Την ολοκλήρωση και κατάθεση του πόρισματος της διοικητικής έρευνας που διεξάγει το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για τις εργασίες βελτίωσης του οδικού δικτύου εντός του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα ζήτησε την Τετάρτη η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος, κατά τη διάρκεια συνεδρίας με θέμα την ανάγκη διασφάλισης της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος του Ακάμα στο προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο.

Η συνεδρία πραγματοποιήθηκε παρουσία της αρμόδιας Υπουργού Μαρίας Παναγιώτου, και του Γενικού Ελεγκτή, Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Τα μέλη της Επιτροπής ζήτησαν επίσης τη συνέχιση των εργασιών, το συντομότερο δυνατό, με σεβασμό στους όρους της συμπληρωματικής ειδικής οικολογικής αξιολόγησης, καθώς και σαφές χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωσή τους.

Στην εισαγωγική της παρέμβαση, η κ. Παναγιώτου είπε πως προτεραιότητα της Κυβέρνησης είναι να αναδείξει τον φυσικό πλούτο του Ακάμα, εντός του πλαισίου του σχεδίου αειφόρου διαχείρισης, και τα έργα να γίνουν χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον, και χωρίς καθυστερήσεις.

Πρόσθεσε ότι μετά τον Δεκέμβριο του 2023 εμπειρογνώμονες από την Ελλάδα, εκπρόσωπος του ΕΤΕΚ και ειδικός εμπειρογνώμονας του ΕΤΕΚ σε ζητήματα οδοποιίας εργάστηκαν για την κατάρτιση συμπληρωματικής έκθεσης περιβαλλοντικής αξιολόγησης, η οποία θα αποτελέσει, όπως είπε, οδοδείκτη για τα έργα της πρώτης φάσης, τα οποία βελτιώνονται πλέον ως προς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, και θα ακολουθήσει ανοικτός διαγωνισμός.

Είπε επίσης ότι έχει ξεκινήσει η επαναξιολόγηση των υπόλοιπων έργων και λειτουργιών του Ακάμα, με περιθώριο τριών μηνών για ολοκλήρωσή της, στη βάση εμπειρογνωμοσύνης και συζήτησης με οργανώσεις και κοινότητες, με στόχο να γίνουν τα έργα σωστά. Πρόσθεσε πως έχουν ήδη γίνει πολλές επιτόπιες επισκέψεις στον Ακάμα.

Σύμφωνα με την κ. Παναγιώτου, σε γνωμάτευσή της η Νομική Υπηρεσία υπέδειξε ότι για έργα που αφορούν δασώδεις περιοχές αρμόδια αρχή είναι το Τμήμα Δασών. Πρόσθεσε πως αυτά θα εκτελεστούν υπό ισχυρή τεχνική και περιβαλλοντική επόπτευση με επικεφαλής πολιτικό μηχανικό που αποσπάστηκε από το Τμήμα Δημόσιων Έργων, σε συνεργασία με ομάδα έργου τεσσάρων ατόμων για επίλυση προβλημάτων, και με τη βοήθεια καθοδηγητικής επιτροπής επίσης τεσσάρων ατόμων για διευκόλυνση διαχείρισης θεμάτων εκτέλεσης των εργασιών, η οποία θα συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά τον μήνα.

Έκανε επίσης λόγο για άμεση επανέναρξη των εργασιών για ασφαλή διακίνηση των επισκεπτών στις 2 Απριλίου και ολοκλήρωσή τους πριν την πρώτη εβδομάδα Μαΐου, ενώ σχετικά με τον συνολικό προγραμματισμό, είπε ότι ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα θα είναι έτοιμο τον Ιούνιο όταν το θέμα επιστρέψει στο Υπουργικό Συμβούλιο και θα έχει γίνει επαναξιολόγηση, ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις και τα έργα να μην προκαλέσουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Συμπλήρωσε ότι θα προχωρήσει σε εισήγηση για τροποποιητικό νομοσχέδιο με προσθήκη πρόνοιας για υποχρεωτική πρόσληψη ειδικού για θέματα περιβάλλοντος, για έργα εντός ή πλησίον περιοχών Natura.

Είπε επίσης ότι έχει δώσει οδηγίες για σύσταση ομάδων για ολοκλήρωση όλων των εκκρεμών διαταγμάτων εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, συμπεριλαμβανομένου αυτού που αφορά στη χερσόνησο Ακάμα, και έχει προχωρήσει στη σύσταση συμβουλευτικής για το περιβάλλον με συμμετοχή περιβαλλοντικών οργανώσεων με στόχο την αύξηση του διαλόγου και την κατάθεση συγκεκριμένων εισηγήσεων από μέλη της ad hoc επιτροπής για τον Ακάμα προς βελτίωση των διαδικασιών.

Από την πλευρά του, ο Γενικός Ελεγκτής είπε ότι η Υπηρεσία αποφάσισε να διεξαγάγει έλεγχο για την τήρηση των όρων της ειδικής οικολογικής αξιολόγησης στον Ακάμα, ενώ έπειτα από την αναστολή των εργασιών, ο έλεγχος που σκοπεύει να διεξάγει η ΕΥ είναι για το αν έχουν τηρηθεί οι όροι ή όχι, αν υπήρξαν μη αναστρέψιμες ζημιές, για το κόστος από τις αστοχίες και το ποιοι ευθύνονται για αυτές τις εξελίξεις.

Πρόσθσε ότι αυτή η διερεύνηση δεν μπορεί να ξεκινήσει λόγω μη παραλαβής από την ΕΥ της διοικητικής έρευνας που έχει διεξαγάγει το Υπουργείο, κάτι, όπως είπε, αποτελεί παρεμπόδιση του έργου της Υπηρεσίας.

Είπε επίσης ότι λόγω των νέων μέτρων που κάνουν λόγο για εγκαταλειφθείσα εργασία θα γίνει προεργασία για συλλογή στοιχείων χωρίς να απαιτείται η διοικητική έρευνα, καθώς και μια εκτίμηση του κόστους.

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη, η όλη υπόθεση καταλήγει σε μία σύμβαση, όπου η ΚΔ με αναθέτουσα αρχή το Τμήμα Δασών συνήψε σύμβαση με εργολάβο, ο οποίος θα διεκδικήσει αποζημίωση για τις καθυστερήσεις, τη στιγμή που το έργο θα έπρεπε να έχει παραληφθεί τον Δεκέμβριο του 2023, παρουσιάζοντας καθυστέρηση με υπαιτιότητα του ίδιου εργολάβου.

Συμπλήρωσε ότι η ΕΥ διαβίβασε επιστολή στο Τμήμα Δασών έπειτα από τις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, στην οποία εκφράζει τον προβληματισμό της για νομική γνωμάτευση ότι δεν μπορεί σε δασική περιοχή να υπάρχει άλλη αναθέτουσα αρχή εκτός του Τμήματος Δασών.

Είπε ακόμη ότι το Υπουργικό Συμβούλιο δεν έχει την εξουσία να ορίσει τον συντονιστή της ομάδας έργου, κάτι που δημιουργεί πρόβλημα, βάσει της περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας.

Πρόσθεσε πως τα ερωτήματα που θέτει η Υπηρεσία είναι ποια ήταν η οδηγία που δόθηκε από το Τμήμα Δασών στον ιδιώτη μηχανικό για αναστολή των εργασιών, ποια από τον μηχανικό στον εργολάβο, τι θα σημαίνει αυτό από πλευράς κόστους, πότε θα τελειώσει η αναστολή και ποιοι είναι οι προγραμματισμοί του Υπουργείου.

Για το θέμα των διαταγμάτων, ο κ. Μιχαηλίδης είπε ότι η ΕΥ επεσήμανε έγκαιρα στο Υπουργείο τα προβλήματα που θα προκύψουν από μη τήρηση των υποχρεώσεων από την ΚΔ σε θέματα διαταγμάτωνπαρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου, κάτι που οδήγησε στην επιβολή προστίμου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, προσθέτοντας ότι ζήτησε ενημέρωση από την Υπουργό και αν θα υπάρξει λογοδοσία.

Στη συζήτηση που ακολούθησε, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Καυκαλιάς απηύθυνε ερώτημα αν οι διορθωτικές αποφάσεις για την πορεία των έργων κινούνται στους όρους τους επιτροπής ειδικής αξιολόγησης ή εξακολουθούν να παραμένουν διαστάσεις μεταξύ όρων και αποφάσεων, αν θα επέλθει αποκατάσταση της βλάβης και με ποιο κόστος, ενώ ζήτησε να κατατεθεί στην Επιτροπή κατάλογος με τα εκκρεμή διατάγματα. Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ρίτα Σουπερμαν είπε ότι όλες οι πλευρές θα καθησυχαστούν αν υπάρξει δέσμευση του Υπουργείου για ολοκλήρωση της διοικητικής έρευνας.

Απαντώντας, η κ. Παναγιώτου είπε ότι η Κυβέρνηση θέτει την προστασία του περιβάλλοντος στην πρώτη γραμμή, επιθυμώντας ήπια και σωστά έργα στο πλαίσιο της φιλοσοφίας της αειφόρου διαχείρισης.

Πρόσθεσε ότι οι αποφάσεις ελήφθησαν μαζί με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και εμπειρογνώμονες και πως θα γίνει αποκατάσταση των οικοτόπων μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης των έργων,

Είπε επίσης ότι εκκρεμούν 38 διατάγματα, για την ολοκλήρωση των οποίων έχει συγκροτηθεί ομάδα εργασίας, ενώ σχετικά με την πορεία της έρευνας, είπε ότι εκεί και όπου τεκμηριώνονται ευθύνες θα αποδοθούν.

Η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Αντωνία Θεοδοσίου, ζήτησε όπως οι αποφάσεις κινηθούν στην κατεύθυνση της διόρθωσης των λαθών, εισηγήθηκε την περαιτέρω αξιοποίηση του εμπειρογνώμονα της ειδικής οικολογικής μελέτης, ενώ αναφέρθηκε και στη συνεδρίαση την προσεχή Παρασκευή της ad hoc Επιτροπής, οπόταν θα εξεταστεί πιθανή αναθεώρηση χρήσεων και έργων για επόμενες φάσεις του έργου.

Η εκπρόσωπος του Τμήματος Δημοσίων Έργων, Έλενα Σοφοκλέους, είπε ότι βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης η απόσπασή της στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος, με τον ακριβή της ρόλο να αναμένεται να διευκρινιστεί, προσθέτοντας ότι έχει συσταθεί η ομάδα έργου με ρόλο στην καθοδήγηση στις αλλαγές του έργου της πρώτης φάσης, ώστε να συνάδει με τα όσα υποδεικνύονται από την έκθεση αξιολόγησης.

Ο εκπρόσωπος της Ένωσης Κοινοτήτων, Ανδρέας Κιτρομηλίδης, ζήτησε όλα τα έργα να γίνουν με βάση τους όρους που έχουν τεθεί, ενώ μετέφερε την ανησυχία των κοινοτήτων και των κατοίκων της περιοχής για πιθανές απώλειες περιουσιών, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει προσπάθεια αποκλεισμού των κοινοτήτων από τη λήψη αποφάσεων.

Εκπρόσωπος του ΕΤΕΚ κάλεσε όλες τις πλευρές να μάθουν από τα λάθη που έγιναν στον Ακάμα για τις επόμενες φάσεις, να γίνει έρευνα εφαρμογής σχεδιασμού από το Τμήμα Δημόσιων Έργων, στην οποία το ΕΤΕΚ είναι πρόθυμο να βοηθήσει, και να προωθηθεί η βιώσιμη κινητικότητα για μείωση της οδικής κίνησης, θέση που συμμερίστηκε και εκπρόσωπος της οργάνωσης «Φίλοι του Ακάμα», ο οποίος έκανε λόγο για ανάγκη σεβασμού των αρχών της βιώσιμης κινητικότητας, με τη στάθμευση οχημάτων εκτός πάρκου και ήπιες μορφές διακίνησης εντός του.

Εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων είπε ότι ο Ακάμας αποτελεί ένα ενιαίο οικοσύστημα και δεν κατακερματίζεται, και πως οι οδηγίες για την προστασία των περιοχών Natura είναι πάνω από την εθνική νομοθεσία.

Εκπρόσωπος των οργανώσεων Terra Cypria και Wildlife Cyprus είπε ότι οι όροι της συμπληρωματικής μελέτης είναι στη σωστή κατεύθυνση και θα πρέπει να τηρηθούν από τον όποιον υπεύθυνο, ενώ εκπρόσωπος της Οικολογικής Κίνησης Κύπρου είπε ότι θα επιβληθούν πρόστιμα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λόγω καθυστερήσεων στη εφαρμογή των διαταγμάτων, προσθέτοντας πως δεν είναι ξεκάθαρο τι θα πληρώσει ο εργολάβος, καθώς δεν πρόκειται μόνο για θέμα καθυστερήσεων.

Στις δηλώσεις της μετά το πέρας της συνεδρίας, η Υπουργός Γεωργίας επανέλαβε ότι στόχος της Κυβέρνησης είναι τα έργα στον Ακάμα να γίνουν ήπια και σωστά, σε πλήρη εναρμόνιση με τους όρους της συμπληρωματικής ειδικής οικολογικής αξιολόγησης.

«Εμείς προχωράμε σε επαναξιολόγηση των υπόλοιπων έργων και λειτουργιών, πάντα στο πλαίσιο και τη φιλοσοφία του σχεδίου αειφόρου διαχείρισης Ακάμα. Όλα τα έργα, τόσο της παρούσας όσο και της επόμενης φάσης, θα γίνουν με αυστηρή επόπτευση και παρακολούθηση, τόσο από περιβαλλοντικής όσο και από τεχνική σκοπιάς, μέσα από τις επιτροπές στην ομάδα έργου και την καθοδηγητική επιτροπή», σημείωσε σχετικά.

Από την πλευρά του, ο Αναπληρωτής Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΑΚΕΛ Νίκος Κέττηρος είπε ότι μέσα από τις παραδοχές της ίδιας της Υπουργού ότι θα προχωρήσουν τα έργα αποκατάστασης, αποδεικνύεται η μεγάλη ζημιά, το κακό που έγινε στην περιοχή του Ακάμα, “δυστυχώς όμως κανένας δεν ήταν σε θέση να μας πει ποιος προκάλεσε αυτό το κακό”.

«Έχουν γίνει τουλάχιστον τρεις έρευνες, τρεις μελέτες για να διαφανεί τι προκλήθηκε, πώς θα αποκατασταθεί η ζημιά, πώς θα αποκατασταθεί αυτό το κακό που έγινε περιβαλλοντικά στην περιοχή του Ακάμα , αλλά καμία έρευνα δεν καταδεικνύει τους ενόχους δυστυχώς», συνέχισε ο κ. Κέττηρος, προσθέτοντας ότι η Επιτροπή ζήτησε από την Υπουργό να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν και να καταθέσει τις μελέτες και τις έρευνες που προηγήθηκαν, να τις παραδώσει αν χρειάζεται και στον Γενικό Ελεγκτή, για να μάθει και η κοινωνία και ποιοι ευθύνονται για τη μεγάλη ζημιά που προκλήθηκε στον Ακάμα.

«Δεν γίνεται να παραδέχεται ότι θα χρειαστούν έργα αποκατάστασης, αλλά την ίδια ώρα να μην είναι σε θέση το Υπουργείο να πει στην κοινωνία, να πει στους πολίτες ποιοι προκάλεσαν αυτό το κακό, αυτή την ζημιά», σημείωσε σχετικά.

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Πρόδρομος Αλαμπρίτης είπε στις δικές του δηλώσεις ότι η επιτροπή αναμένει το τέλος της διοικητικής έρευνας, ώστε να αποδοθούν τυχόν ευθύνες σε σχέση με τα έργα που κακώς έγιναν στο Εθνικό Δασικό Πάρκο του Ακάμα.

Συμπλήρωσε πως προκύπτουν διάφορα ζητήματα, όπως το ποιος θα πληρώσει το κόστος των αστοχιών, των παραλείψεων και των έργων αποκατάστασης που πρέπει να γίνουν, καθώς και τυχόν αποζημιώσεις για την καθυστέρηση των έργων.

Πρόσθεσε ότι η Επιτροπή αναμένει την υλοποίηση της δέσμευσης της Υπουργού για τη συνέχιση των έργων, το συντομότερο δυνατό, σεβόμενη τους όρους της συμπληρωματικής ειδικής οικολογικής αξιολόγησης, καθώς και την κοινοποίηση της διοικητικής έρευνας όταν αυτή ολοκληρωθεί.

«Ως Δημοκρατικός Συναγερμός θεωρούμε ότι στον Ακάμα το περιβάλλον και ο άνθρωπος μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά. Σεβασμός στο περιβάλλον, αλλά και σεβασμός στους ανθρώπους της περιοχής», ανέφερε.

Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσανθος Σαββίδης, είπε ότι τα θέματα του Ακάμα απασχολούν εδώ και τρεις δεκαετίες, χωρίς να καταστεί δυνατή η κατασκευή κάποιων έργων βασικών υποδομών.

«Θέλω να είμαι ειλικρινής, αλλά και δίκαιος, άλλοι τα σχεδίασαν, άλλοι τα κληρονόμησαν», ανέφερε ο κ. Σαββίδης, προσθέτοντας ότι τα έργα σχεδιάστηκαν επί διακυβέρνησης Νίκου Αναστασιάδη και τα κληρονόμησε η διακυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη.

«Αυτό που ζητάμε ως Δημοκρατικό Κόμμα είναι την πλήρη διερεύνηση και να δοθούν στην κοινή γνώμη τα αποτελέσματα της έρευνας η οποία διεξάγεται, και να γνωρίζει ο κόσμος τι ακριβώς έχει γίνει», τόνισε σχετικά, προσθέτοντας ότι πρέπει επίσης να ξεκινήσουν άμεσα τα έργα, γιατί όσο καθυστερούν δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα, εντός αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης.

«Σήμερα η Υπουργός μάς έδωσε κάποιες βασικές πληροφορίες, αλλά θέλουμε όλα αυτά να καταγραφούν ημερολογιακά για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε και το περιβάλλον και τις κοινότητες, οι οποίες δυστυχώς δεινοπαθούν όλα αυτά τα χρόνια», κατέληξε.

Η ανεξάρτητη βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου είπε ότι φτάσαμε στο σημερινό σημείο γιατί παραβιάστηκαν οι ουσιώδεις όροι της δέουσας εκτίμησης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

«Δυστυχώς για μία ακόμα φορά είμαστε αντιμέτωποι με τα αποτελέσματα της μη σωστής εφαρμογής των προνοιών της οδηγίας για τους οικότοπους και γι’ αυτό έχουμε ενώπιόν μας τις καταγγελίες ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή», τόνισε η κ. Ατταλίδου, προσθέτοντας ότι τα τυχόν πρόστιμα δεν θα τα πληρώσουν ούτε οι εμπλεκόμενοι πολιτικοί, ούτε και οι δημόσιοι υπάλληλοι που δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους, αλλά ο απλός πολίτης.

Συμπλήρωσε ότι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούσαν για όλα αυτά εδώ και χρόνια, αντί όμως να εισακουστούν στοχοποιούνται από μερίδα του πολιτικού κόσμου, ο οποίος, όπως είπε, δεν θέλει να ακούει ούτε τους επιστήμονες ,ούτε εκείνους που έχουν έγνοια για τον τόπο.

«Η καταστροφή του Ακάμα είναι το αποτέλεσμα της ιδιοτέλειας και της απληστίας, αλλά και της εργοκεντρικής και αναπτυξιακής προσέγγισης που έχουμε για όλη την Κύπρο. Δεν δείχνουμε κανένα σεβασμό προς το περιβάλλον, που σε αυτή την περίπτωση λόγω του ότι η περιοχή είναι Natura θα έπρεπε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Δυστυχώς δεν υπήρξε αυτή η προσέγγιση και για αυτόν τον λόγο σήμερα είμαστε ενώπιον μίας καταστροφής, η οποία κατά την άποψη των περιβαλλοντικών οργανώσεων μπορεί να μην είναι καν αναστρέψιμη, εις βάρος των πολιτών του τόπου, όσων ζούμε σήμερα αλλά και των επόμενων γενιών, γιατί αν καταστραφεί το περιβάλλον της Κύπρου θα το πληρώσουμε όλοι πολύ ακριβά», κατέληξε η κ. Ατταλίδου.