Με την προσθήκη του Κώδικα Πρακτικής για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Παρενόχλησης και της Παρενόχλησης υπογράφηκαν οι συμβάσεις στο κρατικό θέατρο, ένας κώδικας που θα διέπει τη συνεργασία των ηθοποιών με τον ΘΟΚ και αποτελεί απάντηση στο κυπριακό MeToo.

Ένας κώδικας ο οποίος ετοιμάστηκε από το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως & Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνεργασία με την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και Επαγγελματική Εκπαίδευση του Υπουργείου Εργασία. Εμείς μιλήσαμε με την Επίτροπο Διοικήσεως Μαρία Στυλιανού Λοττίδου για την εφαρμογή του κώδικα.

Πως αποφασίστηκε η δημιουργία του Κώδικα Πρακτικής για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Παρενόχλησης και της Παρενόχλησης; Είναι ένα μέτρο μετά το MeToo στο χώρο της τέχνης;

Η σεξουαλική παρενόχληση περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 54 του 2006, η οποία στο άρθρο 26 (πρόληψη της διάκρισης) προβλέπει ότι τα κράτη μέλη ενθαρρύνουν τους εργοδότες να εισαγάγουν αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη κάθε μορφής διάκρισης βάσει φύλου, και ιδίως της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας ή όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση και ανέλιξη. Η προαναφερόμενη Οδηγία έχει ενσωματωθεί στην κυπριακή έννομη τάξη με τον Περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Εκπαίδευση Νόμο του 2002 (Ν.205(I)/2002), ο οποίος καθιερώνει υποχρέωση των εργοδοτών να λαμβάνουν κάθε πρόσφορο και έγκαιρο μέτρο για να αποτρέψουν τις πράξεις σεξουαλικής παρενόχλησης ή παρενόχλησης λόγω φύλου. Θεωρείται, δε, κατά τεκμήριο ότι λαμβάνουν τέτοιο μέτρο, όταν εισάγουν κώδικα συμπεριφοράς για αποτροπή αυτών των πράξεων, ενώ η παράλειψη εισαγωγής Κώδικα δημιουργεί εις ολόκληρο ευθύνη των εργοδοτών για τις πράξεις των υπαλλήλων τους που συνιστούν σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο. Βάσει των πιο πάνω, κρίθηκε αναγκαία η εισαγωγή ενός τέτοιου Κώδικα στην Δημόσια Υπηρεσία, η ετοιμασία του οποίου έγινε από το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως & Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνεργασία με την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και Επαγγελματική Εκπαίδευση του Υπουργείου Εργασίας. Ο Κώδικας εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούλιο 2018 και έκτοτε έχει εφαρμογή σε όλους τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες στη δημόσια υπηρεσία ανεξάρτητα από το καθεστώς απασχόλησής τους. Στη συνέχεια, αντίστοιχοι κώδικες υιοθετήθηκαν από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις ΣΕΚ και ΠΕΟ και την ΟΕΒ και ΚΕΒΕ και πλέον αποτελούν μέρος των συλλογικών εργατικών συμβάσεων που υπογράφονται στον ιδιωτικό τομέα.

Τι περιλαμβάνει αναλυτικά ο Κώδικας Πρακτικής για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Παρενόχλησης και της Παρενόχλησης;

Ο Κώδικας έχει διττή αποστολή: Αφενός να ενημερώσει τους/τις εργαζόμενους/ες αναφορικά με τις σχετικές έννοιες, την προστασία που τους παρέχει η ισχύουσα νομοθεσία και τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβαίνουν όταν θεωρούν ότι είναι θύματα παρενόχλησης ή σεξουαλικής παρενόχλησης, καθώς και να τους ενθαρρύνει τόσο να προβαίνουν σε καταγγελίες, όσο και να συνεισφέρουν ενεργά στην πρόληψη τέτοιων φαινομένων στο χώρο εργασίας. Αφετέρου ο Κώδικας έχει ως στόχο να καθοδηγήσει τους εργοδότες σε σχέση με τις υποχρεώσεις τους έναντι των εργαζομένων και συγκεκριμένα την υποχρέωσή τους για διασφάλιση υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος απαλλαγμένου από διακρίσεις, για εφαρμογή πολιτικής πρόληψης της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και για παροχή άμεσης προστασίας στον/στην κάθε εργαζόμενο/η που θεωρεί ότι υφίσταται σεξουαλική παρενόχληση ή εκδικητικές ενέργειες λόγω απόκρουσης ή υποβολής καταγγελίας για  παρενόχληση. Βάσει των πιο πάνω, είναι απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε Τμήμα κατάλληλος μηχανισμός βάσει του οποίου θα γίνεται η ορθή και άμεση εξέταση των καταγγελιών, καθώς και η λήψη μέτρων προστασίας των θυμάτων, αλλά και των υπόλοιπων μερών που εμπλέκονται στη διερεύνηση κάθε καταγγελίας. Προς την κατεύθυνση αυτή, συμβάλλουν και οι Επιτροπές Ισότητας, που βάσει του Κώδικα έχουν συσταθεί σε κάθε Υπηρεσία του Δημοσίου, οι οποίες έχουν κυρίως την αρμοδιότητα της υποβολής εισηγήσεων στον εργοδότη σε σχέση με τη διοργάνωση εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών προγραμμάτων του προσωπικού, της παρακολούθησης της εφαρμογής του Κώδικα, της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς του και της ποιοτικής αναβάθμισης του εργασιακού περιβάλλοντος και των σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων.

Ποιες θεωρείτε τις πιο σημαντικές παραμέτρους του;

Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι πλέον τόσο οι εργαζόμενοι, όσο και οι προϊστάμενοι των Τμημάτων, λαμβάνουν μέσω του Κώδικα, αλλά και μέσω σχετικών εκπαιδεύσεων στις οποίες προβαίνει το Γραφείο μου, αναλυτική ενημέρωση για το τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, ποια τα συστατικά της στοιχεία και πού ή με ποιους τρόπους μπορεί αυτή να εκδηλωθεί, ώστε να μπορούν έγκαιρα να εντοπίζουν τέτοιες συμπεριφορές και να τις προλαμβάνουν εν τη γενέσει τους. Επίσης, εξαιρετικής σημασίας είναι η εγκαθίδρυση υποχρέωσης του εκάστοτε επικεφαλής κάθε Υπουργείου, Υπηρεσίας, Τμήματος ή Οργανισμού να προστατεύει τους/τις εργαζόμενους/ες από κάθε συμπεριφορά που συνιστά  παρενόχληση ή σεξουαλική παρενόχληση, καθώς και από κάθε πράξη που αποτελεί άμεση ή έμμεση δυσμενή μεταχείριση, λόγω της απόκρουσης  παρενόχλησης ή σεξουαλικής παρενόχλησης ή λόγω υποβολής σχετικής καταγγελίας/μαρτυρίας, καθώς και να λαμβάνει ενδιάμεσα μέτρα προστασίας μέχρι την ολοκλήρωση της διερεύνησης των καταγγελιών.

Τι σημαίνει στην πράξη η ενσωμάτωσή του στον χώρο του θεάματος;

Το Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνεργασία με τον ΘΟΚ και εκπροσώπους των Συντεχνιών ΟΗΟ-ΣΕΚ και ΣΗΔΗΚΕΚ-ΠΕΟ, με αφορμή καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο του θεάματος, που είδαν το φως της δημοσιότητας κατά τον 2021, προχώρησαν στον καταρτισμό Κώδικα Πρακτικής του ΘΟΚ για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Σεξουαλικής Παρενόχλησης και της Παρενόχλησης. Παράλληλα, στο πλαίσιο της προσπάθειας του Οργανισμού για διασφάλιση του χώρου του θεάτρου από φαινόμενα βίας και παρενόχλησης, ακολούθησε σχετική καθοδήγηση και ενημέρωση των εργαζομένων του Οργανισμού και της τριμελούς Επιτροπής Ισότητας που απαρτίζεται από μέλη του προσωπικού, ώστε να τυγχάνουν αποτελεσματικού και σωστού χειρισμού τα όποια θέματα παρενόχλησης προκύπτουν. Το μήνυμα το οποίο κυρίως δίδεται με την ενσωμάτωση του Κώδικα στον χώρο του θεάματος είναι πως κανένας εργασιακός χώρος δεν εκφεύγει του νόμου και πως κανένας εργαζόμενος ή εργαζόμενη δεν μπορούν να μένουν χωρίς προστασία. Ταυτόχρονα, διατρανώνεται η θέληση του ΘΟΚ να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και με εμπιστευτικότητα οποιεσδήποτε καταγγελίες, να στηρίζει τα θύματα και να αποτρέπει οποιεσδήποτε δυσμενείς επιπτώσεις στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.