Τα προβλήματα που παρουσιάζονται στη λειτουργία της μονάδας Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Στερεών Οικιακών Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) στο Πεντάκωμο είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι την Παρασκευή τα μέλη των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών Περιβάλλοντος και Ελέγχου, στην παρουσία του Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Πέτρου Ξενοφώντος, του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη και υπηρεσιακών παραγόντων από τα αρμόδια κυβερνητικά τμήματα.

Τα μέλη των δύο Επιτροπών, ο Υπουργός και ο Γενικός Ελεγκτής επισκέφτηκαν την Μονάδα ΟΕΔΑ στο Πεντάκωμο και ενημερώθηκαν τόσο σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της μονάδας και του ΧΥΤΥ όσο και σε ό,τι αφορά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από τη λειτουργία της οι κάτοικοι της περιοχής.

«Είναι ευχής έργον που ήρθατε όλοι και είδατε την κατάσταση» είπε στους βουλευτές και στον Υπουργό ο Κοινοτάρχης Πεντακώμου Πάμπος Χαραλάμπους και πρόσθεσε ότι η κατάσταση είναι τραγική και πως οι κάτοικοι αναμένουν άμεσα λύση στα προβλήματα.

Είπε ακόμη ότι η υγεία των κατοίκων της περιοχής κινδυνεύει καθημερινά από το έργο το οποίο, όπως είπε, απέτυχε και υπέδειξε πως χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις. «Αναμένουμε από το Υπουργείο να δώσει κάποιες λύσεις για να απεγκλωβιστούμε κι εμείς από αυτή τη τραγική κατάσταση» πρόσθεσε.

Από την πλευρά του ο Κοινοτάρχης Καλαβασού και Πρόεδρος της Συντονιστικής των 9 επηρεαζόμενων κοινοτήτων, Λευτέρης Φωκάς, είπε ότι παρά το ότι είχε και στο παρελθόν συμφωνηθεί όπως ληφθούν μέτρα, δυστυχώς τα προβλήματα συνεχίζουν να υφίστανται.

«Σίγουρα το εργοστάσιο δεν λειτουργεί σωστά» είπε και εξήγησε πως το πρόβλημα που έχουν οι κοινότητες δεν είναι με τον ανάδοχο αλλά με το κράτος. «Το κράτος είναι υπόχρεο να φροντίσει τους πολίτες του» είπε και ζήτησε υπεύθυνη πολιτική αλλά και την εισαγωγή χρονοδιαγράμματος για επίλυση των προβλημάτων.

«Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο» είπε εξηγώντας ότι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι έχουν να κάνουν με τη δυσοσμία, τα μαύρα υγρά απόβλητα, τον κίνδυνο πυρκαγιάς κλπ.  

Ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Πέτρος Ξενοφώντος είπε ότι αυτό που είχαν την ευκαιρία να δουν σήμερα δεν ήταν και ό,τι πιο ευχάριστο. «Πραγματικά υπάρχει πρόβλημα» δήλωσε, υποδεικνύοντας ότι από το 2017 που παραλήφθηκε η μονάδα «δεν έχει λειτουργήσει σωστά».

Σημείωσε επίσης ότι αυτό που κάνει το Υπουργείο είναι να προετοιμάζεται με στόχο να δοθεί μια οριστική λύση μέσα στα πλαίσια πάντα της νομιμότητας.

Ερωτηθείς κατά πόσο το συμβόλαιο που υπάρχει με τον ανάδοχο, επιτρέπει στην αναθέτουσα αρχή να αναλάβει η ίδια τη διαχείριση της μονάδας ο κ. Ξενοφώντος υπέδειξε πως θα πρέπει να αναμένεται η έκθεση που θα πρέπει να υποβάλει ο ανάδοχος και η οποία θα αξιολογηθεί ακολούθως από την αναθέτουσα αρχή.

Σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα για την επίλυση των προβλημάτων στη λειτουργία της μονάδας ο Υπουργός είπε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μια μέρα και πως χρειάζεται κάποιο χρονικό διάστημα.

Ερωτηθείς σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο απόδοσης ευθυνών ο κ. Ξενοφώντος είπε ότι υπάρχει για το θέμα έρευνα η οποία έχει σταλεί στον Γενικό Εισαγγελέα για να εξετάσει το κατά πόσο υπάρχουν ευθύνες και την απόδοσή τους.

Ο Γενικός Ελεγκτής υπενθύμισε ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει καταγράψει σωρεία προβλημάτων και αστοχιών από πλευράς του αναδόχου ο οποίος έχει, όπως είπε, «αποτύχει να συμμορφωθεί με τις συμβατικές του υποχρεώσεις» και σημείωσε πως αναμένεται πλέον από την αναθέτουσα αρχή να χειριστεί το θέμα με τη δέουσα αυστηρότητα έτσι ώστε, χωρίς να επιβαρυνθεί περαιτέρω ο Κύπριος φορολογούμενος, να υπάρξει συμμόρφωση του αναδόχου και να σταματήσει η επιβάρυνση του περιβάλλοντος και των γειτνιαζουσών κοινοτήτων.

«Αυτά τα οποία παράγει ο ανάδοχος και ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται την όλη σύμβαση δεν συνάδει με τις συμβατικές του υποχρεώσεις» είπε.

Σε ερώτηση ποιός θα κληθεί να καταβάλει ενδεχόμενο επιπλέον κόστος για την ορθή λειτουργία της μονάδας, ο κ. Μιχαηλίδης υπενθύμισε πως ήδη η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει διαφωνήσει με απόφαση της αναθέτουσας αρχής για παραχώρηση 4 εκ. ευρώ στον ανάδοχο για το κατασκευαστικό κομμάτι και προτού λυθούν τα προβλήματα στη λειτουργία της μονάδας και πρόσθεσε πως η Ελεγκτική Υπηρεσία θα αξιολογήσει οποιαδήποτε νέα εισήγηση.

«Η μεγάλη εικόνα είναι ότι τη βασική, αν όχι την αποκλειστική, ευθύνη για όλα αυτά τα προβλήματα, φέρει ο ανάδοχος, άρα αυτός έχει την υποχρέωση να επιβαρυνθεί και με τις πρόσθετες δαπάνες» σημείωσε.

Ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος Χαράλαμπος Θεοπέμπτου υπενθύμισε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Επιτροπή Περιβάλλοντος επισκέπτεται τη μονάδα και επανέλαβε για ακόμη μια φορά τη θέση του ότι αυτή η μονάδα εξ αρχής δεν θα έπρεπε να είχε κατασκευαστεί.

Όπως πρόσθεσε, οι σχεδιασμοί θα έπρεπε από την αρχή να συνάδουν με την σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία 98/2008 η οποία υποδεικνύει πως θα πρέπει να γίνεται χωριστή συλλογή απορριμμάτων στα σπίτια, δηλαδή, όπως εξήγησε, «χωριστή συλλογή τα αποφάγια και τα πράσινα, χωριστή συλλογή τα ανακυκλώσιμα και μόνο ότι μείνει μετά απ’ αυτό να καταλήγει σε αυτές τις μονάδες».

Εξήγησε επίσης ότι η νομοθεσία η οποία ψηφίστηκε πέρσι στη Βουλή προβλέπει υποχρεωτική ανακύκλωση σε όλη την Κύπρο, κάτι που σημαίνει ότι τόσο η μονάδα στο Πεντάκωμο όσο και η  μονάδα στην Κόσιη θα στερηθούν των οργανικών αποβλήτων, κάτι που, όπως είπε, αναμένεται να οδηγήσει σε βελτίωση της κατάστασης νοουμένου ότι ο κόσμος θα εφαρμόζει τη νομοθεσία.

«Έχουν διατεθεί πολλά εκατομμύρια στις τοπικές αρχές να προετοιμαστούν, έχουν μέχρι το τέλος του χρόνου για να κάμουν τα σχέδια τους και αυτά να εγκριθούν από το Τμήμα Περιβάλλοντος και μόλις τελειώσουν οι Δημοτικές Εκλογές του 2024 θα μπει το σύστημα σε εφαρμογή» ανέφερε και εξέφρασε την πεποίθηση ότι τα προβλήματα που παρουσιάζονται στη λειτουργία της μονάδας στο Πεντάκωμο δεν θα λυθούν μέσα από τα συμβόλαια αλλά με το να μην καταλήγουν στη μονάδα τα αποφάγια.  

Ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου Ζαχαρίας Κουλίας είπε ότι η σημερινή επίσκεψη των δυο Επιτροπών στον ΟΕΔΑ στο Πεντάκωμο είναι αποτέλεσμα της Έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή και σημείωσε ότι τόσο η μονάδα στο Πεντάκωμο όσο και αυτή στην Κόσιη, αντί να αποτελούν περιβαλλοντικά σημεία συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων, έχουν καταντήσει εστίες μόλυνσης, ρύπανσης και ταλαιπωρίας των κατοίκων των περιοχών αυτών.

«Η σημερινή επίσκεψη αποδεικνύει του λόγου το αληθές» είπε, αναφέροντας ότι το Υπουργείο Γεωργίας ανέλαβε να προωθήσει τα δέοντα μέτρα για να εξυγιανθεί στο μέτρο του εφικτού η κατάσταση.

Μίλησε επίσης για τη λίμνη συγκέντρωσης των ομβρίων υδάτων στη μονάδα κάνοντας λόγο για «ρύπανση χιλίων μεγατόνων» και αναφέροντας πως τα μέλη των δύο Επιτροπών ζήτησαν από τον Υπουργό Γεωργίας και την ανάδοχο εταιρεία να λάβουν μέτρα άμεσα για να σταματήσει η ταλαιπωρία των κατοίκων και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

Διερωτήθηκε επίσης πως είναι δυνατό η όλη διαχείριση  όλων αυτών των μεγάλων ζητημάτων να γίνεται από δύο λειτουργούς αορίστου χρόνου και 8 έκτακτους λειτουργούς. «Αν είναι ποτέ δυνατόν» είπε.

Από την πλευρά του ο Λοΐζος Αυξεντίου, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας διαχείρισης του ΟΕΔΑ,  επανέλαβε ότι η μονάδα σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε για να επεξεργάζεται στερεά απόβλητα και πως αυτή τη στιγμή τα στερεά αστικά απόβλητα που αποστέλλονται στη μονάδα είναι εκτός προδιαγραφών, σχεδιασμού και κατασκευής  «με αποτέλεσμα», όπως εξήγησε, «το παραγόμενο δευτερογενές καύσιμο να υστερεί σε μια από τις εφτά παραμέτρους που τίθενται, το ποσοστό υγρασίας».

Όπως εξήγησε, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα «μεγαλύτερη ποσότητα απ’ ότι παράγεται, να οδηγείται σε ενταφιασμό με όλα τα προβλήματα που δημιουργεί αυτό». Είπε ακόμη ότι η ανάδοχος εταιρεία έχει υποβάλει διαδοχικές προτάσεις στην αναθέτουσα αρχή τόσο το 2019 όσο και το 2020  και πως τώρα έχει ζητηθεί να υποβληθεί εισήγηση για τρίτη φορά.

Ερωτηθείς ποιός θα αναλάβει ενδεχόμενο επιπλέον κόστος για επίλυση των προβλημάτων στη λειτουργία της μονάδας, ο κ. Αυξεντίου είπε ότι θέση της εταιρείας είναι πως «οποιοδήποτε κόστος χρειαστεί για αναβάθμιση της μονάδας έτσι ώστε να μπορεί να επεξεργάζεται τα σκουπίδια που της φέρνουν θα πρέπει να το αναλάβει το κράτος και όχι η εταιρεία».

Είπε ακόμη πως ενώ αρχικά είχε προβλεφθεί μια λεκάνη για να γίνεται ενταφιασμός των απορριμμάτων, αυτή η λεκάνη έχει γίνει σήμερα λόφος. «Αντί να ενταφιάζουμε 15.500 τόνους όπως προβλέπεται, λόγω της μη διάθεσης του παραγόμενου δευτερογενούς καυσίμου, μεγαλύτερη ποσότητα οδηγείται για ενταφιασμό» εξήγησε.

Εξήγησε ακόμη ότι το συμβόλαιο προνοεί ότι η μονάδα θα επεξεργάζεται τα εισερχόμενα απόβλητα, θα παράγει δευτερογενές καύσιμο, θα ανακτά ανακυκλώσιμα και πως θα αξιοποιεί το οργανικό κλάσμα για να παράγει βιοαέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, λέγοντας ακριβώς πως όλα αυτά γίνονται αλλά και ότι υπάρχει θέμα με το δευτερογενές καύσιμο λόγω αυξημένης υγρασίας στα απορρίμματα, το ποσοστό της οποίας αντί να ανέρχεται μέχρι το 57%, όπως προνοεί το συμβόλαιο, ανέρχεται μέχρι και το 67%.

Σε ό,τι αφορά τη δεξαμενή συλλογής των ομβρίων υδάτων ανέφερε ότι αυτή δημιουργήθηκε λόγω της πολυομβρίας των δύο τελευταίων ετών με διαρροή από την πάνω πλευρά του ΧΥΤΥ, αναφέροντας πως ο σχεδιασμός είναι του κράτους και όχι της αναδόχου εταιρείας.

Σε ό,τι αφορά τα παράπονα από εργαζόμενους για τη μη καταβολή δεδουλευμένων ο κ. Αυξεντίου είπε ότι η εταιρεία δεν πληρώνεται κανονικά από το κράτος. «Ο εργοδότης μας κατακρατεί αυτή τη στιγμή 1,4 εκατομμύρια ευρώ ποινικές ρήτρες και 1,8 εκατομμύρια δεδουλευμένα» είπε και διερωτήθηκε πως αναμένεται από την εταιρεία να μπορεί να πληρώνει τους υπαλλήλους στην ώρα τους όταν το κράτος λειτουργεί με αυτό τον τρόπο.

Σημειώνεται ότι στην κοινή επίσκεψη των δύο Κοινοβουλευτικών Επιτροπών στο Πεντάκωμο συμμετείχαν επίσης οι βουλευτές Πρόδρομος Αλαμπρίτης (ΔΗΣΥ) , Κώστας Κώστα (ΑΚΕΛ) που ήταν και ο εισηγητής της σημερινής πρωτοβουλίας, Χρίστος Ορφανίδης (ΔΗΚΟ), Αλέκος Τρυφωνίδης (ΔΗΠΑ), Μιχάλης Γιακουμή (ΔΗΠΑ) και Σταύρος Παπαδούρης (Κίνημα Οικολόγων).