Bασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ: Η μακροβιότερη Μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου και η γυναίκα που συνέδεσε το όνομα της με την αποκιοκρατία στην Κύπρο, εξαιτίας της άρνησης της να παραχωρήσει χάρη στον νεαρότερο απαγχονισθέντα αγωνιστή της ΕΟΚΑ Ευαγόρα Παλλικαρίδη.

Η επεισοδιακή επίσκεψη στην Κύπρο το 1993

Απόγευμα 19ης Οκτωβρίου 1993 και στην Κύπρο καταφθάνει η Βασίλισσα Ελισάβετ, για την 29η Σύνοδο Κορυφής της Κοινοπολιτείας, Οι επίσημες αρχές της απέδωσαν βασιλικές τιμές, ενώ ο Δήμος Λευκωσίας την παρέδωσε το χρυσό κλειδί της πόλης.  Για αρκετούς όμως εξακολουθούσε να θυμίζει την αποικιοκρατία στην Κύπρο και δη τα όσα έγιναν κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Πορείες διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Κύπρο.

Και παρά τα πολύ αυστηρά μέτρα ασφαλείας, δεν έλειψαν τα παρατράγουδα, όπως για παράδειγμα το σπασμένο τζάμι της βασιλικής Ρος Ρόις.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΑΛΗΘΕΙΑ”Η Ρολς Ρόις, ενώ βρισκόταν στο προαύλιο του Κεντρικού Αστυνομικού Σταθμού Λεμεσού για προφύλαξη μέχρι να χρησιμοποιηθεί από τη βασίλισσα για τις μετακινήσεις της στη Λεμεσό, δέχτηκε κτύπημα του ασκούμενου γιατρού Χάρη Αριστείδου. Ο ίδιος τελούσε υπό κράτηση επειδή κατέλαβε συμβολικά το Δημαρχείο ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υποδοχή της Ελισάβετ. 

Μάλιστα, ένεκα του γεγονότος ότι δεν υπήρχαν ανταλλακτικά του συγκεκριμένου πολυτελούς οχήματος πουθενά στην Κύπρο, στάλθηκε με την απογευματινή πτήση καινούριος ανεμοθώρακας από το Λονδίνο.

Το “όχι” σε λευκαρίτικο κέντημα

Το ημερολόγιο έδειχνε 6 Φεβρουαρίου του 1952… Ο βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος ο ΣΤ’ αφήνει την τελευταία του πνοή. Η κόρη του Ελισάβετ πληροφορήθηκε τα μαντάτα καθώς βρισκόταν σε περιοδεία με τον σύζυγό της Φίλιππο. Ήξερε ότι ο θάνατος του πατέρα της θα την έχριζε την επόμενη βασίλισσα της χώρας. Τότε, μία ομάδα γυναικών από τα Λεύκαρα αποφάσισαν να κάνουν ένα δώρο στη νεαρή βασίλισσα…

Μαργαρίτα Χαραλάμπους, Πρόεδρος Συνδέσμου Κεντητριών “Το λευκαρίτικο κέντημα έγινε γνωστό στην Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο γιατί οι άντρες από τα Λεύκαρα ταξίδευαν στο εξωτερικό, λόγω της φτώχειας που υπήρχε για να πουλήσουν το λευκαρίτικο. Πάρα πολλοί Λευκαρίτες πήγαν στην Αγγλία, εκτός από την Γερμανία, την Αυστρία και ορισμένοι στην Αμερική, οι πιο πολλοί ήταν στην Αγγλία. Λόγω του ότι άρχισαν να φέρνουν λεφτά στο χωριό, θέλησαν να ευχαριστήσουν με αυτόν τον τρόπο το αγγλικό κράτος και σκέφτηκαν να κεντήσουν ένα μεγάλο για τη Βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ.”

Επτά κεντήτριες έβαλαν όλη τους την τέχνη και δημιούργησαν ένα εντυπωσιακό λευκαρίτικο τραπεζομάντηλο, χρησιμοποιώντας την τεχνική «ποταμός».  Στην μέση δέσποζε το έμβλημα του αγγλικού στέμματος και η επιγραφή «Αναμνηστικό δώρο για τη στέψη της Μεγαλειότατης» Οι γυναίκες απέστειλαν το δώρο στη νεαρή Βασίλισσα, ωστόσο αυτό επεστράφη…

Μαργαρίτα Χαραλάμπους, Πρόεδρος Συνδέσμου Κεντητριών “Της το είχαν πάρει δώρο, όμως λόγω του πρωτοκόλλου που υπάρχει στην Αγγλία, δεν μπορεί ένας βασιλιάς να δεχθεί δώρο από έναν κοινό, έτσι επιστράφηκε. Αυτό το κέντημα το έχουμε τώρα στο Λαϊκό Μουσείο των Λευκάρων.”

Η ενέργεια της βασίλισσας να επιστρέψει το δώρο πίσω στα Λεύκαρα, αποτέλεσε διαχρονικό θέμα συζήτησης στην τοπική κοινωνία. Εξήντα έξι χρόνια μετά, ο Δήμαρχος της πόλης αποδίδει το γεγονός στην έναρξη της προετοιμασίας για τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ.

Σοφοκλής Σοφοκλέους, Δήμαρχος Λευκάρων “Η ιστορία δεν γράφεται μόνο από τις κυβερνήσεις, δεν γράφεται μόνο από τους πολιτικούς, γράφεται και από απλούς πολίτες και εκτιμώ ότι η αναδρομή μας στο 1952, αυτό το μήνυμα εκφράζεται επίκαιρα σήμερα. Θεωρώ ότι σήμερα αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό, ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό γεγονός.”

Αρνήθηκε τη χάρη στον 18χρονο Βαγορή

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης είχε κάνει την πρωτη του αντιστασιακή πράξη πριν την έναρξη του αντιαποικιακού ξεσηκωμού. Το 1953 και σε ηλικία μόλις 15 ετών, κατεβάζει και τεμαχίζει την αγγλική σημαία στο Κολέγιο της Πάφου, κατά την ημέρα στέψης της Βασίλισσας Ελισάβετ στο Λονδίνο. Δύο χρόνια αργότερα, συλλαμβάνεται ως μέλος της νεολαίας της ΕΟΚΑ, επειδή συμμετείχε σε παράνομη πορεία. Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 συλλαμβάνεται εκ νέου και κατηγορείται για κατοχή και διακίνηση παράνομου οπλισμού. Πιάστηκε στη Λευκωσία να μεταφέρει ένα οπλοπολυβόλο μπρεν και τρεις γεμιστήρες.

Η δίκη του ορίζεται για τον Μάρτιο του 1957. Στη διάρκεια της, τον ρώτησε ο δικαστής: «Έχεις να είπης τι, διατί να μην σου επιβληθεί ποινή;». Παραδέχτηκε την κατά το κατηγορητήριο ενοχή του και είπε: «Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα, το έκαμα ως Έλλην Κύπριος, όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο».

Τις εκκλήσεις για την απονομή χάριτος από την Ελλάδα, την Αγγλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες μετέφερε στο Στέμμα ο Άγγλος κυβερνήτης της Κύπρου Τζον Χάρντινγκ. Όλες έπεσαν στο κενό με την Βασίλισσα να αρνείται την απονομή, παρά το γεγονός ότι η κεντρική κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας είχε αποφασίσει κατάργηση της θανατικής ποινής.

Ο Παλληκαρίδης ανέβηκε στο ικρίωμα ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο. Σύμφωνα με τις σημειώσεις που κρατούσε ο διαβόητος δήμιος της βρετανικής αποικιοκρατίας, Harry Allen, κατά τη διάρκεια των απαγχονισμών των ηρώων της ΕΟΚΑ, ο Παλληκαρίδης ξεψύχησε, ηρωικά, 9 δευτερόλεπτα μετά από τη στιγμή που άνοιξε κάτω από τα πόδια του η ξύλινη καταπακτή της αγχόνης.

Η συνάντηση στο Ακρωτήρι με τον Μακάριο

Ήταν 20 Ιανουαρίου του 1961 όταν η Βασίλισσα Ελισάβετ επισκεφτηκε την Κύπρο. Η Μονάρχης έφθασε στο νησί με το αεροσκάφος Britannia, υπό την συνοδεία του συζύγου της Δούκα του Εδιμβούργου Φίλιππου.

Η επίσκεψη της Ελισάβετ αποτέλεσε στάση στο ταξίδι της προς το Νέο Δελχί της Ινδίας, με το βασιλικό ζεύγος της Βρετανίας να προσγειώνεται για λίγο στις Βρετανικές Βάσεις Ακρωτηρίου, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στη Λέσχη Αξιωματικών. Στην επίσκεψη παρευρέθηκε και ο τότε αντιπρόεδρος της Κύπρου, Φαζίλ Κουτσιούκ.