Κλουβιά στοιβαγμένα με ασθενείς για «προαυλισμό», μία τουαλέτα για 20 άτομα, ατελείωτα 24ωρα χωρίς δραστηριότητες, ασταμάτητες εισαγωγές, υποστελέχωση, κακές εγκαταστάσεις, ασθενείς στο πάτωμα, είναι το σκηνικό σε δυο γραμμές του μοναδικού δημόσιου ψυχιατρείου της χώρας μας, αυτό του Νοσοκομείου Αθαλάσσας.

Μια «Φωλιά του Κούκου» που θα ανέτρεπε τις όποιες ελπίδες έχουμε ως Κράτος να επιβεβαιώσουμε πολιτισμό και πρόοδο, αν δεχθούμε πως κριτήριο για κάτι τέτοιο είναι η ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας σε ανθρώπους που βρέθηκαν έστω και για λίγο έγκλειστοι μέσα σε ένα ίδρυμα.

Άνθρωποι που είναι σε θέση να γνωρίζουν, μίλησαν στο AlphaNews.Live και έκαναν λόγο για μία κατάσταση «τριτοκοσμική», στην οποία ασθενείς και προσωπικό καλούνται καθημερινά να ανταπεξέλθουν, με τις πιθανότητες ωστόσο να είναι μονίμως εις βάρος τους.

Πηγή του κακού, η επιμονή του κράτους να αφήνει τον τομέα της ψυχικής υγείας στη θέση του “φτωχού συγγενή”, παραχωρώντας ψίχουλα από την πίττα του προϋπολογισμού ύψους 2 δις που διατίθενται ετησίως για τη δημόσια υγεία.

Ειδικότητες… αραιά και που

Στα περισσότερα θέματα – αν όχι σε όλα – η κατάσταση, όπως μάς ειπώθηκε, είναι πολύ χειρότερη σε σχέση με το παρελθόν, κι αυτό εξαιτίας ενός αρνητικού συνδυασμού υπερπληρότητας και υποστελέχωσης (κυρίως σε ειδικότητες), που έχει ως αποτέλεσμα μία φτωχή ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών, την οποία επιδεινώνει το ταλαιπωρημένο και γεμάτο ελλείψεις κτήριο που χρονολογείται από το 1964.

Ως ένα βαθμό και πολλές φορές με διπλοβάρδιες, το νοσηλευτικό προσωπικό καταφέρνει αριθμητικά να ανταπεξέλθει στις ανάγκες των 130 περίπου ασθενών που νοσηλεύονται στο ίδρυμα, του οποίου ωστόσο η χωρητικότητά μετά βίας φτάνει τους 100.

Την ίδια ώρα που η υπερπληρότητα χτυπάει κόκκινο η Κύπρος παραμένει στον πάτο της ΕΕ σε σχέση με τον αριθμό παρεχόμενων κλινών για ψυχικά πάσχοντες φτάνοντας μόλις στις 15 ανά 100.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης αντιστοιχεί σχεδόν στο πενταπλάσιο, δηλαδή 70.

Από το 2013 και μετά που έγιναν περικοπές σε πόστα, η υποστελέχωση έχει κτυπήσει τις ειδικότητες γιατρών, ψυχολόγων, εργοθεραπευτών, ενώ σε ό,τι αφορά τους κοινωνικούς λειτουργούς αυτοί απουσιάζουν γενικότερα από τον τομέα της υγείας.

Στο παρελθόν όταν κάποιος τρόφιμος απολυόταν υπήρχε κοινωνικός λειτουργός που αναλάμβανε όλες εκείνες τις διεργασίες που απαιτούντο για την επάνοδό του στην κοινωνία. Πλέον, απουσία κοινωνικών λειτουργών, τα θέματα αυτά έχουν πέσει στους ώμους των νοσηλευτών, με συνέπεια πολλές φορές να καθυστερούν ακόμη και οι απολύσεις ατόμων που έχουν αποθεραπευτεί.

Σε σχέση με τους ψυχολόγους, που θα ανέμενε κανείς να αποτελούν μόνιμο κρίκο στο σύστημα νοσηλείας ενός ψυχιατρείου, στην περίπτωση της Αθαλάσσας – με εξαίρεση τον θάλαμο εισαγωγής – η ειδικότητα αυτή κάνει την εμφάνισή της μόνο δύο φορές την εβδομάδα.

Ιδιαίτερα αδύναμη και η στελέχωση σε επίπεδο εργοθεραπείας, με δύο εργοθεραπευτές να καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες όλου του ψυχιατρείου. Αυτό έχει καταστήσει σχεδόν ανέφικτη τη διενέργεια δημιουργικών δραστηριοτήτων για τους ασθενείς, οι οποίοι παραμένουν έγκλειστοι με μόνη ψυχαγωγία μία τηλεόραση για κάθε 20 άτομα, σε ένα σαλόνι 10Χ10 και μία τουαλέτα. Η κατάσταση αυτή όπως μας ελέχθη, αναπόφευκτα εκτός του ότι στερεί από την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, δημιουργεί μεταξύ ασθενών προστριβές και απείθεια.

Σχεδόν ανεκμετάλλευτη για τους ίδιους λόγους και η δομή του εργοθεραπευτηρίου που κατασκευάστηκε σχετικά πρόσφατα εντός του ψυχιατρείου και η οποία τις περισσότερες ώρες παραμένει κλειστή.

Σε κλουβιά για «προαυλισμό»

Μόνο τιμή δεν περιποιεί για ένα ευρωπαϊκό κράτος η κατάσταση σε σχέση με τον προαυλισμό των ανθρώπων που νοσηλεύονται στο δημόσιο ψυχιατρείο και ο οποίος έχει αντικατασταθεί με πρόχειρες κατασκευές που θυμίζουν… κλουβιά.

Αυτοί οι περίκλειστοι από συρματοπλέγματα χώροι μέγεθος 7Χ7 μέτρων χρησιμοποιούνται ως ένας τύπος «προαυλισμού» των ασθενών, αφού η περίφραξη της τεράστιας αυλής που διαθέτει το ίδρυμα εδώ και χρόνια χρειάζεται επιδιόρθωση, αίτημα που πολλές φορές έθεσαν οι λειτουργοί, χωρίς όμως ανταπόκριση. Απουσία λοιπόν κατάλληλης περίφραξης που να διασφαλίζει την αποτροπή αποδράσεων, στριμώχνουν τους ασθενείς για λίγο καθαρό αέρα μέσα στις συγκεκριμένες σιδερένιες κατασκευές όπως άλλωστε φαίνεται και στις φωτογραφίες που εξασφάλισε το AlphaNews.Live.

Σεμινάρια γιοκ από το 2011

Εκ των πραγμάτων, το περιβάλλον ενός ψυχιατρείου είναι ιδιαίτερο, με αρκετές απαιτήσεις και υψηλή επικινδυνότητα τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για τους ασθενείς.

Πολλές φορές το νοσηλευτικό προσωπικό καλείται να επέμβει σε επεισόδια βίας εκ μέρους ασθενών προχωρώντας σε ακινητοποιήσεις.

Οι ακινητοποιήσεις αυτές ωστόσο επιβάλλεται όπως μάς ειπώθηκε να γίνονται με συγκεκριμένο τρόπο ώστε να είναι ασφαλείς για τον ασθενή και να παρέχουν θεραπευτικό όφελος. Στόχος τους δηλαδή, δεν θα πρέπει να είναι ο τραυματισμός του ασθενούς, αλλά η μέσω ενδεδειγμένων νοσηλευτικών μεθόδων ακινητοποίησή του, ώστε να κατανοήσει τους λόγους που ακινητοποιήθηκε.

Απαραίτητη, προς τούτο, η συχνή εκπαίδευση των λειτουργών μέσω σεμιναρίων. Κάτι τέτοιο έγινε το 2011 όταν ειδικοί εκπαιδευτές ήρθαν από την Αγγλία και παρέδωσαν σεμινάρια αναφορικά με το θέμα των ασφαλών καθηλώσεων.

Πλέον τέτοια εξειδικευμένα σεμινάρια δεν υπάρχουν, αφού το μόνο που γίνεται είναι κάποια μαθήματα από αστυνομικούς ή δασκάλους πολεμικών τεχνών που δεν έχουν όμως καμία σχέση με τον χώρο της ψυχιατρικής νοσηλείας.

Αυτού του είδους οι τεχνικές, όπως μας εξήγησε πηγή που είναι σε θέση να γνωρίζει, διδάσκονται μόνο από επαγγελματίες νοσηλευτές που ξέρουν τρόπους αποκλιμάκωσης κρίσης, μέσω θεραπευτικών ακινητοποιήσεων ασθενών κατά τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων.

Ασθενείς που πάσχουν από αυτισμό μαζί με ψυχικά πάσχοντες

Μέσα στον κυκεώνα των προβλημάτων του κρατικού ψυχιατρείου, που ούτε λίγο ούτε πολύ αποτελεί αντιπροσωπευτική μικρογραφία του τομέα των υπηρεσιών ψυχικής υγείας γενικότερα, έρχεται να προστεθεί ακόμη ένα.

Προς μεγάλη μας έκπληξη ενημερωθήκαμε ότι στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας αυτή τη στιγμή νοσηλεύονται άνθρωποι που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να βρίσκονται αλλού. Πρόκειται για άτομα που είναι στο φάσμα του αυτισμού ή και άτομα με νοητική στέρηση. Τα εν λόγω περιστατικά ελλείψει κατάλληλης κρατικής δομής οδηγούνται στο ψυχιατρείο, με κίνδυνο να υιοθετήσουν σιγά, σιγά ψυχωσικές συμπεριφορές. Συνήθως, όπως μας αναφέρθηκε, πρόκειται για περιπτώσεις σοβαρού αυτισμού ή νοητικής στέρησης όπου λόγω αδυναμίας της οικογένειας να φροντίσει τον δικό της άνθρωπο και ο οποίος μπορεί να παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά, τελικά τον τοποθετούν στο ψυχιατρείο, αφού δεν υπάρχει άλλη κατάλληλη κρατική δομή να τον αναλάβει.

Ενδεικτική μάλιστα είναι η περίπτωση νεαρού με σοβαρό αυτισμό, που σύμφωνα με την πηγή μας τα τελευταία τρία χρόνια αντί να βρίσκεται σε δομή κατάλληλη για την περίπτωσή του, νοσηλεύεται στην Αθαλάσσα, παρά το γεγονός ότι δεν έχει κάποια ψυχωσική συμπτωματολογία.

Στην περίπτωση των ατόμων που πάσχουν από αυτισμό ή κάποια νοητική στέρηση, οι κίνδυνοι επιδείνωσης της υγείας τους μέσα από μία μακροχρόνια νοσηλεία στο ακατάλληλο για την περίπτωσή τους περιβάλλον ενός ψυχιατρείου είναι αρκετοί, αλλά δυστυχώς αποτελούν μία πικρή πραγματικότητα για την οποία χωρίς κρατική παρέμβαση, για την ώρα δεν μπορεί να γίνει τίποτα.