση, δύο ημερών. Υπάρχουν δορυφορικές φωτογραφίες στις οποίες δεν φαίνεται η Κύπρος από τη σκόνη εκείνη την περίοδο, ανέφερε.

Για το 2018, ερωτηθείς αν υπήρχε κάποιος λόγος που συνέβη αυτό, είπε ότι, έτυχε οι μετεωρολογικές συνθήκες εκείνης της περιόδου να ευνοήσουν πολλά επεισόδια σκόνης.

Ο κ. Σαββίδης ανέφερε ότι εκείνο που μπορούν να παρατηρήσουν, είναι ότι αυξήθηκε η διάρκεια των φαινομένων και όχι η ένταση τους, δηλαδή ένα επεισόδιο, να παραμένει περισσότερες μέρες, σημειώνοντας ότι αν στο παρελθόν έμενε για 2-3 μέρες τώρα μπορεί να παραμείνει περισσότερες ημέρες στην ατμόσφαιρα της Κύπρου, αλλά και αυτό «όχι με πολλή βεβαιότητα».

«Μέσα από τις παρατηρήσεις μας, βλέπουμε ότι δεν υπάρχει αύξηση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια, απλά τα 25 χρόνια θεωρούνται πολύ λίγο δείγμα, έπρεπε να έχουμε περισσότερες παρατηρήσεις για να βγάλουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα», είπε.

Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, η υψηλότερη ημερήσια συγκέντρωση ΑΣ10 στον Κυκλοφοριακό Σταθμό Λευκωσίας καταγράφηκε στις 25/2/2006 και ήταν 1317,6 μg/m3. Η δεύτερη υψηλότερη, το 2015, ήταν 1137,1 μg/m3 και καταγράφηκε στις 8/9/2015.

Πέρσι, η υψηλότερη ημερήσια συγκέντρωση ΑΣ10 που καταγράφηκε στον Κυκλοφοριακό Σταθμό Λευκωσίας ήταν 193,7 μg/m3, στις 4 Απριλίου, ενώ καταγράφηκαν 52 ημερήσιες υπερβάσεις οριακής τιμής συγκέντρωσης ΑΣ10, δηλαδή άνω των 50 μg/m3, κατά τον ίδιο χρόνο, στον Κυκλοφοριακό Σταθμό Λευκωσίας. Το 2021, καταγράφηκαν 62 ημερήσιες υπερβάσεις οριακής τιμής συγκέντρωσης ΑΣ10 στον ίδιο Σταθμό, 73 το 2020, 69 το 2019, 90 το 2018, 71 το 2017, 76 το 2016 και 70 το 2015.

Όσον αφορά την υψηλότερη ημερήσια συγκέντρωση ΑΣ10 ανά έτος στον Κυκλοφοριακό Σταθμό Λευκωσίας, το 2020 καταγράφηκε η χαμηλότερη τιμή – 87,6 μg/m3 – σε σύγκριση με αυτές των υπολοίπων χρόνων για τα οποία δόθηκαν στοιχεία, μεταξύ 2005 και 2022. Το 2021 η υψηλότερη ημερήσια συγκέντρωση ΑΣ10 ήταν 88,4 μg/m3, το 2019 ήταν 231,5 μg/m3, το 2018 ήταν 325,0 μg/m3, ενώ το 2017 ήταν 569,7 μg/m3 που είναι η τρίτη υψηλότερη μεταξύ 2005 και 2022. Το 2016 ήταν 109,9 μg/m3.

Ερωτηθείς γιατί παρατηρείται αύξηση της διάρκειας των φαινομένων, ο κ. Σαββίδης είπε ότι οι επιστήμονες το συνδέουν με την κλιματική αλλαγή, την αύξηση της ανθρώπινης δραστηριότητας, γενικά στον πλανήτη, της βιομηχανοποίησης, την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα.

Όσον αφορά τις πυρκαγιές ο κ. Σαββίδης ανέφερε ότι τα επεισόδια σκόνης είναι τα μεγάλης κλίμακας φαινόμενα, ενώ οι πυρκαγιές είναι σε μικροκλίμακα. Μια πυρκαγιά επηρεάζει την ατμόσφαιρα, με την μόνη διαφορά ότι είναι μια απότομη αλλαγή της σύστασης του αέρα που συμβαίνει όμως στη μικροκλίμακα της περιοχής της πυρκαγιάς, εξήγησε. Σε κάτι τέτοια φαινόμενα όπως εμπρησμός, πυρκαγιά ή τα φαινόμενα στο Γέρι με την πυρκαγιά στο εργοστάσιο που καίγονταν πλαστικά και χαρτί υπάρχουν εξαιρετικά ψηλές συγκεντρώσεις ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων, είπε, σημειώνοντας ότι επηρεάζεται η περιοχή σε μια κλίμακα 100-200 μέτρων, ανεβαίνει το πλούμιο σε ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και δεν επηρεάζεται η περιοχή σε επίπεδο εδάφους τουλάχιστον 100-300 μέτρα γύρω από την πυρκαγιά. «Οι συστάσεις μας είναι όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, απομακρυνόμαστε από την πηγή και αν είναι δυνατό να μην κυκλοφορούμε μέχρι την πλήρη κατάσβεση της φωτιάς», είπε.

Ανέφερε ότι κάποιες ψηλές συγκεντρώσεις που καταγράφουν είναι επειδή ένα πολύ μικρό μέρος αυτού του αέρα που προκύπτει από την πυρκαγιά ταξιδεύει σε επίπεδο εδάφους, ενώ το μεγάλο μερος ταξιδεύει σε ανώτερα στρώματα.

Όσον αφορά τις μετρήσεις που γίνονται, ο κ. Σαββίδης είπε ότι έχουν ένα δίκτυο με εννέα σταθμούς μόνιμα εγκατεστημένους και ότι ακολουθούν συγκεκριμένα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ καταλήγει η πληροφόρηση προς το κοινό μέσω εξειδικευμένης ιστοσελίδας αλλά και εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα.

Σύμφωνα με τον κ. Σαββίδη, η  ανθρώπινη δραστηριότητα και οι φυσικές πηγές είναι δύο κύριοι παράγοντες ρύπανσης της ατμόσφαιρας.

Στην Κύπρο, είπε, ο πρώτος ανθρωπογενής παράγοντας είναι τα αυτοκίνητα ειδικά στα κέντρα των πόλεων, σημειώνοντας ότι, όσο πιο πολλά είναι τα αυτοκίνητα τόσο πιο πολλή είναι ρύπανση, και μετά ακολουθούν οι κεντρικές θερμάνσεις και τα τζάκια, με τρίτη τη βιομηχανία. Σημείωσε ότι σε κάθε κράτος είναι διαφορετικοί οι παράγοντες ανάλογα με τις δραστηριότητες που λαμβάνουν μέρος.

Οι φυσικές πηγές ανά τον κόσμο είναι η σκόνη από ερημικές περιοχές, τα ηφαίστεια, και το θαλάσσιο άλας, πρόσθεσε. Ανέφερε ότι, ως νησί επηρεαζόμαστε από το θαλάσσιο άλας και λόγω της χωρικής μας θέσης, από καταιγίδες σκόνης στην ατμόσφαιρα από τις τρεις μεγάλες ερημικές περιοχές, της Βορείου Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της ερήμου της Συρίας.

Εξήγησε ότι τα επεισόδια σκόνης συνήθως, επειδή είναι μετεωρολογικά φαινόμενα, συμβαίνουν σε περιόδους απότομης αλλαγής της θερμοκρασίας, δηλαδή από κρύο σε ζέστη και το αντίθετο. Σημείωσε ότι η Μετεωρολογική Υπηρεσία παρακολουθεί τα επεισόδια σκόνης, ενώ το Τμήμα του καταγράφει συγκεντρώσεις σε επίπεδο εδάφους.

Κληθείς από το ΚΥΠΕ να σχολιάσει δημοσίευμα στον «Φιλελεύθερο» σχετικά με τις επιπτώσεις στην υγεία από την σκόνη, ο κ. Σαββίδης ανέφερε ότι πρόκειται για μια έρευνα από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας με συντονιστή έργου τον καθηγητή Δρ Γιάλλουρο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου με τη συμμετοχή του ΤΕΠΑΚ, η οποία είναι υπό διαβούλευση.

Το Τμήμα του συμμετέχει όσον αφορά στο κομμάτι της ποιότητας του αέρα και όχι το ιατρικό κομμάτι, ανέφερε, σημειώνοντας ότι όλοι οι ρύποι είναι επικίνδυνοι αν ξεπερνιούνται οι οριακές τιμές.

Για το ενδεχόμενο αύξησης καταιγίδων σκόνης, ο κ. Σαββίδης ανέφερε ότι σύμφωνα με επιστήμονες η κλιματική αλλαγή ευνοεί τις καταιγίδες σκόνης αλλά είπε ότι αυτό είναι μια εκτίμηση και κάτι που θα διαπιστωθεί σε βάθος χρόνου.