Η ελευθερία της έκφρασης στην Κύπρο σε γενικές γραμμές είναι σεβαστή, αλλά ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης αντιμετωπίζει προκλήσεις και οι κίνδυνοι αυξήθηκαν περαιτέρω το 2022, όπως αναφέρει η έκθεση για τον πλουραλισμό των ΜΜΕ στην Κύπρο που εκπονήθηκε για το Κέντρο για τον Πλουραλισμό και την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου στην Φλωρεντία.

Το Media Pluralism Monitor (MPM) είναι ένα ερευνητικό εργαλείο για τον εντοπισμό πιθανών κινδύνων για τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις υποψήφιες χώρες. Η έκθεση ετοιμάστηκε στη βάση του MPM στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και την Αλβανία, το Μαυροβούνιο, τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, τη Σερβία και την Τουρκία. Αυτή η προσπάθεια εντάσσεται στο πλαίσιο δράσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στηρίχθηκε με επιχορήγηση  από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Κέντρο για τον Πλουραλισμό και την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (CMPF) του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου.

“Σε γενικές γραμμές, η ελευθερία της έκφρασης στην Κύπρο είναι σεβαστή. Ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης, ωστόσο, αντιμετωπίζει κρίσιμες προκλήσεις και οι κίνδυνοι αυξήθηκαν περαιτέρω το 2022”, αναφέρει η έκθεση για την Κύπρο.

Προσθέτει ότι δεν έχει ληφθεί επαρκής δράση για την ανανέωση του ρυθμιστικού πλαισίου και τη θέσπιση νέων κανόνων, την ώρα που οι προκλήσεις αυξάνονται. 

Επιπλέον, αναφέρει ότι η διαφάνεια ιδιοκτησίας δεν αποτελεί ζητούμενο με τρόπο που να διασφαλίζεται η αποφυγή συγκεντρώσεων των μέσων ενημέρωσης, η οποία σε συνδυασμό με την απουσία ελεγμένων δεδομένων τείνει να καθιστά το τοπίο αδιαφανές για τις ρυθμιστικές αρχές και το κοινό.

Η έκθεση σημειώνει ότι ενώ τα μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν ρόλο στις εκλογικές διαδικασίες, η πολιτική μεροληψία και η πολιτική παρέμβαση στα μέσα ενημέρωσης θέτουν σε κίνδυνο αυτόν τον ρόλο με βαθύτερες «αόρατες» επιρροές. Φαίνονται, λέει η έκθεση, να υπόκεινται όλο και περισσότερο σε επιρροές από εμπορικά συμφέροντα, ενώ τείνουν να αντικατοπτρίζουν τις εταιρικές και πολιτικές ατζέντες των ιδιοκτητών. Προσθέτει ότι η ανάγκη εκσυγχρονισμού των ρυθμιστικών πλαισίων λαμβάνοντας υπόψη το διαδικτυακό περιβάλλον και άλλες αλλαγές αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα προκειμένου να προστατευθεί ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης.

Όσον αφορά τη Θεμελιώδη Προστασία, η έκθεση αναφέρει ότι “οι αρχές πρέπει να αντιμετωπίσουν ζητήματα των μέσων ενημέρωσης και να διασφαλίσουν ότι ο πλουραλισμός αποτελεί προτεραιότητα και επειγόντως να ενημερώσουν και να ενισχύσουν ολόκληρο το ρυθμιστικό πλαίσιο. Όπως ανέφεραν ορισμένοι διαδικτυακοί εκδότες, ένα ρυθμισμένο και διαφανές περιβάλλον μέσων ενημέρωσης θέτει τις προϋποθέσεις για να υπάρχει η εμπιστοσύνη από το κοινό».

Επίσης, η έκθεση επισημαίνει ότι τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να απαλλάξουν  το περιεχόμενο από εξωτερικές επιρροές και να αναλάβουν τον κοινωνικό τους ρόλο για να αντιστρέψουν το μειωμένο επίπεδο εμπιστοσύνης του κοινού. Εκτός από τη διεκδίκηση μιας θεσμοθετημένης κρατικής βοήθειας, τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να αναζητήσουν νέους τρόπους δημιουργίας εισοδήματος για την βιωσιμότητά τους, επισημαίνεται.

Όσον αφορά την Πολιτική Ανεξαρτησία, η έκθεση αναφέρει ότι τα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς άμυνας και να αντισταθούν στον έλεγχο και την μεροληψία από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς.

«Οι αρχές και τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να αναθεωρήσουν την προσέγγισή τους στα μέσα ενημέρωσης, θα πρέπει να σέβονται την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης».

Για την Κοινωνική Ενσωμάτωση, σημειώνει ότι οι αρχές πρέπει να ορίσουν και να διασφαλίσουν την εφαρμογή της υποχρέωσης των οργανισμών μέσων ενημέρωσης να διευρύνουν την πρόσβαση και να δώσουν φωνή σε περισσότερες ομάδες. Είναι επιτακτικό, αναφέρει, να θεσπιστεί η υποχρέωση για υιοθέτηση ολοκληρωμένων πολιτικών για την ισότητα των φύλων. 

Η έκθεση ετοιμάστηκε από τον Χριστόφορο Χριστοφόρου, ανεξάρτητο ειδικό και τον Νικόλα Καρύδη, Ινστιτούτο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, IMME.