Ραγδαία αύξηση παρουσιάζουν τα περιστατικά βίας στην Κύπρο αφού σύμφωνα με τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Μάριο Χαρτσιώτη, το 2023 τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας που καταγγέλθηκαν στην Αστυνομία ανήλθαν στα 3.010 ενώ για το πρώτο εξάμηνο του 2024 τα περιστατικά ανήλθαν στα 1.588 με τον Σύνδεσμο για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ) να αναφέρει ότι το 2023 διαχειρίστηκε 4.000 περιστατικά βίας κατά των γυναικών και ενδοοικογενειακής βίας. 

Παράλληλα, ο κ. Χαρτσιώτης αναφέρθηκε στην πιλοτική εφαρμογή του «κόκκινου κουμπιού» ή όπως ονομάζεται «ΕΛΠΙΣ» εντός τριών μηνών, προσθέτοντας ότι το αργότερο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025 θα τεθεί σε εφαρμογή για το κοινό.

Τα στοιχεία τέθηκαν επί τάπητος τη Δευτέρα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών όπου συζητήθηκε το θέμα της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας υπό το φως και της τελευταίας γυναικοκτονίας που συνέβη στην Πάφο.

Σε αυτό το πλαίσιο συζητήθηκε, στην παρουσία του Υπουργού Δικαιοσύνης, η πρόταση νόμου του Βουλευτή ΔΗΚΟ, Παύλου Μυλωνά, για θεσμοθέτηση της ψηφιακής εφαρμογής «κουμπί πανικού» ή «κόκκινο κουμπί» όπως αυτή λειτουργεί ήδη σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, για την πρόληψη και αντιμετώπιση περιστατικών βίας κατά των γυναικών και ενδοοικογενειακής βίας.

Εντός της Επιτροπής ο κ. Χαρτσιώτης ανέφερε ότι το θέμα των γυναικοκτονιών είναι ένα θλιβερό θέμα που απασχόλησε τόσο τον ίδιο όσο και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη.

Μιλώντας για το τελευταίο περιστατικό της δολοφονίας γυναίκας στην Πάφο ο Υπουργός ανέφερε ότι κατόπιν σχετικής συνεννόησης με τον Αρχηγό της Αστυνομίας, Στέλιο Παπαθεοδώρου, διεξήχθη σχετική έρευνα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η γυναικοκτονία και ιδίως για το χρονικό διάστημα που προηγήθηκε έχοντας υπόψη ότι έχουν δημοσιοποιηθεί κάποιες μαρτυρίες αναφορικά με το διαδικαστικό κομμάτι και συγκεκριμένα ότι έγιναν τρία ή τέσσερα τηλεφωνήματα από το θύμα προς την Αστυνομία χωρίς ανταπόκριση.

Σε εφαρμογή το «ΕΛΠΙΣ»  αρχές του 2025

Όσον αφορά το «κουμπί πανικού» ή «κόκκινο κουμπί» ο κ. Χαρτσιώτης ανέφερε ότι είναι γνωστόν ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, που πλήττει κυρίως τις γυναίκες. Δήλωσε ότι τα περιστατικά της ενδοοικογενειακής βίας «παρουσιάζουν μια κατακόρυφη άνοδο» υποδεικνύοντας ότι το 2018 έγιναν 1.027 καταγγελίες, το 2020 έγιναν 2.002 καταγγελίες, 3.129 καταγγελίες το 2022, 3.010 καταγγελίες το 2023 και για το πρώτο εξάμηνο του 2024 τα περιστατικά καταγγελιών ανήλθαν στα 1.588.

Επεσήμανε ότι απαραιτήτως απαιτούνται εξειδικευμένες και συντονισμένες δράσεις σε όλα τα επίπεδα και ότι η Αστυνομία πρέπει να επεμβαίνει άμεσα και αποτελεσματικά. «Δεν υπάρχει πλέον η ευχέρεια να χάνονται ή να μην απαντώνται τηλεφωνήματα και όντως η τελευταία γυναικοκτονία έχει ξεχειλίσει το ποτήρι», είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης.

Δήλωσε ότι το κράτος εδώ και ένα μήνα -μετά την τελευταία γυναικοκτονία- «τρέχει» τάχιστα τις διαδικασίες για το θέμα του «κόκκινου κουμπιού» με την ονομασία «ΕΛΠΙΣ» που είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2022.

Ανακοίνωσε ότι η εφαρμογή «ΕΛΠΙΣ» βρίσκεται σε ένα πολύ προχωρημένο στάδιο λέγοντας ότι μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου η εφαρμογή θα είναι έτοιμη για πιλοτική εκτέλεση για μια περίοδο περίπου τριών μηνών και το αργότερο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025 θα τεθεί σε εφαρμογή για το κοινό.

Περαιτέρω, ο κ. Χαρτσιώτης εξήγησε τη λειτουργία της εφαρμογής σημειώνοντας ότι η εφαρμογή αυτή γίνεται αφιλοκερδώς από την Αρχή Τηλεπικοινωνιών (CYTA) σε συνεργασία με την αστυνομική δύναμη που είχε και την καταρχήν πρωτοβουλία.

Σημείωσε ότι για την υλοποίηση της εφαρμογής αξιοποιήθηκαν και ευρωπαϊκές πρακτικές και με την τοποθέτηση της εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο «απλά και μόνο με το πάτημα της εφαρμογής θα ενημερώνεται το αρμόδιο τμήμα της Αστυνομίας».

Από πλευράς του ο Αρχηγός της Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, ανέφερε, μεταξύ άλλων,  ότι έχουν δημιουργηθεί κλιμάκια χειρισμού θεμάτων βίας στην οικογένεια σε όλες τις αστυνομικές διευθύνσεις, ενώ πρόσθεσε ότι ο αριθμός των Αστυνομικών θα αυξηθεί μετά και από τις νέες προσλήψεις.

Εντός της Επιτροπής, Βουλευτές υπογράμμισαν ότι αν και υπάρχουν τα πρωτόκολλα και η νομοθεσία, δυστυχώς, υπάρχει έλλειψη συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών, ενώ δεν υπάρχει και πρόληψη για αποφυγή γυναικοκτονιών.

Επί τάπητος τέθηκε και το θέμα του τεχνολογικού αναλφαβητισμού για γυναίκες που ίσως δεν θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν το «κόκκινο κουμπί», αλλά και η ανάγκη η εφαρμογή «ΕΛΠΙΣ» να είναι και σε άλλες γλώσσες, πέραν των ελληνικών.

Η Άντρη Ανδρονίκου, εκ μέρους του ΣΠΑΒΟ, είπε ότι στα ταμεία του Συνδέσμου έχουν απομείνει μόνο 10.000 ευρώ και κάλεσε τις υπηρεσίες μέριμνας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης να συνδράμουν σημειώνοντας ότι «αυτή την στιγμή υπάρχει δυσκολία να ανταποκριθούμε». Ανέφερε ακόμη ότι από πλευράς Υπουργείου Δικαιοσύνης δίνονται 10.000 ευρώ για την γραμμή άμεσης υποστήριξης ενώ στην πραγματικότητα αυτή τη στιγμή η γραμμή στοιχίζει 250.000 ευρώ.

Δηλώσεις Βουλευτών

Η Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, είπε μετά το πέρας της συνεδρίας ότι από πλευράς Κυβέρνησης έγινε ενημέρωση από τον Υπουργό Δικαιοσύνης ότι γίνονται βήματα για την υιοθέτηση του «κόκκινου κουμπιού».

Πρόσθεσε ότι εγείρονται σοβαρά ζητήματα όπως το τι συμβαίνει σε περίπτωση θυμάτων βίας όπου υπάρχει τεχνολογικός αναλφαβητισμός, ο χρόνος αντίδρασης από πλευράς Αστυνομίας μετά που θα επικοινωνήσει το θύμα μαζί τους, τι συμβαίνει σε περιοχές που μπορεί να μην καλύπτονται από τα συστήματα 4G ή υπάρχει πρόβλημα πρόσβασης στο επικοινωνιακό δίκτυο και άλλα.

«Εμείς θα προχωρήσουμε με την πρόταση νόμου παρά το γεγονός ότι ο Υπουργός είπε ότι τον Οκτώβριο θα ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή και θα είμαστε σε συνεννόηση και σε συνεργασία μαζί του προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι θα αρχίσει η συγκεκριμένη εφαρμογή να λειτουργεί για να συμβάλλει στην πρόληψη περιστατικών βίας», είπε η κ. Χαραλαμπίδου.

Ερωτηθείσα για τον τρόπο εφαρμογής του «κόκκινου κουμπιού», η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι θα υπάρχει μία εφαρμογή στο κινητό,  – που αντιλαμβάνομαι ότι πρέπει να είναι και smartphone για να μπορεί να λειτουργήσει το συγκεκριμένο λογισμικό – και θα ενημερώνεται μέσω της Αρχής Τηλεπικοινωνιών η Αστυνομία.

Υπέδειξε ότι ο χρόνος ανταπόκρισης δεν μπορούσε να καθοριστεί καθώς υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες για να μπορέσει η Αστυνομία να δεσμευτεί για τον χρόνο προσέλευσης στον χώρο που συμβαίνει το βίαιο περιστατικό.

«Πρέπει να δούμε πώς θα λειτουργήσει (η εφαρμογή), γιατί ακούστηκαν και από πλευράς των διαφόρων συνδέσμων, αντιρρήσεις σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της λειτουργίας, όπως προωθείται και προγραμματίζεται» είπε η Πρόεδρος της Επιτροπής σημειώνοντας ότι ο στόχος είναι κοινός.

Δήλωσε ακόμη ότι υπήρξαν τοποθετήσεις για χώρες οι οποίες ενεργοποιούν ηχητικά δεδομένα, καταγράφονται και παρουσιάζεται η ηχογράφηση στο δικαστήριο σημειώνοντας ότι προς αυτό τον σκοπό απαιτείται αλλαγή στο Σύνταγμα της Κύπρου.  

Υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να εισακούσει τις εκκλήσεις του ΣΠΑΒΟ και άλλων εθελοντικών οργανώσεων και να αυξήσει την κρατική χορηγία, ώστε να μπορούν να λειτουργούν τα διάφορα προγράμματα και δράσεις ανεμπόδιστα, δεδομένης και της συνεχούς αύξησης των περιστατικών βίας κατά των γυναικών.

Η Βουλευτής ΔΗΣΥ, Ρίτα Θεοδώρου Σούπερμαν, είπε ότι τα περιστατικά βίας στην οικογένεια αυξάνονται ραγδαία σημειώνοντας ότι «η γραμμή 1440 το 2023 δέχτηκε 1.015 τηλεφωνήματα και το 26% αυτών περιλάμβαναν απειλές για θανάτωση». Πρόσθεσε ότι η πρόσφατη γυναικοκτονία στην Πάφο πυροδότησε ξανά τη συζήτηση γύρω από την ανταπόκριση των υπηρεσιών.

Σημείωσε ότι για ακόμα μια φορά μια γυναίκα έχασε τη ζωή της, γιατί οι υπηρεσίες απέτυχαν να το προλάβουν. Επεσήμανε ακόμη ότι οι παραδοσιακές ελλείψεις στην επάρκεια, στη δυνατότητα ανταπόκρισης, στην αδυναμία οι αρμόδιες υπηρεσίες να διαχειριστούν δύσκολες περιπτώσεις σε εξατομικευμένο επίπεδο, η έλλειψη μηχανισμών ελέγχου και παρακολούθησης, αλλά δυστυχώς και η τάση να επιρρίπτεται η ευθύνη στο θύμα, οδηγούν σε ολέθρια αποτελέσματα. 

Ερωτηθείσα για το ποια είναι η θέση της σε σχέση με το «κόκκινο κουμπί», η κ. Σούπερμαν είπε ότι «δεν τοποθετήθηκα από ό,τι έχετε παρατηρήσει (εντός της Επιτροπής) για το κόκκινο κουμπί, γιατί θεωρώ ότι αυτή η συζήτηση είναι σε πολύ αρχικά στάδια».

«Πρέπει να δούμε πώς θα βοηθήσει, αν θα βοηθήσει, ποιες ομάδες θα βοηθήσει, πώς θα το εφαρμόσουμε, γιατί δεν είναι μόνο να βάλουμε μια εφαρμογή σε έναν κινητό ή να βάλουμε ένα βραχιολάκι στο χέρι του πιθανού θύματος», ανέφερε η κ. Σούπερμαν υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν και οι μηχανισμοί ανταπόκρισης.

Εξέφρασε την άποψη ότι θα είναι ένα εργαλείο λέγοντας ότι «θα πρέπει αυτό το εργαλείο να το δώσουμε σε συγκεκριμένα άτομα και να υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος ανταπόκρισης».

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Παύλος Μυλωνάς, εξέφρασε την ευαρέσκειά του να επισπευθούν οι διαδικασίες για το «κόκκινο κουμπί» για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας ευχαριστώντας τις συναδέλφους του Βουλευτές Ειρήνη Χαραλαμπίδου και Αλεξάνδρα Ατταλίδου, οι οποίες συνυπογράφουν την πρόταση νόμου.

Πρόσθεσε ότι υπάρχει δέσμευση του Υπουργού Δικαιοσύνης ότι μέχρι τον Οκτώβριο θα λειτουργήσει πιλοτικά το «κόκκινο κουμπί» και το αργότερο αρχές του 2025 θα είναι στη διάθεση όσων θυμάτων θα χρειαστούν να το χρησιμοποιήσουν για προστασία τους. 

Ανέφερε ότι η συζήτηση εξελίχθηκε στην ανάγκη όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους, Αστυνομία, Υφυπουργείο Πρόνοιας, μη κυβερνητικοί οργανισμοί και άλλοι να συνεργαστούν για να πετύχουν το αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.