Ιστορική χαρακτηρίστηκε η απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Συμβουλίου για απόλυση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη από τη θέση του Γενικού Ελεγκτή, λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς έπειτα από αίτηση του Γενικού Εισαγγελέα, Γιώργου Σαββίδη. Και ενώ οι αντιδράσεις μαίνονται τόσο σε πολιτικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, έχουν ήδη αρχίσει οι διεργασίες για το επόμενο κεφάλαιο στην ηγεσία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. 

Το AlphaNews.Live συγκέντρωσε τα βασικά σημεία της πολύκροτης θεσμικής μάχης, από την αρχή, την 26η Απριλίου και την έκδοση απόφασης την περασμένη Τετάρτη. 

Ποια ήταν η αιτία και ποια η αφορμή της κρίσης;

Η κόντρα μεταξύ των δύο ανεξάρτητων θεσμών χρονολογείται από το 2020, από την αρχή των διορισμών Σαββίδη και Αγγελίδη. Παρά τις προσπάθειες για γεφύρωση του χάσματος, οι ανακωχές αποδεικνύονταν βραχυπρόθεσμες με τις κατά μέτωπο επιθέσεις να διαδέχονται, στο πέρασμα των ετών, η μία την άλλη. 

Εκείνο, όμως, που οδήγησε στο ζενίθ την κρίση ήταν οι τρεις ανώνυμες καταγγελίες που διαβίβασε ο Γενικός Ελεγκτής στην Αρχή κατά της Διαφθοράς, σχετικά με αναστολές διώξεων από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα. Μετά τη μη στοιχειοθέτηση κατάχρησης εξουσίας, ο Σάββας Αγγελίδης έκανε λόγο για «δολοφονία χαρακτήρα», «διασυρμό» και «εξευτελισμό».

Πότε άρχισε η δικαστική διαμάχη;

Στις 26 Απριλίου ο Γενικός Εισαγγελέας καταχώρησε ενώπιον του Ανωτάτου την αναμενόμενη αίτηση απόλυσης του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη, λόγω ανάρμοστης συμπεριφοράς. Στην εκπνοή της προθεσμίας οι νομικοί εκπρόσωποι του Οδυσσεά Μιχαηλίδη καταχώρησαν δύο ενστάσεις επικαλούμενοι, αφενός την αναρμοδιότητα του Γιώργου Σαββίδη και αφετέρου το προδήλως αβάσιμο της αίτησής του, ενστάσεις που τελικά απορρίφθηκαν. 

Γιατί παύθηκε ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης; 

Σύμφωνα με την ομόφωνη απόφαση των οκτώ Δικαστών του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου κρίθηκε ότι ο Γενικός Ελεγκτής, βάσει του συνόλου του αποδεικτικού υλικού και των μαρτυριών, «παραβίασε τα όρια και έδειξε συμπεριφορά κατώτερη των περιστάσεων, που τον καθιστά ανίκανο». «Κρίνουμε ότι είναι υπόλογος ανάρμοστης συμπεριφοράς», αναφέρει η απόφαση που αποτελείται από 209 σελίδες.

Ποια ήταν τα κύρια σημεία της απόφασης; 

Οι οκτώ δικαστές έκριναν ότι η συμπεριφορά του Οδυσσέα Μιχαηλίδη επέδειξε έλλειψη σεβασμού από πλευράς Γενικού Ελεγκτή έναντι του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα, σε ότι αφορά αντιδράσεις σε σειρά γνωματεύσεων.

Παράλληλα αναφέρθηκε ότι στην υπόθεση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, ο κ. Μιχαηλίδης παραβίασε κάθε πολιτικό πολιτισμό και συμπεριφέρθηκε με βάναυσο τρόπο και προσέβαλε το τεκμήριο αθωότητας του Σάββα Αγγελίδη.

Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στη «ψηφιακή συμπεριφορά» του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το Δικαστήριο να κρίνει ότι δεν ήταν λελογισμένη και συνετή. Επιπλέον, είχε την υποχρέωση, με σαφή τρόπο να διαχωρίσει τη θέση του από την «Ομάδα στήριξής» του, και να παρέμβει ώστε να αφαιρεθεί η φωτογραφία του. 

Ο όρος «ανάρμοστη συμπεριφορά» αιτιολογήθηκε ως εξής: 

«Πρόκειται για μια συμπεριφορά τόσο κακή, τόσο μεμπτή ώστε να καθιστά το πρόσωπο που είναι υπόλογο γι’ αυτήν, ανίκανο να ασκεί τα καθήκοντά του ως αξιωματούχος. Η συμπεριφορά πρέπει να δημιουργεί ευλόγως αμφιβολίες σε τρίτους αντικειμενικά κρίνοντες ως προς την καταλληλόλητά του να ασκεί το λειτούργημά του.»

Πώς αντέδρασαν οι δύο πλευρές;

Μετά την ανακοίνωση της απόφασης ο παυθείς Γενικός Ελεγκτής χαρακτήρισε την ημέρα «μαύρη» για την Κύπρο, προσθέτοντας ότι είναι κόλαφος για την ελευθερία της έκφρασης και για την απαίτηση της κοινωνίας για πάταξη της διαφθοράς. Επιπλέον, κατήγγειλε ότι «υπήρξε μια συντονισμένη προσπάθεια φαγώματος μου από τον τέως ΠτΔ και τους επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας στην οποία αργότερα συνετάχθη και ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας». 

Στην πρώτη του τοποθέτηση, προχώρησε, χθες, Παρασκευή, και ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, καλώντας όλους, αφενός να διαβάσουν την απόφαση πριν τη σχολιάσουν και αφετέρου να δείξουν «τον απαιτούμενο σεβασμό που θα έπρεπε και πρέπει να δείξουμε σε ένα από τα Ανώτατα Δικαστικά Ιδρύματα της Κυπριακής Δημοκρατίας». 

Όσον αφορά την κυβερνητική ανάγνωση, τόσο ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, όσο και ο Αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Γιάννης Αντωνίου, επεσήμαναν ότι η απόφαση είναι «απόλυτα σεβαστή». 

Πώς αντέδρασε ο πολιτικός κόσμος;

«Σεβαστή» χαρακτηρίστηκε και από τα πολιτικά κόμματα η απόφαση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, με σημαντική μερίδα αυτών να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ομαλή λειτουργία της Υπηρεσίας. 

Το ΔΗΣΥ τόνισε τη ζωτική σημασία της Ελεγκτικής, ενώ το ΔΗΚΟ εξέφρασε την απογοήτευσή του για την απόφαση του Δικαστηρίου. Με τη σειρά της η ΕΔΕΚ δήλωσε έτοιμη «να καταθέσει προτάσεις, για να διασφαλιστεί ότι το θετικό έργο που επιτέλεσε ο Γενικός Ελεγκτής, δε θα υποβαθμιστεί». Η ΔΗΠΑ εξέφρασε ετοιμότητα να συμβάλλει ουσιαστικά στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού του θεσμού, ενώ το ΕΛΑΜ έδωσε έμφαση στην επόμενη μέρα. 

Αισθητά πιο έντονη έκανε την αντίδρασή του το ΑΚΕΛ, καλώντας σε διαμαρτυρία αύριο, Κυριακή, έξω από το Προεδρικό. Σε αυτή θα συμμετάσχει και το Κίνημα Οικολόγων. 

Μπορεί να απροσβληθεί η απόφαση; 

Όχι. Η απόφαση είναι τελεσίδικη και δεσμευτική. Δεν προσβάλλεται, δεν κρίνεται σε δεύτερο βαθμό, ούτε έχει την αρμοδιότητα άλλος αξιωματούχος να προχωρήσει σε οποιαδήποτε νομική ενέργεια. 

Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης έχει το δικαίωμα να προσφύγει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), όπου, ωστόσο, θα εξεταστεί το ζήτημα της δίκαιης δίκης, το κατά πόσο δηλαδή δικάστηκε με δίκαιο τρόπο από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο. Ως εκ τούτου, δεν θα υπάρξει αναίρεση της απόφασης. 

Ποιος εκτελεί χρέη Γενικού Ελεγκτή στο παρόν διάστημα; 

Σε ανακοίνωσή του ο Αναπληρωτής Γενικός Ελεγκτής, Κυριάκος Κυριάκου, διαβεβαιώνει ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία συνεχίζει το έργο της, όπως επιβάλλουν οι συνταγματικές επιταγές, διεξάγοντας τους νενομισμένους ελέγχους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Τι ακολουθεί; 

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι εκείνος που θα επιλέξει τον αντικαταστάτη του Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Μετά την επιστροφή του από τη Νέα Υόρκη όπου βρίσκεται για την ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα κληθεί να αποφασίσει ποιος θα ηγηθεί της Ελεγκτικής, σε συνάρτηση και με τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται για εκσυγχρονισμό της Υπηρεσίας.