Η πλαστική ρύπανση απειλεί το μέλλον του πλανήτη, τα ίδια τα παιδιά, που γεννιούνται με ίχνη από μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στον οργανισμό τους. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ρίξουν φως πως αυτό θα επηρεάσει την μετέπειτά τους εξέλιξή εκτιμώντας πως οι συνέπειες θα είναι χωρίς άλλο αρνητικές.

Ας φανταστούμε ένα ζευγάρι που μαθαίνει πως θα αποκτήσει ένα παιδί. Ένα από τα πράγματα που θα κάνει, είναι διάφορους προγεννητικούς ελέγχους. Αυτά τα τεστ μπορούν να εντοπίσουν ασθένειες, παθήσεις ή σύνδρομα. Δεν μπορούν, όμως, να ανιχνεύσουν το γεγονός πως κάθε νέα ζωή που έρχεται στον κόσμο ενδεχομένως να γεννιέται με ίχνη πλαστικού στον οργανισμό της.

Ας πιάσουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. H ρύπανση του πλαστικού είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης μας. Τα πλαστικά σκουπίδια κυριολεκτικά μας πνίγουν από παντού. Ιδιαίτερα επιβαρυμένες είναι οι θάλασσες και οι ωκεανοί. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών εκτιμά πως η ποσότητα του πλαστικού που εισέρρευσε στις θάλασσες και τους ωκεανούς για το 2021 έφτασε τα 19 με 23 εκατομμύρια τόνους. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να ξεπεράσει τους 53 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2030.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο ότι τα πλαστικά σκουπίδια πνίγουν την ξηρά και την θάλασσα, αλλά κυρίως ότι στη συνέχεια διασπώνται σε μικροπλαστικά και νανοπλαστικά. Πρόκειται για σωματίδια με διάμετρο μικρότερη των πέντε mm, όπως ορίζονται επίσημα, σύμφωνα με διαφορετικές έρευνες, ανάμεσά τους και αυτή που δημοσίευσε το PNAS. Αυτά τα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια έχουν την ικανότητα να τρυπώνουν παντού, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου σώματος, με απροσδιόριστες προς το παρόν, αλλά σίγουρα όχι θετικές συνέπειες.

Βρέφη με μικροπλαστικά

Από τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά δεν έχουν καταφέρει να γλυτώσουν ούτε τα βρέφη και τα μικρά παιδιά. Στον οργανισμό τους έχουν εντοπιστεί πλαστικά σωματίδια και μάλιστα σε μεγαλύτερες ποσότητες από τους ενήλικες σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science and Technology Environmental. «Πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε περισσότερες μελέτες υγείας για να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις. Εργαζόμαστε ήδη με συναδέλφους για να δούμε ποια κουμπιά στο ανθρώπινο σώμα αρχίζουν να πατούν αυτά τα πλαστικά σωματίδια», ανέφερε ο καθηγητής John Boland, στο Trinity College του Δουβλίνου στην Ιρλανδία.

Πως βρέθηκαν σε τόσο νεαρούς οργανισμούς πλαστικά σωματίδια; Δυστυχώς, υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να γίνει αυτό.

Είναι πολύ πιθανόν να γίνεται μέσω του μητρικού θηλασμού. Μελέτη του 2022 εντόπισε ίχνη από πλαστικό στο μητρικό γάλα, άρα μπορεί να περνούν στο μωρό μέσω του θηλασμού. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν πρέπει να αποθαρρυνθεί ο μητρικός θηλασμός, αλλά να λαμβάνονται μέτρα ώστε να μειώνεται η έκθεση των γυναικών που θηλάζουν σε πηγές μικροπλαστικών.

Άλλη δίοδος είναι μέσω της τροφής. Τα τρόφιμα, ιδιαίτερα τα ψάρια και τα θαλασσινά περιέχουν μικρά κομμάτια πλαστικού και όταν καταναλώνονται από τις έγκυες γυναίκες, τότε είναι δυνατόν να περάσουν και στο μωρό μέσω του πλακούντα. Ταυτόχρονα, το νερό σε πλαστικά μπουκάλια, όπως και το νερό της βρύσης, εξαιτίας της μεγάλης ρύπανσης είναι μια καλή «πηγή» μικροπλαστικών και νανοπλαστικών, που μπορούν να διεισδύσουν στο έμβρυο μέσω του πλακούντα.

Μια άλλη πηγή μικροπλαστικών για τα νεογέννητα και τα βρέφη, ενδεχομένως να είναι τα μπιμπερό, όπως επίσης και οι πλαστικές συσκευασίες φύλαξης του μητρικού γάλακτος. Μάλιστα, όπως έδειξε η σχετική μελέτη ανάλογα με το μπιμπερό απελευθερώνονται από 1,3 έως 16,2 εκατομμύρια μικροπλαστικά ανά λίτρο, καθώς επίσης τρισεκατομμύρια μικρότερα νανοπλαστικά.

Ανησυχίες για τις συνέπειες στα παιδιά

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, επομένως, για να προβληματιστούμε, για αυτό και οι επιστήμονες εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις που είναι πιθανόν να έχουν τα μικροπλαστικά στην ανάπτυξη των παιδιών.

Πάντως, εστιάζουν στο γεγονός πως πιθανόν να επηρεάζεται η νευροανάπτυξη των παιδιών όπως το ορμονικό όπως και το ενδοκρινικό τους σύστημα. Εξίσου σημαντικό είναι και ότι η ύπαρξη μικροπλαστικών και νανοπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνοντας τον κίνδυνο για λοιμώξεις και αλλεργίες, τόσο στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, όσο και μετά στην ενηλικίωση.

Και βέβαια, τα παιδιά που γεννιούνται με μικροπλαστικά στον οργανισμό τους μεγαλώνοντας θα έχουν να αντιμετωπίσουν και όλους τους άλλους κινδύνους, που σήμερα αφορούν στους ενήλικες. Για παράδειγμα, τα νανοπλαστικά και τα μικροπλαστικά μπορεί να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο φλεγμονής του εντέρου, ενώ αποτελούν μια επιπρόσθετη απειλή για όσους ήδη αντιμετωπίζουν πνευμονολογικά προβλήματα. Οι επιστήμονες ακόμη ανησυχούν η συσσώρευση των πλαστικών σωματιδίων στον οργανισμό μας μπορεί να βλάψει το συκώτι μας.

Καρδιές με μικροπλαστικά

Η πανταχού παρούσα απειλή του πλαστικού αγγίζει πλέον και ένα από τα πιο ζωτικά όργανα του ανθρώπου, την καρδιά. Οι ασθενείς που έλαβαν μέρος στη σχετική μελέτη και που είχαν ανιχνευθεί μικροπλαστικά και νανοπλαστικά στον οργανισμό τους είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό ή ακόμη και θάνατο, από εκείνους που δεν ανιχνεύθηκαν.

Επιπλέον, τα μικροπλαστικά που εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος μπορούν να ενεργοποιήσουν φλεγμονώδεις αντιδράσεις, βλάπτοντας τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνοντας τον κίνδυνο για αθηροσκλήρωση, καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια.

Είναι καιρός να δράσουμε

Καθώς, ήδη διεξάγονται περισσότερες επιστημονικές μελέτες, το επόμενο διάστημα θα γίνουν πιο ξεκάθαρες οι συνέπειες από το πλαστικό στην υγεία και ειδικά πως επηρεάζονται τα παιδιά. Προς το παρόν, πρέπει να μπούμε στην καρδιά του προβλήματος που αφορά στις εν δυνάμει τεράστιες συνέπειες του πλαστικού για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Και στη συνέχεια να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό.

Η μάχη ενάντια στην πλαστική ρύπανση δεν απαιτεί απαραίτητα δραστικά μέτρα απαγόρευσης. Αντίθετα, η εστίαση στην ελαχιστοποίηση της χρήσης του φέρνει στο προσκήνιο λύσεις ωφέλιμες τόσο για το περιβάλλον όσο και για την υγεία.

Ας στραφούμε σε φιλικότερα προς το περιβάλλον υλικά, όπως είναι το αλουμίνιο και το γυαλί, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα τους. Επιλέγοντας ανοξείδωτες, φιάλες νερού αντί για πλαστικές, αλουμινένιες συσκευασίες για ποτά ή γυάλινες συσκευασίες για την αποθήκευση τροφίμων, μειώνουμε δραστικά την έκθεσή μας στα μικροπλαστικά.

Σχεδόν όλα τα πλαστικά, ποσοστό πάνω πάνω από 99% προέρχονται από ορυκτά καύσιμα και τα περισσότερα δεν ανακυκλώνονται ποτέ. Αντίθετα, το αλουμίνιο διακρίνεται για την υψηλή ανακυκλωσιμότητά του, με το 75% της παγκόσμιας παραγωγής να επαναχρησιμοποιείται. Μάλιστα, ένα κουτί αλουμινίου που ρίχνεται στον κάδο ανακύκλωσης μπορεί να επιστρέψει στο ράφι ως νέο προϊόν μέσα σε λίγες ημέρες. Και επιπλέον διατηρεί όλες τους τις ιδιότητες μετά από κάθε ανακύκλωση, διασφαλίζοντας απεριόριστες επαναχρήσεις αλλά και ασφάλεια των τροφίμων.

Στις αγορές μας, ας προτιμήσουμε υφασμάτινες ή επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες αντί για τις πλαστικές μιας χρήσης.

Αυτές οι απλές αλλαγές στις καθημερινές μας συνήθειες μπορούν να φέρουν σημαντική διαφορά. Μειώνοντας την εξάρτησή μας από το πλαστικό, προστατεύουμε την υγεία μας και διασφαλίζουμε ένα πιο βιώσιμο μέλλον για εμάς και τον πλανήτη μας.