Στις προκλήσεις που δημιουργούν οι νέες κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας για την ναυτιλία στην Κύπρο, το μέλλον των αερομεταφορών εν μέσω της πράσινης μετάβασης και το πώς μπορεί η ΕΕ να συνεισφέρει στη αεροπορική συνδεσιμότητα της Κύπρου, καθώς και στις προοπτικές των δημόσιων μεταφορών, αλλά και των επιβατικών θαλάσσιων συνδέσεων της Κύπρου, αναφέρθηκε σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ η Επίτροπος Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αντίνα Βαλεάν.

Η κ. Βαλεάν, η οποία βρέθηκε στην Κύπρο για να εγκαινιάσει τις εργασίες του συνεδρίου «Ναυτιλιακή Κύπρος», αναφέρθηκε στο πώς θα επηρεάσουν οι νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας τον ναυτιλιακό τομέα της χώρας, αλλά και το πώς οι κυπριακές ναυτιλιακές έχουν αναλάβει μέρος της αγοράς που είχαν προηγουμένως ρωσικά δεξαμενόπλοια.

Αναφέρθηκε ακόμα εκτενώς στα προβλήματα των αερομεταφορών μετά την πανδημία και τις επιδοτήσεις που παρέχει η ΕΕ για δρομολόγια.

Όσον αφορά τις δημόσιες συγκοινωνίες, έκανε λόγο για καλή αρχή που έγινε στην Κύπρο, η οποία όπως είπε σήμερα είναι πρωταθλήτρια στην ιδιοκτησία και χρήση αυτοκινήτων, και παρέπεμψε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται στη χώρα για υποδομές για βιώσιμες συγκοινωνίες στο πλαίσιο και του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Αναφέρθηκε ακόμα στους σχεδιασμούς για τραμ στη Λευκωσία, τους οποίους χαρακτήρισε καλή ευκαιρία για να γίνει το πρώτο βήμα προς την αναγέννηση των σιδηροδρομικών συνδέσεων στη χώρα.

Τέλος, χαρακτήρισε το άνοιγμα της θαλάσσιας επιβατικής γραμμής Λεμεσού -Πειραιά ως «ορόσημο» που μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για αύξηση της συνδεσιμότητας με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά και κράτη της Μέσης Ανατολής.

Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς η επίτευξη των στόχων του πακέτου FitFor55 για απανθρακοποίηση της ναυτιλίας και των αερομεταφορών μπορεί να προχωρήσει χωρίς να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την κινητικότητα και την οικονομία ενός νησιωτικού κράτους όπως η Κύπρος, η κ. Βαλεάν αναφέρθηκε στις προτάσεις τις οποίες κατέθεσε στο πακέτο FitFor55.

«Μια για τον ναυτιλιακό τομέα – την απανθρακοποίηση μέσω της σταδιακής υιοθέτησης της χρήσης πιο καθαρών καυσίμων, μια για τον τομέα των αερομεταφορών – μια σταδιακή προσέγγιση για τη μίξη βιώσιμων καυσίμων για τις αερομεταφορές με κηροζίνη, και μια για τις υποδομές – για να διασφαλιστεί για παράδειγμα πως οι χρήστες ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ευρώπη θα έχουν αρκετούς σταθμούς επαναφόρτισης σε όλη την ήπειρο. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν τις βάσεις τους στην αγορά μέσω μιας ισχυρής βιομηχανικής προσέγγισης», όπως είπε.

«Πρέπει να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίας και πρέπει να επενδύσουμε στην ανάπτυξη νέων υποδομών, όμως αν σπρώξουμε την αγορά να παράγει περισσότερο θα δούμε αυτή την επένδυση να αποδίδει. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, στην Ευρώπη και μόνο θα δημιουργηθούν εκατοντάδες θέσεις εργασίας στη βιομηχανία των εναλλακτικών καυσίμων. Πολλές άλλες θα δημιουργηθούν σε όλον τον κόσμο. Οι πρωτοπόροι θα επωφεληθούν – και είμαστε και πρέπει να παραμείνουμε πρωτοπόροι στη ναυτιλία και τις αερομεταφορές. Και πέρα από τους οικονομικούς υπολογισμούς, υπάρχουν όλο και περισσότεροι καλοί λόγοι να δώσουμε τέλος στην εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και να κινηθούμε προς ένα πιο ανθεκτικό, αυτάρκες ενεργειακό σύστημα. Η μετάβαση δεν είναι εύκολη και δεν γίνεται από τη μια ημέρα στην άλλη – είναι μια σταδιακή διαδικασία με ρεαλιστικούς στόχους και ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο, που θα επιτρέψουν στην βιομηχανία να προσαρμοστεί και να επενδύσει», τόνισε.

Όσον αφορά τις τιμές και το κόστος, ανέφερε ως παράδειγμα για την Κύπρο το ότι «η νέα πρότασή μας για τα καύσιμα για τις αερομεταφορές, η πρόταση ReFuel Aviation, θα καθορίσει στην πρώτη φάση της μια αύξηση στο κόστος κατά 8 ευρώ ανά εισιτήριο σε πτήσεις μεγάλων αποστάσεων, όπως Παρίσι – Νέα Υόρκη, και κατά 1,7 ευρώ αύξηση για πτήσεις μικρών αποστάσεων, για παράδειγμα Αθήνα – Λάρνακα. Όμως, όπως για κάθε αγορά, αν αυξηθούν οι διαθέσιμες ποσότητες εναλλακτικών καυσίμων οι τιμές θα πέσουν».

Προκλήσεις αλλά και ευκαιρία για τη ναυτιλία οι κυρώσεις

Κληθείσα να αναφέρει πώς αξιολογεί τις προοπτικές του ναυτιλιακού τομέα της Κύπρου δεδομένων των πιθανών επιπτώσεων από τις κυρώσεις της ΕΕ, η κ. Βαλεάν επεσήμανε πως «αν υπάρχει μια χώρα σε όλη την ΕΕ, που κατανοεί πλήρως τι είναι μια παράνομη και αδικαιολόγητη εισβολή, αυτή είναι η Κύπρος. Δεν μπορούν τα πράγματα να συνεχίζουν όπως και πριν (σ.σ. “business as usual”) τη στιγμή που η Ουκρανία κατέχεται παράνομα».

«Οι κυρώσεις θα φέρουν προκλήσεις για τον ναυτιλιακό τομέα στην Κύπρο όπως και σε άλλα κράτη με παράδοση στην ναυτιλία», παραδέχθηκε. «Τα νέα όμως για την Κύπρο δεν είναι μόνο κακά. Μια επίπτωση της απαγόρευσης των ρωσικών σκαφών από τα λιμάνια της ΕΕ ήταν πως ελληνικές και κυπριακές ναυτιλιακές ανέλαβαν το μερίδιο της αγοράς που είχαν προηγουμένως τα ρωσικά δεξαμενόπλοια» πρόσθεσε.

«Την περασμένη εβδομάδα η ΕΕ υιοθέτησε το 8ο πακέτο κυρώσεων που στοχοποιούν τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο. Απαγορεύουν στους φορείς στην ΕΕ να παρέχουν ναυτιλιακές υπηρεσίες και μεταφορά πετρελαίου μεταξύ της Ρωσίας και τρίτων χωρών, εκτός και αν το πετρέλαιο που μεταφέρεται συνάδει με το πλαφόν τιμών που τίθεται σε επίπεδο G7», εξήγησε.

«Αυτό σημαίνει πως Κύπριοι φορείς, που επιθυμούν να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο μέσω θάλασσας σε τρίτες χώρες πρέπει να ζητήσουν απόδειξη από τον πωλητή και τον τελικό αγοραστή πως το πετρέλαιο αγοράζεται στην τιμή ίση με το πλαφόν ή κάτω από αυτό. Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία θα συμμορφωθούν επίσης με το πλαφόν, δεν υπάρχουν μεγάλα μητρώα ή φορείς εκτός ΕΕ, που μπορούν να επωφεληθούν από την κατάσταση κατά τρόπο ανταγωνιστικό», όπως είπε.

«Είμαι λοιπόν βέβαια πως ο στόλος της ΕΕ, που περιλαμβάνει και αυτόν της Κύπρου, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από των όποιων τρίτων χωρών, ακόμα και σε συνδυασμό», επεσήμανε.

 Η ΕΕ στηρίζει επιδοτήσεις για αεροπορικά δρομολόγια από/ προς Κύπρο

Ερωτηθείσα ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η ΕΕ στη λύση των διαχρονικών προβλημάτων διασύνδεσης, που αντιμετωπίζει, με περιορισμένες αεροπορικές συνδέσεις και ακριβά εισιτήρια, η Επίτροπος ανέφερε πως «αυτή την καλοκαιρινή περίοδος υπήρξε ιδιαίτερα ψηλή κίνηση στις ευρωπαϊκές αερομεταφορές», αλλά «ενώ η ζήτηση ήταν υψηλή, η ετοιμότητα στον τομέα ήταν χαμηλή. Οι εταιρείες είχαν προβλήματα δυνατοτήτων λόγω της έλλειψης προσωπικού στις αερογραμμές και τα αεροδρόμια και οι τιμές ανέβηκαν λόγω της υψηλής ζήτησης και των υψηλών τιμών των καυσίμων».

«Πράγματι, για την Κύπρο λόγω της γεωγραφίας τα προβλήματα ήταν ακόμα πιο έντονα», πρόσθεσε.

«Χρειαζόμαστε ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα αερομεταφορών. Για παράδειγμα, πρέπει να εφαρμόσουμε έναν πραγματικό Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό. Μέσω του εκσυγχρονισμού της γενικής διαχείρισης του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου, θα αυξήσουμε αυτόματα τις δυνατότητες», εξήγησε.

«Αντιλαμβάνομαι πλήρως τη δυσφορία που νιώθουν οι επιβάτες. Οι επιβάτες πρέπει πάντα να είναι η κύρια προτεραιότητα. Έχω καλέσει τις αερογραμμές να ενημερώνουν τους επιβάτες για τις όποιες αλλαγές στις πτήσεις τους εγκαίρως, και να διαβεβαιώνουν πως είναι ενήμεροι για τα δικαιώματά τους», συνέχισε.

«Τα ζητήματα αυτά επηρεάζουν ολόκληρο τον τομέα των αερομεταφορών, για αυτό όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στις αερομεταφορές πρέπει να συνεργαστούν μαζί για να τα λύσουν. Υπάρχει όριο στο τι μπορεί να κάνει η Κομισιόν για να βοηθήσει. Εναπόκειται στον τομέα των αερομεταφορών να προσφέρει ελκυστικές συνθήκες εργασίας και να διασφαλίσει την ύπαρξη κοινωνικού διαλόγου. Αυτό που έχουμε κάνει, ωστόσο, είναι να φέρουμε μαζί διαφορετικά μέρη του τομέα, εκπροσώπους τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων, για να βρούμε πρακτικές λύσεις», πρόσθεσε.

«Όσον αφορά την Κύπρο, ειδικά καθώς βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της ΕΕ, η Κομισιόν έχει στηρίξει και εγκρίνει προγράμματα για κάλυψη της υποχρέωσης παροχής δημόσιας υπηρεσίας για αεροπορικά δρομολόγια και έχει εγκρίνει την χορήγηση επιδοτήσεων σε όλες τις ενδιαφερόμενες αερογραμμές που πετούν από και προς την Κύπρο. Το πρόγραμμα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισχύ», ανέφερε.

Πρωταθλήτρια η Κύπρος στα ιδιωτικά οχήματα, πρόοδος με λεωφορεία

Ερωτηθείσα πώς η ΕΕ συνεισφέρει στην προώθηση βιώσιμων δημόσιων μεταφορών εντός και μεταξύ των πόλεων στην Κύπρο, τη στιγμή που γίνονται μεγάλες επενδύσεις στην οικοδόμηση αυτοκινητοδρόμων, η κ. Βαλεάν σημείωσε πως «το σύστημα μεταφορών στην Κύπρο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οδικές μεταφορές».

«Είστε πρωταθλητές στην Ευρώπη στην ιδιοκτησία και χρήση προσωπικών οχημάτων. Όμως η κυκλοφοριακή συμφόρηση δεν αρέσει ούτε στους ιδιοκτήτες οχημάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να επενδύσουν στις καλές δημόσιες μεταφορές ώστε οι πολίτες να έχουν πραγματική επιλογή», είπε.

«Η Κύπρος έχει ήδη κάνει μια καλή αρχή. Τα τελευταία χρόνια μεγάλες πόλεις όπως η Λάρνακα, η Λεμεσός, η Πάφος και η Λευκωσία έχουν αναπτύξει ή ολοκληρώνουν Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Τα ΣΒΑΚ είναι μια ευρωπαϊκή έννοια και έχουν ως στόχο να κάνουν τη διακίνηση εντός και γύρω από τις πόλεις πιο βιώσιμη και να τις βοηθήσει να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων», εξήγησε.

«Με ευχαρίστηση είδα την Κύπρο να είναι τόσο ενεργή στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα κινητικότητας φέτος. Έξι πόλεις συμμετείχαν (σ.σ. αναφέρεται σε έξι δήμους), μεταξύ άλλων συμμετέχοντας στην κοινότητα για την αστική κινητικότητα. Εμπλέκονται σε μια σειρά ερευνητικών έργων που στηρίζει το ερευνητικό πρόγραμμα Horizon 2020. Αυτά περιλαμβάνουν το πρόγραμμα DESTINATIONS, το οποίο αξιολογεί την αποτελεσματικότητα καινοτόμων λύσεων βιώσιμης κινητικότητας που εξυπηρετούν κάτοικους και τουρίστες σε έξι πόλεις» συνέχισε.

«Η αναδιοργάνωση της αστικής κινητικότητας χρειάζεται χρόνο και χρήμα, και δεν θα έλεγα το αντίθετο. Όμως η ΕΕ έχει διάφορα προγράμματα χρηματοδότησης για τη στήριξη κινήσεων προς αυτή την κατεύθυνση. Το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου προβλέπει επενδύσεις στις δημόσιες μεταφορές καθώς και σε δίκτυο λεωφορειολωρίδων, τις οποίες συμπληρώνουν ποδηλατόδρομοι και χώροι park-and-ride. Το σχέδιο προβλέπει επίσης βελτιώσεις στην ασφάλεια ορισμένων συμβολών δρόμων, και την ανάπτυξη υποδομών για στήριξη έξυπνων συστημάτων μεταφοράς. Η ΕΕ θα στηρίξει αυτές τις επενδύσεις μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», όπως είπε.

«Οι χρηματοδοτήσεις από την πολιτική συνοχής θα συμπληρώσουν τα πιο πάνω, βοηθώντας την Κύπρο να αγοράσει λεωφορεία με μηδενικές εκπομπές, να αναβαθμίσει τους σταθμούς των λεωφορείων και τα συστήματα έκδοσης εισιτηρίων, καθώς και τις υποδομές για τα ποδήλατα και τους πεζούς» τόνισε.

«Και έχω ακούσει για το έργο για τραμ στη Λευκωσία. Θεωρώ πως είναι μια καλή ιδέα να γίνει ένα πρώτο βήμα προς την αναγέννηση των σιδηροδρόμων στην Κύπρο» πρόσθεσε.

Ορόσημο η θαλάσσια γραμμή Λεμεσού – Πειραιά

Κληθείσα να αξιολογήσει την επιστροφή της θαλάσσιας σύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, και ερωτηθείσα αν το μοντέλο αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για αυξημένη διασυνδεσιμότητα με άλλες ηπειρωτικές ευρωπαϊκές χώρες ή χώρες της περιοχής, η κ. Βαλεάν ανέφερε πως «η 19η Ιουνίου ήταν μια ιδιαίτερη μέρα» και πρόσθεσε πως «με χαρά είδα το φέριμποτ με κυπριακή σημαία «Daleela» να αναχωρεί από τη Λεμεσό ανοίγοντας ξανά – μετά από 21 χρόνια – τη θαλάσσια σύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου».

«Πρόκειται πραγματικά για γεγονός – ορόσημο, καθώς σίγουρα θα ενισχύσει τον θαλάσσιο τουρισμό και θα αποτελέσει μια ευπρόσδεκτη ένεση για την εθνική οικονομία» τόνισε.

«Ξέρω πως η θαλάσσια διασυνδεσιμότητα είναι ένα θέμα συζήτησης που επανέρχεται στην Κύπρο, και έχω εστιάσει ιδιαίτερα στη σημασία που η Κύπρος αποδίδει στο να διατηρεί τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιων υπηρεσιών μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας», σημείωσε.

«Ελπίζω πως αυτός η σύνδεση μέσω φέριμποτ θα είναι μόνο η αρχή. Η Κύπρος έχει δεσμευτεί να χτίσει μια ισχυρή σχέση με την υπόλοιπη Μεσόγειο και την Ευρώπη, και ελπίζω πως η μακροπρόθεσμη ναυτιλιακή στρατηγική για την οποία εργάζεται η κυβέρνηση θα δρομολογήσει συγκεκριμένες ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση», συνέχισε.

«Το γεγονός πως υπήρξαν τρεις αιτήσεις στο κάλεσμα για προσφορές για την επιβατική γραμμή μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας δείχνει πως το ενδιαφέρον αυξάνεται. Είναι ένα καλό προμήνυμα και σίγουρα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο για την αύξηση της συνδεσιμότητας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και με τις χώρες στη Νότια Γειτονία της ΕΕ» κατέληξε.