Αύξηση 35% στις καταγγελίες για παραβίαση ορίων ταχύτητας, το 2014-2019 στην Κύπρο, μείωση 54% στους οδικούς ελέγχους αλκοτέστ, κατά την περίοδο 2010-2019 και μείωση 10% στις καταγγελίες για τη μη χρήση ζώνης την ίδια περίοδο είναι από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις της έκθεσης PIN Flash 42 του ευρωπαϊκού προγράμματος Οδικής Ασφάλειας ΡΙΝ, που δημοσιεύτηκε την Τρίτη.

Η έκθεση παρουσιάζει τα δεδομένα στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( ΕΕ), καθώς και στην Ελβετία, το Ισραήλ, τη Νορβηγία, τη Σερβία και το Ηνωμένο Βασίλειο, σχετικά με την επίδραση της επιβολής του νόμου (αστυνόμευση) στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας.

Σύμφωνα με τις επισημάνσεις και τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών, όπως καταγράφονται σε σύνοψη της έκθεσης που κοινοποίησε στα ΜΜΕ ο Γιώργος Μορφάκης, Εκπρόσωπος της Κύπρου στο πρόγραμμα ΡΙΝ,  η Κύπρος κατέγραψε κατά την περίοδο 2010-2019 τη δεύτερη μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ της μέσης ετήσιας μείωσης των οδικών θανάτων που αποδίδονται στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και της μέσης ετήσιας μείωσης στους άλλους οδικούς θανάτους. Συγκεκριμένα η Κύπρος κατέγραψε μια διαφορά 12,9%, ενώ η Βουλγαρία 19,7% . Αναφέρεται ότι η υπέρβαση των ορίων ταχύτητας, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή η απόσπαση της προσοχής και η μη χρήση ζώνης ασφαλείας είναι ανάμεσα στους σημαντικούς παράγοντες πρόκλησης θανάτων και σοβαρών τραυματισμών στους ευρωπαϊκούς δρόμους. Αναφέρεται επίσης ότι η ταχύτητα έχει άμεση επίδραση στην πρόκληση οδικών συγκρούσεων, αλλά και στη σοβαρότητα τους και προστίθεται ότι ο συνδυασμός του διακινούμενου οδικού αστυνομικού ελέγχου με τη χρήση κινητών και σταθερών συσκευών φωτοεπισήμανσης ( κάμερες), αλλά και με τη χρήση στους αυτοκινητοδρόμους συσκευών υπολογισμού της μέσης ταχύτητας, έχουν αποδειχθεί ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο διαχείρισης της παραβίασης των ορίων ταχύτητας.

Στις πλείστες από τις χώρες του προγράμματος ΡΙΝ ( στις 21 από τις 28 που έδωσαν στοιχεία), καταγράφεται αύξηση στον αριθμό των καταγγελιών για την παραβίαση των ορίων ταχύτητας, κατά την περίοδο 2010-2019. Στην Κύπρο καταγράφηκε αύξηση 35% στις καταγγελίες, από το 2014 μέχρι το 2019 (Δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για τα έτη 2010-2013). Αναφορικά με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, υπολογίζεται πως η παράβαση αυτή σχετίζεται με το 1/4 όλων των οδικών θανάτων. Η αστυνόμευση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία μιας αντίληψης μεταξύ των οδηγών ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να εντοπιστούν και να τιμωρηθούν όταν πίνουν και οδηγούν. Στις οκτώ από τις δεκατέσσερις χώρες του προγράμματος ΡΙΝ που έδωσαν στοιχεία, καταγράφηκε μείωση στους οδικούς ελέγχους αλκοτέστ, κατά την περίοδο 2010-2019, ενώ μόνο στις έξι καταγράφηκε αύξηση. Στην Κύπρο καταγράφηκε μείωση 54% κατά την περίοδο αυτή. Σχετικά με την οδήγηση υπό επήρεια ναρκωτικών και άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, τόσο παρανόμων όσο και νομίμων, η χρήση τους μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογική κατάσταση του οδηγού και να μειώσει την ικανότητα οδήγησης. Η ταυτόχρονη χρήση διαφόρων ψυχοτρόπων ουσιών, ή ο συνδυασμός με αλκοόλ, αυξάνει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο πρόκλησης οδικής σύγκρουσης. Παρά τη νομική υποχρέωση για χρήση ζώνης ασφάλειας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και την υποχρεωτική λειτουργία στα οχήματα συστήματος υπενθύμισης για τη μη χρήση της, τα ποσοστά χρήσης δεν είναι τα επιθυμητά, και ιδιαίτερα στα πίσω καθίσματα.

Στις 24 από τις 29 χώρες του προγράμματος ΡΙΝ που έδωσαν στοιχεία, καταγράφηκε μείωση στις καταγγελίες για τη μη χρήση ζώνης, κατά την περίοδο 2010-2019, ενώ μόνο στις πέντε καταγράφηκε αύξηση. Στην Κύπρο καταγράφηκε μείωση 10% κατά την περίοδο αυτή. Η απόσπαση προσοχής κατά την οδήγηση είναι ένα εξελισσόμενο πρόβλημα οδικής ασφάλειας και ο κίνδυνος εμπλοκής σε οδική σύγκρουση αυξάνεται με την αυξανόμενη χρήση κινητού τηλεφώνου, αναφέρει η έκθεση.

Ο κίνδυνος αυτός είναι διπλάσιος για όσους κάνουν μεγάλη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, σε σχέση με τον κίνδυνο για όσους κάνουν ελάχιστη χρήση. Στις δεκατέσσερις από τις εικοσιπέντε χώρες του προγράμματος ΡΙΝ που έδωσαν στοιχεία, καταγράφηκε μείωση στις καταγγελίες για παράνομη χρήση κινητού τηλεφώνου, κατά την περίοδο 2010-2019, ενώ μόνο στις έντεκα καταγράφηκε αύξηση. Στην Κύπρο καταγράφηκε μείωση 38% κατά την περίοδο αυτή. Σημειώνεται επίσης, πως στην έκθεση δεν γίνεται ειδική αναφορά στην παράβαση της μη χρήσης κράνους, επειδή στις πλείστες χώρες του προγράμματος ΡΙΝ υπάρχει συμμόρφωση στις σχετικές νομοθεσίες, σε αντίθεση με την Κύπρο, την Ελλάδα και άλλες μεσογειακές χώρες. 

Σειρά συστάσεων προς τις εθνικές κυβερνήσεις και προς την ΕΕ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών συστήσει στις εθνικές κυβερνήσεις συλλογή, παρακολούθηση και δημοσιοποίηση των δραστηριοτήτων αστυνόμευσης στην πορεία του χρόνου (π.χ. αριθμός ελέγχων) και των αποτελεσμάτων (αριθμός παραβάσεων που εντοπίστηκαν και τιμωρήθηκαν), ανά τύπο παράβασης,  προκειμένου να μπορεί να αξιολογείται η πρόοδος σε σχέση με τους στόχους των προγραμμάτων αστυνόμευσης. Επίσης συστήνει καθορισμό προγραμμάτων αστυνόμευσης με ετήσιους στόχους για τον αριθμό των ελέγχων και των ποσοστών συμμόρφωσης με τη σχετική νομοθεσία, ιδιαίτερα για τους τομείς προτεραιότητας που είναι η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών, η παράνομη χρήση κινητού τηλεφώνου, η παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη, η μη χρήση ζώνης ασφαλείας, συστημάτων συγκράτησης παιδιών ή κρανών. Κοινοποίηση των εν λόγω προγραμμάτων αστυνόμευσης  στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διευκολύνεται η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την αστυνόμευση σε ολόκληρη την ΕΕ. Μεταξύ των εισηγήσεων και συστάσεων είναι και η υλοποίηση ετήσιων δραστηριοτήτων αστυνόμευσης, σε συνδυασμό με δραστηριότητες πληροφόρησης, η συμμετοχή σε διασυνοριακές δράσεις αστυνόμευσης της ROADPOL ( Δίκτυο Αστυνόμευσης των Ευρωπαϊκών Δρόμων), η δημιουργία ενός διαφανούς συστήματος για την κατανομή των κονδυλίων που εισπράττονται από πρόστιμα και διοχέτευση τους από την αστυνόμευση σε έργα για την οδική ασφάλεια και η θέσπιση και εφαρμογή ενός συστήματος βαθμών ποινής, που θα περιλαμβάνει τα αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με οδικές συγκρούσεις ή τη σοβαρότητα της σύγκρουσης, όπως η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ/ναρκωτικών, η μη χρήση ζωνών ασφαλείας και η απόσπαση της προσοχής, όπως συνιστάται από το χρηματοδοτημένο από την ΕΕ ερευνητικό πρόγραμμα BESTPOINT. Συστάσεις προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ Στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Οδηγίας 2015/413 σχετικά με τη διασυνοριακή ανταλλαγή πληροφοριών για τροχαίες παραβάσεις που σχετίζονται με την οδική ασφάλεια το Συμβούλιο συστήνει στα όργανα της ΕΕ αναθεώρηση της Οδηγίας για την ενίσχυση της διαδικασίας επιβολής του νόμου, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής ειδοποίησης του ιδιοκτήτη του οχήματος από τη χώρα του αδικήματος. Σε περίπτωση μη καταβολής διασυνοριακών προστίμων, να ενθαρρύνονται τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν την Απόφαση-Πλαίσιο 2005/214 του Συμβουλίου σχετικά με την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης στις οικονομικές κυρώσεις. Επίσης αναφέρεται σε αναδιατύπωση της Απόφασης-Πλαίσιο 2005/214 για τη συμπερίληψη αστικών/διοικητικών αδικημάτων, δεδομένου ότι αυτό θα αποτελούσε σημαντικό τελικό μέρος της διαδικασίας επιβολής του νόμου και δημοσίευση κατευθυντήριων γραμμών βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την αστυνόμευση και τις κυρώσεις στον τομέα της οδικής ασφάλειας και, ως εκ τούτου, ενθάρρυνση των κρατών μελών να επιτύχουν υψηλά πρότυπα όσον αφορά τις μεθόδους και πρακτικές επιβολής του νόμου και μεγαλύτερη σύγκλιση των κανόνων οδικής ασφάλειας που βασίζονται στη Ευρωπαϊκή Σύσταση για την Αστυνόμευση στον τομέα της Οδικής Ασφάλειας. Προώθηση κυρώσεων που είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Επίσης συστήνει ανάπτυξη κοινών ελάχιστων προτύπων για τον εξοπλισμό αστυνόμευσης, συλλογή, ανάλυση και δημοσιοποίηση περιλήψεων των προγραμμάτων αστυνόμευσης  των κρατών μελών της ΕΕ, για διευκόλυνση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών αστυνόμευσης σε ολόκληρη την ΕΕ και προσπάθεια για την ανάπτυξη κοινής στρατηγικής αστυνόμευσης για την οδική ασφάλεια. Συστήνει επίσης υιοθέτηση νέου Βασικού Δείκτη Αποδοτικότητας της ΕΕ σχετικά με την προσπάθεια επιβολής  του νόμου στην πορεία του χρόνου (π.χ. αριθμός ελέγχων) και των αποτελεσμάτων (αριθμός παραβάσεων που εντοπίστηκαν και τιμωρήθηκαν) ανά τύπο  παράβασης,  στους τομείς προτεραιότητας της παραβίασης του ορίου ταχύτητας, της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών, της  μη χρήσης ζώνης ασφαλείας και της μη χρήσης συστήματος συγκράτησης παιδιών, κ.λπ. Σε συνέχεια  της Θέσπισης του Κανονισμού 2019/2144 που αφορά στις  Απαιτήσεις Έγκρισης Τύπου για τη Γενική Ασφάλεια των Μηχανοκίνητων Οχημάτων συστήνει επέκταση της υποχρεωτικής εγκατάστασης  προηγμένων συστημάτων υπενθύμισης για τη μη χρήση ζώνης ασφαλείας ως τυποποιημένου εξοπλισμού σε όλα τα καθίσματα. Ως πρώτο βήμα προς την ευρύτερη χρήση των συστημάτων εμπλοκής της οδήγησης από οδηγούς υπό την επήρεια αλκοόλ(alcohol interlocks), εισηγείται τη θέσπιση νομοθεσίας για τη χρήση τους από επαγγελματίες οδηγούς και στο πλαίσιο προγραμμάτων αποκατάστασης για συστηματικούς παραβάτες και για οδηγούς που διαπράττουν πολύ σοβαρές παραβάσεις και εξέταση της δυνατότητας υλοποίησης και αποδοχής, καθώς και τις πιθανές επιπτώσεις για την οδική ασφάλεια από την εγκατάσταση συστημάτων Ευφυούς Ρύθμισης Ταχύτητας επόμενης γενιάς, σε αυτοκίνητα, ημιφορτηγά, φορτηγά και λεωφορεία, όπως ζήτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην έκθεσή του.