Oι δεσμοί Κύπρου-Ισραήλ πάνε πίσω στο χρόνο. Οι γείτονες μας έχουν αρκετούς λόγους για τους οποίους νιώθουν ευγνώμονες προς το νησί μας. Ένας από αυτούς μας πάει πίσω στο 1946, όταν η Κύπρος υπήρξε το καταφύγιο των καταδιωγμένων από την χιτλερική μηχανή Εβραίων.

Το AlphaNews.Live με αφορμή την επίσκεψη του Ισραηλινού Προέδρου στην Κύπρο και το Μνημείο κυπρο-ισραηλινής φιλίας, φέρνει στο φως τα όσα έγιναν το 1946-1949, όταν η Κύπρος έγινε καταφύγιο χιλιάδων Εβραίων. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στην Κύπρο ο Ισραηλινός Πρόεδρος με ενέργεια και ασφάλεια στις αποσκευές

Συνολικά 52.221 μετανάστες εβραϊκής καταγωγής, ποσοστό που αναλογεί στο 8% του πληθυσμού, μεταφέρθηκαν στην Κύπρο για να σωθούν. Οι άνθρωποι αυτοί έφεραν στον κόσμο 2,200 παιδιά, στο Βρετανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο BMH. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ενέργεια και ασφάλεια στην ατζέντα της επίσκεψης Ρόιβεν Ρίβλιν στη Λευκωσία

Εδώ έζησαν μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου 1949, όπως αναφέρει στο AlphaNewsLive η Διδάκτωρ Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Ευαγγελία Ματθοπούλου, όταν έφυγαν και οι τελευταίοι κρατούμενοι και έκλεισαν οριστικά τα συνολικά 12 στρατόπεδα. Κατά τους τελευταίους μήνες έμειναν 10 περίπου χιλιάδες άνδρες, στρατεύσιμης ηλικίας, αφού η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας ανησυχούσε ότι η μαζική άφιξη ανδρών από τα στρατόπεδα της Κύπρου στην Παλαιστίνη θα ενίσχυε στρατιωτικά την εβραϊκή πλευρά και θα δυναμίτιζε τις προοπτικές της ανακωχής μεταξύ Εβραίων και Αράβων.

Κατά τη διάρκεια λειτουργίας των στρατοπέδων στην Κύπρο, γεννήθηκαν 2,200 παιδιά, έγιναν 2,500 γάμοι και καταγράφηκαν 400 θάνατοι.

Στην κατεχόμενη σήμερα περιοχή “Καράολος” της Αμμοχώστου στεγάστηκαν πέντε “θερινά” στρατόπεδα. Αργότερα κατασκευάστηκαν άλλα επτά “χειμερινά” στρατόπεδα σε Ξυλοτύμπου και Δεκέλεια.

Σύμφωνα μάλιστα με μαρτυρίες και ιστορικές αναφορές, αρχικά είχαν τοποθετηθεί μερικές τέντες στον Καράολο, με την πάροδο του χρόνου όμως και την έλευση του χειμώνα, αποφάσισαν όπως μεταφερθούν κρατούμενοι και στην Ξυλοτύμπου και Δεκέλεια.

Η Δρ. Ματθοπούλου, εξήγησε ότι ουσιαστικά οι Βρετανοί ανέκοπταν τα πλοία που μετέφεραν τους πρόσφυγες Εβραίους και τα οδηγούσαν στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Εκεί αποβιβάζονταν και μεταφέρονταν στα στρατόπεδα κρατήσεως, μέχρι να τους δοθεί άδεια για είσοδο στην Παλαιστίνη.

Ως ένδειξη ανάμνησης της στενής σχέσης των δύο χωρών που μετρά δεκαετίες φιλίας και συνεργασίας σε πολλούς τομείες, πέραν του ανθρωπιστικού, το 2016 ανεγέρθηκε στην είσοδο του στρατοπέδου Υπολοχαγού Βασίλειου Καποτά (πρώην BMH) στη Λευκωσία, Μνημείο κυπρο-ισραηλινής φιλίας, στο χώρο όπου γεννήθηκαν τα 2,200 Εβραιόπουλα.

Όπως εξηγεί η Δρ. Ματθοπούλου, τα στρατόπεδα έγιναν ως ένα μέτρο συγκράτησης της μαζικής εισροής των Εβραίων στην Παλαιστίνη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Βρετανοί αποφάσισαν να δημιουργήσουν στρατόπεδα κρατήσεως ώστε να μεταβαίνουν στην Παλαιστίνη υπό τον έλεγχο τους. Αποφάσισαν συγκεκριμένα να δίνουν άδεια σε 750 περίπου Εβραίους κάθε μήνα.

100,000 περίπου Εβραίοι επιχειρούσαν να περάσουν μαζικά στην Παλαιστίνη, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των Αράβων, έτσι οι Βρετανοί προκειμένου να ελέγξουν την κατάσταση στο εσωτερικό της Παλαιστίνης, αποφάσισαν να δημιουργήσουν τα στρατόπεδα. 

Η συμβολή των Κυπρίων

Σημαντική ήταν, όπως ανέφερε στο AlphaNewsLive η Δρ. Ματθοπούλου, η συμβολή των Κυπρίων τόσο για την περίθαλψη, όσο και τη διαφυγή των Εβραίων. 300 περίπου Εβραίοι δραπέτευσαν από τα στρατόπεδα, με τη βοήθεια ομάδων Κυπρίων της αριστεράς.

Οι κρατούμενοι δημιουργούσαν σήραγγες οι οποίες οδηγούσαν εκτός των στρατοπέδων, στο τέρμα του τούνελ τους περίμεναν Κύπριοι που με αυτοκίνητα τους μετέφεραν σε πορτοκαλεώνες Κυπρίων και Εβραίων στο Βαρώσι, στην Κάτω Δερύνεια, όπου τους έκρυβαν. Όταν έβρισκαν την ευκαιρία, τους μετέφεραν στις ακτές της Αμμοχώστου και της Δερύνειας από όπου τους παρελάμβαναν καΐκια που οδηγούνταν από Εβραίους με στόχο τη μετάβαση στην Παλαιστίνη.

Η Εβραιοπούλα που βοηθά Κύπριους στο Ισραήλ

Ένα από τα 2,200 Εβραιόπουλα που γεννήθηκαν στο νησί μας, η Zehavit Blumenfeld η οποία γεννήθηκε στις 3 Μαΐου 1948. Η Blumenfeld βοηθά ασθενείς από την Κύπρο που μεταβαίνουν για ιατρικές θεραπείες στο Ισραήλ. Χαρακτηριστική η απάντηση της σε Κύπριο που συνάντησε στο ιατρικό κέντρο Sheba.

“Με ρώτησε γιατί βοηθούσα τους Κύπριους, γι ‘αυτό του είπα ότι γεννήθηκα εκεί”

Πριν 20 περίπου χρόνια, η Blumenfeld κατάφερε να βρει το πιστοποιητικό γέννησης της στην Κύπρο. Εκεί αναγραφόταν ότι οι γονείς της γεννήθηκαν στη Ρουμανία. Είχαν επιβιβαστεί σε πλοίο με προορισμό το Ισραήλ, ωστόσο το κατέλαβαν οι Βρετανοί και το μετέφεραν στην Κύπρο την 1η Ιανουαρίου 1948. Τέσσερις μήνες αργότερα γεννήθηκε στο βρετανικό στρατιωτικό νοσοκομείο στην Κύπρο. Μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, η οικογένεια μετανάστευσε στο Ισραήλ.

Στις 9 Ιουλίου 2014, στα αποκαλυπτήρια πλάκας τιμής στο Πάρκο της Ειρήνης στην Ξυλοτύμπου, για τους Κυπρίους που βοήθησαν τους έγκλειστους Εβραίους πρόσφυγες στα βρετανικά στρατόπεδα, δήλωσε:

“Σήμερα, δεκάδες χρόνια μετά, εγώ και 2.200 άλλα άτομα ψάχνουμε πληροφορίες για τη ζωή των γονιών μας στα στρατόπεδα και για τα πρώτα μας βήματα σ’ αυτόν τον κόσμο. Εδώ, σ’ αυτήν τη γη, έμαθα τη σημασία τού να βοηθάς αυτούς που έχουν ανάγκη, ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής ή γένους. Αυτό το εφαρμόζω μέσω της εθελοντικής εργασίας και αυτός είναι ο δικός μου τρόπος να πω ευχαριστώ στους Κύπριους αδελφούς μου. Thank you, Ευχαριστώ πολύ, Toda Raba, για όλα όσα κάνατε για να γίνει πιο εύκολη η ζωή στα στρατόπεδα, για τους ‘παράνομους μετανάστες’ και τα παιδιά τους.”

Στις 24 Φεβρουαρίου 2016, επέστρεψε στο χώρο όπου γεννήθηκε, στο BMH, για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου και κατασυγκινημένη δήλωσε:

“Καθώς ερχόμουν εδώ, φαντάστηκα τη μακαριστή μητέρα μου να μου λέει, “σε παρακαλώ, Zehavit, όταν ακούσεις τον εθνικό ύμνο του Ισραήλ στο BMH, μην κλάψεις”… Προσπάθησα να μην κλάψω, αλλά δεν μπορούσα”

Και συνέχισε ευχαριστώντας τους Κύπριους για όσα πρόσφεραν στους Εβραίους…

“Στέκομαι εδώ και απευθύνομαι σ’ εσάς, με το μήνυμα Thank you, Ευχαριστώ πολύ, Toda Raba, για όλα όσα κάνατε, για να γίνει πιο εύκολη η ζωή στα στρατόπεδα, για τους Εβραίους κρατουμένους και τα παιδιά τους, που το μόνο τους “έγκλημα”, ήταν η επιθυμία τους να ξεφύγουν από την κόλαση, να φτιάξουν οικογένειες και να κτίσουν τα σπίτια τους και το κράτος τους, στη Γη του Ισραήλ. Πολλοί γενναίοι Κύπριοι, που δεν ζουν πια, ρίσκαραν τότε τη ζωή τους για να βοηθήσουν τους κρατουμένους στους κάμπους. Δεν έχω δικές μου, προσωπικές, παιδικές αναμνήσεις από την Κύπρο, τη δεύτερη πατρίδα μου. Όμως, από το λίγο που μιλούσαν οι γονείς μου για τα στρατόπεδα όταν ήμουν μικρή, ένιωθα ότι μια μέρα θα έψαχνα τις κυπριακές μου ρίζες. Η μισή μου πλευρά, η αριστερή, η πλευρά της καρδιάς μου, είναι ισραηλινή. Η άλλη όμως μισή, είναι κυπριακή”