Στα χέρια της Επιτροπής Νομικών της Βουλής βρίσκεται το νομοσχέδιο με το οποίο προτείνεται η θεσμοθέτηση του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας. Η συζήτηση επί του νομοσχεδίου έχει αρχίσει την Τετάρτη 10 Απριλίου, με την ολοκλήρωσή της το νομοσχέδιο θα οδηγηθεί ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής προς ψήφιση.

Για την ώρα, εμείς μιλήσαμε με την Επίτροπο Ισότητας Τζόζη Χριστοδούλου, ώστε να μας εξηγήσει τη σημασία της θεσμοθέτησής του και τι στην ουσία πρόκειται να αλλάξει. Με την ευκαιρία, η κ. Χριστοδούλου κάνει τον δικό της απολογισμό και μάς μιλά για όσα έχουν επιτευχθεί στον έναν αυτόν χρόνο που βρίσκεται στη θέση της Επιτρόπου Ισότητας.

Τι σημαίνει η θεσμοθέτηση του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας Φύλων; Πως θα αλλάξει ο ρόλος της Επιτρόπου Ισότητας Φύλων με την ψήφιση του νομοσχεδίου;

Η θεσμοθέτηση του Γραφείου είναι μια πολιτική του Προγράμματος Διακυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη. Την ίδια στιγμή με τη θεσμοθέτηση, εφόσον εγκριθεί από την Βουλή των Αντιπροσώπων ικανοποιείται ένα διαχρονικό αίτημα των γυναικείων οργανώσεων για ένα θεσμό με ρόλο και λόγο, που θα έχει ως κύριο στόχο την ενίσχυση των προσπαθειών για την προώθηση της ισότητας των φύλων. Τον τελευταίο χρόνο είχαμε συστηματικές διαβουλεύσεις με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ένα σώμα που αποτελείται από διάφορές γυναικείες πολιτικές και άλλες οργανώσεις και έχουμε καταλήξει στη θεσμοθέτηση του Γραφείου με το προτεινόμενο νομοσχέδιο. Αυτό σημαίνει ότι διασφαλίζεται η ύπαρξη του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων καθώς και η οριζόντια ενσωμάτωση της ισότητας των φύλων σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, στη βάση Νόμου.

Να σημειώσω ότι με το νομοσχέδιο και εφόσον εγκριθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η Κυπριακή Δημοκρατία εκπληρώνει ακόμα μια από τις εισηγήσεις της «Επιτροπής για το Καθεστώς της Γυναίκας του ΟΗΕ» που ζητεί από τα κράτη μέλη την ενίσχυση των θεσμών για την ισότητα των φύλων για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές. Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο αυτό ακριβώς επιτυγχάνεται, η αναβάθμιση δηλαδή του/ της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων. Έχοντας υπόψη πως σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Ευρώπη θα αγγίξει την ισότητα των φύλων σε περίπου 70 χρόνια και σύμφωνα με τον ΓΓ του ΟΗΕ σε παγκόσμιο επίπεδο θα χρειαστούμε 300 χρόνια, απώτερος στόχος είναι η διασφάλιση της συνεργασίας με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία για την  ενίσχυση και διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων και ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άντρες, αγόρια και κορίτσια, καθώς και η πρόσδοση ίσης ορατότητας, ενδυνάμωσης, ευθυνών και ευκαιριών πρόσβασης, συμμετοχής και ανέλιξης σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Το νομοσχέδιο αποσκοπεί επίσης στη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης και του ισότιμου καταμερισμού πόρων μεταξύ ανδρών και γυναικών. 

Ποιες είναι οι σημαντικότερες πρόνοιες του νομοσχεδίου;

Από τις σημαντικότερες πρόνοιες του νομοσχεδίου, είναι αυτή που αφορά στην αποστολή του/της Επιτρόπου που αφορά στη διασφάλιση του ρόλου. Δηλαδή την προώθηση της ισότητας των φύλων μέσω του συντονισμού στρατηγικών σχεδιασμών και της διαμόρφωσης και παραγωγής μέτρων, δράσεων, προτάσεων και εισηγήσεων για προώθηση νομοθεσιών ισότητας των φύλων, σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες αρχές, την άσκηση συμβουλευτικού ρόλου στην Κυβέρνηση, την οριζόντια παρακολούθηση εφαρμογής πολιτικών που αφορούν στην ισότητα των φύλων και την υλοποίηση δράσεων με κατεύθυνση την προώθηση της ισότητας των φύλων σε πολιτικές της κυβέρνησης, πάντοτε σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία.

Μία άλλη, πολύ σημαντική πρόνοια, είναι ότι πλέον με το νομοσχέδιο θεσμοθετείται και ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ένα σώμα που λειτουργεί από το 1989 και απαρτίζεται από γυναικείες πολιτικές, συνδικαλιστικές και άλλες οργανώσεις. Ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, στον οποίο θα συνεχίσει να προεδρεύει η/ο εκάστοτε Επίτροπος για την Ισότητα των Φύλων, έχει ως αρμοδιότητες: να προωθεί την ισότητα των φύλων σε εθνικό επίπεδο, να υποβάλλει προτάσεις και εισηγήσεις προς την κυβέρνηση, μέσω της/του Επιτρόπου, να καταρτίζει και να προωθεί προγράμματα διαφώτισης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας  στα θέματα ισότητας των φύλων, να εκπονεί και να προωθεί μελέτες, έρευνες, σε τομείς της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών. 

Επίσης, με την έγκριση του νομοσχεδίου, θεσμοθετείται η Επιτροπή Υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων. Η Επιτροπή αυτή αποτελείται από τους λειτουργούς ισότητας των φύλων των Υπουργείων και Υφυπουργείων στους οποίους αναφέρθηκα προηγουμένως.

Άρα το νομοσχέδιο εξασφαλίζει παράλληλα τη συμμετοχική προσέγγιση, η οποία είναι πολυεπίπεδη και διασφαλίζει τη συνεργασία, ώστε οι προσεγγίσεις που αφορούν στην προώθηση της ισότητας των φύλων να είναι ολιστικές. Η έγκριση του νομοσχεδίου είναι σημαντική για την περαιτέρω προώθηση της ισότητας των φύλων, για να επιφέρει μια πιο ισότιμη, δίκαιη και πιο ισχυρή κοινωνία.

Βρίσκεστε εδώ και έναν και πλέον χρόνο στο Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας Φύλων, τι έχετε πετύχει μέχρι σήμερα;

Τον τελευταίο ένα χρόνο έχουν επιτευχθεί πολλά και σημαντικά, και φυσικά αναγνωρίζω ότι υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν. Αναντίλεκτα, η σύνταξη και στη συνέχεια η έγκριση, από το Υπουργικό Συμβούλιο, της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων για την περίοδο 2024-2026, που συνομολογήθηκε μετά από ευρεία διαβούλευση, ήταν ένα σημαντικό ορόσημο. Η Εθνική Στρατηγική, που επιτεύχθηκε μετά από συμμετοχική προσέγγιση, με τα Υπουργεία, Υφυπουργεία, οργανώσεις, υπηρεσίες, Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς, ήταν ένα πολύ καλό εφαλτήριο για τις δράσεις και ενέργειες που αφορούν την προώθηση της Ισότητας των Φύλων σε οριζόντιο επίπεδο. 

Επιπρόσθετα, η σύνταξη του νομοσχέδιου για θεσμοθέτηση του Γραφείου, ήταν ακόμη ένα  πολύ σημαντικό βήμα που έχει επιτευχθεί. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω την Επίτροπο Νομοθεσίας για τη στήριξη και τον καταρτισμό του νομοσχεδίου, καθώς και το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, το οποίο κατέθεσε στο Υπουργικό Συμβούλιο και μετά την έγκρισή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων.  Αυτές οι πράξεις δείχνουν ακριβώς πως η Ισότητα των Φύλων είναι στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη. Υπάρχει δηλαδή η αναγνώριση για τα πολλά βήματα, πολιτικές και στοχευμένες δράσεις που πρέπει να ενισχυθούν με τη θεσμοθέτηση Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων.

Η πολιτική βούληση στα θέματα που άπτονται της ισότητας των φύλων, επισφραγίστηκε και με την υπογραφή Δήλωσης πολιτικής, μιας δηλαδή πολιτικής διακήρυξης, για την Ισότητα των Φύλων. Η δήλωση υπογράφηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το Υπουργικό Συμβούλιο, τους/τις Επιτρόπους Προεδρίας και προσυπογράφηκε από την Επίτροπο Ισότητας των Φύλων.  Διακηρύσσει   μηδενική ανοχή σε σεξιστικές και παρενοχλητικές συμπεριφορές και την προώθηση της ισότητας των φύλων και της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές.

Δώσαμε ορατότητα στον θεσμό, ο  οποίος θα ενισχυθεί με το νομό, διότι η ισότητα των φύλων αφορά όλες και όλους. Κάποια παραδείγματα δράσεων και υλοποίησης της Στρατηγικής για την ισότητα των φύλων ως παράδειγμα της οριζόντιας ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε κυβερνητικό επίπεδο, αφορούν την αύξηση της άδειας μητρότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στις 22 εβδομάδες  για το πρώτο παιδί. Ακόμα μια δράση της Στρατηγικής είναι η ικανοποίηση του αιτήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την ΕΕ, μέσω του Υπουργείου Οικονομικών, για τεχνική στήριξη στην εφαρμογή του έμφυλου κρατικού προϋπολογισμού που σε πρώτη φάση είναι θετική.

Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας προχωρά, στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και προς υλοποίησης δράσεων της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων, με τη δημιουργία και επέκταση δομών φροντίδας για παιδιά, άτομα με αναπηρίες και ηλικιωμένους, ενισχύοντας τις πολιτικές για τη συμφιλίωση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Η Στατιστική Υπηρεσία, η οποία ήδη προχώρησε σε έκδοση που αφορά στις «Έμφυλες Στατιστικές» τον προηγούμενο χρόνο, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας και το Υφυπουργείο Τουρισμού προχωρά στη καταγραφή και διαμόρφωση έμφυλων στατιστικών στοιχείων για τα γαλάζια επαγγέλματα και τα επαγγέλματα του τουρισμού.

Μέσα από τις συνέργειες και τις συνεργασίες που έχουμε δημιουργήσει είδαμε απτά αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα την υλοποίηση, από τους Δήμους, ετήσιου πλάνου δράσης  για την Ισότητα των Φύλων, μετά από πρωτοβουλία της Ένωσης Δήμων Κύπρου. Ανάμεσα στις πρόνοιες του πλάνου δράσης, είναι η δημιουργία χώρων στάθμευσης για εγκυμονούσες και οικογένειες με παιδικά καρότσια σε δημοτικούς χώρους στάθμευσης και η δημιουργία χώρων θηλασμού σε δημοτικούς χώρους εκδηλώσεων. Οι δύο πιο πάνω πρόνοιες, άρχισαν ήδη να υλοποιούνται από Δήμους και πιο συγκεκριμένα από τους Δήμους Λατσιών και Στροβόλου.

Για την ανάδειξη και προώθηση γυναικών σε «ανδροκρατούμενα» επαγγέλματα, ολοκληρώσαμε την εκστρατεία «Ιστορίες Γυναικών- The STEAM edition», ενώ παράλληλα με τη διοργάνωση εκδηλώσεων και προγραμμάτων επιχειρούμε να δώσουμε ορατότητα στις γυναίκες. Στο πλαίσιο ολιστικών προσεγγίσεων, μετά από πρωτοβουλία του Γραφείου μας,  ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση , ετησίως,  δέκα υποτροφιών για γυναίκες, εις μνήμη της Χριστιάνας Κούτα.  Για την τρέχουσα ακαδημαϊκή χρονιά, οι υποτροφίες αφορούσαν σπουδές στον τομέα της τεχνολογίας και έρευνας και για την ακαδημαϊκή χρονιά 2024-2025, θα αφορούν σπουδές στον τομέα της ναυτιλίας.

Επιπρόσθετα, για την περαιτέρω προώθηση της Ισότητας των φύλων στην εργασία, συνήψαμε μνημόνιο συνεργασίας με το ΚΕΒΕ. Η προώθηση σχεδίων δράσης με ιδιωτικές επιχειρήσεις αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση και στην προώθηση της ισότητας των φύλων στον επιχειρηματικό κόσμο, υλοποιώντας ουσιαστικά και δράση της Εθνικής Στρατηγικής. Για την πρωτοβουλία αυτή, η οποία έχει ήδη αντιμετωπιστεί θετικά από το ΚΕΒΕ, δημιουργήθηκε ομάδα εργασίας για την Ισότητα των Φύλων με εκπροσώπους από το Γραφείο μας και επιχειρηματικά μέλη του ΚΕΒΕ, με στόχο την περαιτέρω προώθηση της ισότητας των φύλων στον εργασιακό χώρο, τον σχεδιασμό δράσεων με στόχο την άρση τυχόν εμποδίων για τη συμμετοχή γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια Οργανισμών και επιχειρήσεων, καθώς και την πρόσβαση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις.