Σε μια νέα εποχή, πιο πράσινη, ετοιμάζεται μπει η Κύπρος, μια εποχή που αναμένεται να βοηθήσει και στην καλλιέργεια φιλικής προς το περιβάλλον κουλτούρας. Την αρχή στην εφαρμογή του συστήματος “πληρώνω όσο πετώ” έκανε ο Δήμος Αγλαντζιάς και πλέον αναμένεται να επεκταθεί παγκύπρια.

Πότε θα τεθεί σε εφαρμογή, ποιες οι πρόνοιες και ποιες βελτιώσεις μπορούν να γίνουν; Για να απαντήσουμε όλα αυτά αποταθήκαμε στην Συντονίστρια της Επιτροπής Εσωτερικών του Κινήματος Οικολόγων Έφη Ξάνθου, η οποία μάλιστα είναι κάτοικος του Δήμου Αγλαντζιάς και μας λέει σε ποιο βαθμό έχουν μειωθεί τα έξοδα της για τη διαχείριση των σκυβάλων.

Πότε θα επεκταθεί παγκύπρια το σύστημα “πληρώνω όσο πετώ”;

Η εφαρμογή του “Πληρώνω όσο πετώ” παγκύπρια, θα αρχίσει το δεύτερο εξάμηνο του 2024. Θα έπρεπε οι τοπικές αρχές να στοχεύσουν να ξεκινήσει το σύστημα τον Γενάρη του 2024, ίσως να ξεκινήσουν πιλοτικά με τον ίδιο τρόπο που έγινε στον Δήμο Αγλαντζιάς. Τους πρώτους τρεις μήνες του 2020, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα, ο Δήμος Αγλαντζιάς είχε επιτρέψει και τα κανονικά σακούλια και τη σακούλα του “πληρώνω όσο πετώ”. Μετά άρχισε το κανονικό πρόγραμμα αλλά χωρίς την επιβολή προστίμων αλλά μόνο προειδοποιητικών αυτοκόλλητων πάνω στα σακούλια αν δεν ήταν διαχωρισμένα σωστά.

Η διαφορά που προκύπτει με το νέο σύστημα είναι ότι δεν θα υπάρχει μεγάλο περιθώριο για λάθη. Εάν κάποιος δεν χρησιμοποιεί αυτές τις σακούλες, δεν θα έχει μεγάλο περιθώριο διαχείρισης. Θα πρέπει όλοι άμεσα, είτε είναι σε Δήμο είτε είναι σε κοινότητα αστικής περιοχής, να μπουν στη διαδικασία της εφαρμογής.

Θα υπάρχει μεταβατική περίοδος;

Ίσως υπάρχει μεταβατική περίοδος μόνο για την επιβολή προστίμων αλλά μόνο προειδοποιητικών. Θα πρέπει όλα τα νοικοκυριά να εκπαιδευτούν στο να χρησιμοποιούν τις σωστές σακούλες και για να μειώσουν πραγματικά το κόστος για τη διαχείριση των σκουπιδιών, να κάνουν σωστή ανακύκλωση μέχρι και για το πιο μικρό αντικείμενο.

Σε τι ύψος ανέρχονται τα πρόστιμα;

Θα πρέπει να αποφασίσει η κάθε τοπική αρχή ξεχωριστά. Οι κανονισμοί επιτρέπουν στον κάθε Δήμο να αποφασίσει και το σύστημα που θα χρησιμοποιήσει, δηλαδή αν θα προχωρήσει με σακούλα όπως είναι το σύστημα του Δήμου Αγλαντζιάς ή αν θα προχωρήσουν με το ζύγισμα των σκουπιδιών όπως ήταν το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα όπου είχαν διανεμηθεί συγκεκριμένοι κάδοι, υπήρχε τσιπ επισυνημμένο στον κάθε κάδο και κλειδαριές για τους κάδους και στο κάθε νοικοκυριό ζύγιζαν τα σκουπίδια τα οποία πετούσαν. Το ένα σύστημα ουσιαστικά βλέπει όγκο, το άλλο βλέπει βάρος.

Ο Δήμος Αγλαντζιάς είχε απορρίψει το σύστημα με το ζύγισμα γιατί υπήρχε ένα πολύ μεγάλο κόστος στην αρχική επένδυση. Θα έπρεπε να υπάρχουν συγκεκριμένα σκυβαλοφόρα τα οποία θα μπορούσαν να ζυγίζουν τους καλάθους όταν θα τους παραλάμβαναν και έπρεπε να εκπαιδευτούν οι εργαζόμενοι στα σκυβαλοφόρα για να μπορούν να καταγράφουν για κάθε σπίτι το βάρος των σκουπιδιών. Αυτό δημιουργούσε μια επιπλέον επιπλοκή, την ανάγκη για αγορά λογισμικών, για αγορά των τάμπλετ, οπότε βρήκαν ότι θα ήταν πιο εύκολη η διαχείριση με τα σακούλια.

Εμπειρικά, είστε κάτοικος Αγλαντζιάς, πως το βιώνετε; Μπορούν να γίνουν βελτιώσεις;

Το σύστημα είναι εξαιρετικό. Το δικό μου νοικοκυριό ανακύκλωνε τουλάχιστον 7-8 χρόνια πριν ξεκινήσει το “πληρώνω όσο πετώ”, από την πρώτη στιγμή που υπήρχε η υπηρεσία της παροχής ανακύκλωσης στο κάθε σπίτι και επιπλέον προχωρούσα στην κομποστοποίηση των οργανικών αποβλήτων, οπότε ήταν ελάχιστα τα σκουπίδια που είχα. Μιλώντας με συμπολίτες μου, που είναι κάτοικοι Αγλαντζιάς, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν είναι κυρίως με τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων. Εάν μένουν σε πολυκατοικίες ή σε κοινόκτητες οικίες, είναι δύσκολο να έχουν δικούς τους κομποστοποιητές και θα πρέπει άμεσα να υπάρξει ένα σύστημα ξεχωριστής συλλογής και οργανικών αποβλήτων εάν πρόκειται να έχουμε σωστή διαχείριση των σκουπιδιών. Είμαστε ήδη σε παραβίαση του ευρωπαϊκού κανονισμού που απαιτεί τουλάχιστον 50% των οργανικών μας σκουπιδιών. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν συστήματα πέραν από τα πράσινα κλαδέματα που μαζεύουν οι ίδιοι οι Δήμοι από τα πάρκα τους και από τη διαχείριση του χώρου πρασίνου, οπότε αν η Κύπρος προχωρήσει επιτέλους με τις ευρωπαϊκες της υποχρεώσεις και προσφέρει ένα σύστημα συλλογής οργανικών αποβλήτων από την κάθε οικία, το σύστημα “πληρώνω όσο πετώ” θα έχει σίγουρα πολύ μεγαλύτερη επιτυχία και θα μπορέσει να δημιουργηθεί οργανική ύλη που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους δημόσιους οργανισμούς για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης, που είναι ένα τεράστιο πρόβλημα και κίνδυνος που αντιμετωπίζει το νησί μας.

Πως επηρεάζεται η τσέπη του κάθε νοικοκυριού με το σύστημα “πληρώνω όσο πετώ”;

Στο δικό μας νοικοκυριό μειώθηκαν σημαντικά τα κόστη για τη συλλογή των σκουπιδιών. Στην Αγλαντζιά για σπίτια τριών υπνοδωματίων και πάνω ήταν 175 ευρώ τον χρόνο, εγώ αυτή τη στιγμή με την αγορά των σακούλων ξοδεύω περίπου 70 ευρώ τον χρόνο.

Έχουμε τη νοοτροπία που χρειάζεται;

Η νοοτροπία χτίζεται όπως έδειξε ο Δήμος Αγλαντζιάς. Όταν ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι είναι προς το συμφέρον του, ότι μειώνεται το κόστος για τη διαχείριση των σκυβάλλων, είναι πιο καθαρά τα σκύβαλα και αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα με γάτους και με τις οσμές. Επειδή πλένουν τα πλαστικά και τα βάζουν για ανακύκλωση, μένουν πολύ λιγότερα σκουπίδια στους κανονικούς κάδους και παραλαμβάνονται δύο φορές την εβδομάδα, άρα δεν υπάρχει πρόβλημα με τις οσμές. Υπάρχουν τρία μεγέθη σακούλων για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κάθε οικογένειας.

Μέχρι την εφαρμογή του συστήματος, τι μπορεί να αρχίσει να κάνει ο κάθε πολίτης για να μην γίνει απότομη η αλλαγή;

Ο κάθε πολίτης έπρεπε να προχωρά σε ανακύκλωση, να μάθει πως διαχωρίζονται. Ακούω απορίες που θα έπρεπε να είναι λυμένες εδώ και χρόνια. Με ρωτούσαν που μπορούν να ανακυκλώσουν τα μέταλλα τους, έχει κόσμο που δεν γνωρίζει ότι το μέταλλο ανακυκλώνεται στο ίδιο σακούλι ή κάδο με τα πλαστικά. Ρίχνουν τα δοχεία τους χωρίς να έχουν κάνει ένα μικροξέπλυμα για να μην μυρίζουν, ειδικά μέσα στις καλοκαιρινές συνθήκες. Είναι ανάγκη ο καταναλωτής να μάθει πως να διαχειρίζεται καλύτερα τα απόβλητά του γιατί είναι προς το συμφέρον του. Αυτή τη στιγμή, αν κάποιος ανακυκλώνει, θα πληρώνει λιγότερα. 

Έχει πολύ κόσμο που λέει ότι δεν μπορεί τη “φασαρία” και δεν ξέρει να τα διαχωρίζει αλλά αυτός είναι ο λόγος που πληρώνει περισσότερο. Θα επιβάλλονται πρόστιμα αν μέσα στα κανονικά σπουδία ρίχνονται ανακυκλώσιμα υλικά. Δηλαδή αν ο Δήμος παραλαμβάνοντας τα σκουπίδια, βρει ογκώδη αντικείμενα τα οποία είναι προφανές ότι μπορούσαν να ανακυκλωθούν, θα επιβάλλεται πρόστιμο, επειδή όλοι επιμεριζόμαστε κόστος ως κοινωνία. Όλοι δουλεύουμε συλλογικά για το καλύτερο όλης της κοινωνίας και του πλανήτη.