Σε χώρες, όπως στην Κύπρο, όπου οι μηχανισμοί λογοδοσίας είναι ελλιπείς με τελευταίο παράδειγμα το σκάνδαλο του Συνεργατισμού, οι έλεγχοι σε πραγματικό χρόνο είναι ακόμη πιο σημαντικοί, αναφέρει σε ανακοίνωση η Ελεγκτική Υπηρεσία (ΕΥ), με αφορμή και χθεσινές αναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη σε συνέντευξη στον Alpha.

Η ΕΥ στην ανακοίνωση αναφέρει ότι στο αποσυρθέν νομοσχέδιο για τις κρατικές εγγυήσεις, «η Κυβέρνηση είχε φροντίσει, μέσω της τελευταίας τροποποίησης του νομοσχεδίου που κατέθεσε, να καταστήσει σχεδόν αδύνατη τη λογοδοσία, αφού εισήγαγε πρόνοιες αστικής κάλυψης και εξασφάλισης από αμελείς πράξεις και παραλείψεις του ίδιου του Υπουργού και των μελών της Επιτροπής Παρακολούθησης».

«Ακόμη δε και στην σχεδόν αδύνατη περίπτωση που θα καλείτο κάποιος εξ αυτών να καταβάλει αποζημιώσεις, αυτές θα του καταβάλλονταν στη συνέχεια από την Δημοκρατία, δηλαδή από τον φορολογούμενο πολίτη», αναφέρεται.

H EY στην ανακοίνωσή της αναφέρει πως η σημασία του ελέγχου σε πραγματικό χρόνο έχει αναγνωριστεί στην Κύπρο από το 1997 και έκτοτε, δια νόμου, η  Υπηρεσία συμμετέχει με το καθεστώς παρατηρητή στα όργανα λήψης αποφάσεων για την ανάθεση διαγωνισμών σε δημόσιες συμβάσεις και για την εξέταση αλλαγών και απαιτήσεων κατά την εκτέλεση των συμβάσεων. Η νομιμότητα (και συνταγματικότητα) της συμμετοχής αυτής, προστίθεται, έχει επιβεβαιωθεί από αριθμό δικαστικών αποφάσεων. Ανάλογη συμμετοχή υπάρχει και σε άλλες επιτροπές, με κυριότερη τη συμμετοχή στην Επιτροπή με αρμοδιότητα τη διαγραφή μη εισπράξιμων οφειλών προς την Δημοκρατία, αναφέρει.

«Η Ελεγκτική Υπηρεσία παραμένει ταγμένη στην προσπάθεια για συνεχή βελτίωση και αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει, με μοναδικό γνώμονα το δημόσιο συμφέρον», αναφέρεται.

Σε σχέση με αναφορές για διαρροές που πλήττουν πρόσωπα πριν την ολοκλήρωση των ελέγχων, η ΕΥ επισημαίνει στην ανακοίνωσή της πως είναι γεγονός ότι, επί μακρά σειρά ετών, η Ελεγκτική Υπηρεσία αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα διαρροών ενδιάμεσων επιστολών της, προτού ολοκληρωθεί ο έλεγχος και λάβει τη μορφή δημοσιοποιηθείσας έκθεσης.

«Ο αείμνηστος πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος είχε γραπτώς απευθυνθεί στην πρώην Γενική Ελέγκτρια Χρυστάλλα Γιωρκάτζιη σε σχέση με διαρροές, προς συγκεκριμένη μάλιστα εφημερίδα. Υπήρχαν διαρροές ακόμη και προσωπικών δεδομένων που εμπίπτουν στο φορολογικό απόρρητο. Οι διαρροές συνεχίστηκαν σε μεγάλο βαθμό και μετά το 2014 όταν τη θέση ανέλαβε ο νυν Γενικός Ελεγκτής», αναφέρεται.

Επισημαίνεται πως το 2016 η Ελεγκτική Υπηρεσία μετακάλεσε την Ελεγκτική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου για μία ομότιμη αξιολόγηση (peer-review). Σύμφωνα με την ανακοίνωση, τα πορίσματα και εισηγήσεις των Βρετανών ειδικών, αποτέλεσαν τον θεμέλιο λίθο μίας ευρείας κλίμακας αναδιάρθρωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, με πλήρη επικαιροποίηση και αναβάθμιση των ελεγκτικών οδηγιών και διαδικασιών, σύσταση και λειτουργία Μονάδας Μεθοδολογίας και Ποιοτικού Ελέγχου, και αλλαγή στη δομή των εκθέσεων και διαδικασία έκδοσης τους. Από το 2016 εκδίδονται έγκαιρα Ειδικές Εκθέσεις και έτσι η περίοδος στην οποία ελλοχεύει ο κίνδυνος διαρροών μειώνεται σημαντικά.

Η επικαιροποίηση και αναβάθμιση των ελεγκτικών οδηγιών και διαδικασιών έχει ενισχύσει σημαντικά την αξιοπιστία και αντικειμενικότητα των Ειδικών Εκθέσεων και λειτουργεί αποτρεπτικά στο κίνδυνο κατάληξης σε μη τεκμηριωμένα και μη αντικειμενικά ευρήματα, αναφέρεται.

Προστίθεται ακόμη ότι ειδική έμφαση δίνεται πλέον και στα θέματα προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και προς τούτο ειδικοί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο παρουσίασαν τον Νοέμβριο του 2019 τις πρακτικές που οι ίδιοι εφαρμόζουν, σε ημερίδα την οποία παρακολούθησε όλο το προσωπικό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αλλά και εκπρόσωποι άλλων Ελεγκτικών Υπηρεσιών της ΕΕ.

«Τα πιο πάνω δεν αποτελούν θεωρητικές αναφορές. Εφόσον μάλιστα εμπίπτουν στη δημόσια σφαίρα, ο καθένας μπορεί με απλή έρευνα να διαπιστώσει ότι η βελτίωση που υπήρξε σε αυτό τον τομέα είναι πραγματικά σημαντική, σε βαθμό που το συγκεκριμένο πρόβλημα να έχει σχεδόν εκλείψει», αναφέρεται.

Σε άλλο σημείο της ανακοίνωσης αναφέρεται ότι οι έλεγχοι από Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) σε πραγματικό χρόνο (real-time audits) προβλέπονται, ως επιλογή, στα πρότυπα που εκδίδει ο Διεθνής Οργανισμός Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (INTOSAI).  Ειδικότερα, για τον έλεγχο των δράσεων των κυβερνήσεων για αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, οι έλεγχοι σε πραγματικό χρόνο προκρίνονται από τον INTOSAI ως οι πλέον αποτελεσματικοί.  

«Ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο διευκολύνει και καθιστά πιο αποτελεσματικό τον εξωτερικό έλεγχο που διενεργεί το ΑΕΙ. Αντίθετα, ο έλεγχος μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, έχει το μειονέκτημα ότι δεν περισώζει τα λεφτά των φορολογούμενων πολιτών, μπορεί μόνο να συνεισφέρει θεωρητικά στη λογοδοσία όσων θα λάβουν τις αποφάσεις, ώστε να αποτρέπονται παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον», καταλήγει η ανακοίνωση.