Αρνητικό ρεκόρ, όσον αφορά τα επίπεδα σκόνης στην ατμόσφαιρα κατέγραψε ο περασμένος Μάιος, σε σχέση με αντίστοιχες περιόδους των τελευταίων πέντε χρόνων, με τους ερευνητές να υποδεικνύουν ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής τα επεισόδια σκόνης στην Κύπρο αναμένεται να γίνουν όλο και συχνότερα.

Συγκεκριμένα και σύμφωνα με το Ινστιτούτο Κύπρου, βάσει πρόσφατων μετρήσεων του Κέντρου Αριστείας για την Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα (CARE-C) του Ινστιτούτου, τα επίπεδα συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων σκόνης που καταγράφηκαν στην Κύπρο την Άνοιξη του 2023, είναι τα υψηλότερα για τον μήνα Μάιο των τελευταίων πέντε ετών.

Τα τελευταία χρόνια, όπως σημειώνεται, παρατηρούνται όλο και πιο συχνά και έντονα επεισόδια σκόνης στην Κύπρο, κυρίως λόγω της ερημοποίησης περιοχών στην Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή, όπως επίσης και των μειωμένων βροχοπτώσεων. Οι σημαντικότερες πηγές σκόνης στη Βόρεια Αφρική είναι οι ερημικές εκτάσεις του Τσαντ, της Αλγερίας, της Λιβύης, και της Αιγύπτου. Αναλόγως της κατεύθυνσης του ανέμου και των μετεωρολογικών συστημάτων που επηρεάζουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η Κύπρος υπόκειται σε επεισόδια σκόνης τα οποία είναι πιο έντονα τους μήνες της Άνοιξης.

Μελέτες ερευνητών του Κέντρου Αριστείας CARE-C του Ινστιτούτου Κύπρου υποδεικνύουν πώς τα επεισόδια σκόνης στην Κύπρο αναμένεται να γίνουν όλο και συχνότερα, αφού συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.

Όπως τονίζουν σχετικές έρευνες, η Κύπρος και η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής έχουν αναγνωριστεί ως παγκόσμιο επίκεντρο της κλιματικής αλλαγής, και ακραία καιρικά φαινόμενα όπως αυτά που μπορεί να επιφέρουν υψηλά επίπεδα σκόνης, αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται σε ένταση και συχνότητα τις επόμενες δεκαετίες. Καθώς η κλιματική αλλαγή επιδεινώνεται, προκαλώντας υψηλότερες θερμοκρασίες και ξηρότερες συνθήκες, ακραία καιρικά φαινόμενα ή συμβάντα σε άλλα μέρη του πλανήτη, πιθανόν να επηρεάσουν και την χώρα μας. Ενδεικτικό, μάλιστα, και σύμφωνα πάντα με το Ινστιτούτο Κύπρου, είναι το γεγονός, ότι καπνός από  τις πρόσφατες πυρκαγιές στον Καναδά έχει ανιχνευθεί και στην Κύπρο.

Οι επιπτώσεις των συχνών φαινόμενων σκόνης είναι πολύπλευρες. Τα φωτομετρικά δεδομένα που καταγράφηκαν την Άνοιξη στον σταθμό Λευκωσίας της Ερευνητικής Υποδομής Ατμοσφαιρικής Έρευνας του Ινστιτούτου Κύπρου (Cyprus Atmospheric Observatory- CAO), καταδεικνύουν ότι η ορατότητα μειώνεται από 38χλμ σε 18χλμ, ενώ τα σωματίδια που μειώνουν την ορατότητα αποτελούν και απειλή για την υγεία.

Όπως υποδεικνύει το Ινστιτούτο Κύπρου, κατά τη διάρκεια των επεισοδίων σκόνης σημειώνονται μεγάλες υπερβάσεις των ορίων ασφαλείας στις συγκεντρώσεις των Αιωρούμενων Σωματιδίων (ΑΣ). Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των πρόσφατων φαινομένων το Μάϊο 2023, η συγκέντρωση ΑΣ με διάμετρο μικρότερη των 10μm (ΑΣ10) που μετρήθηκε στη Λευκωσία, στο CAO και στο σταθμό του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας (DLI) έφτασε τα 260 mg/m3. «Αυτές οι τιμές είναι σχεδόν εξαπλάσιες των ορίων ποιότητας αέρα που καθορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)».

Τα σωματίδια αυτά αποτελούνται συνήθως από ενώσεις πυριτίου σιδήρου και μαγγανίου, και μέσω αυτών των σωματιδίων μερικές φορές μεταφέρονται μύκητες και βακτήρια. Επιπρόσθετα, τα επεισόδια σκόνης μπορούν να προκαλέσουν και αναπνευστικά προβλήματα. Με την εισπνοή, τα σωματίδια εισέρχονται στους πνεύμονες και αυτό μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικές παθήσεις, καρδιαγγειακά προβλήματα, και αλλεργικές αντιδράσεις στη μύτη και στα μάτια.

Τονίζεται τέλος πως όταν υπάρχει προειδοποίηση για επεισόδιο σκόνης, θα είναι καλό οι πολίτες και κυρίως οι ευάλωτες ομάδες να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους σε ανοιχτούς χώρους και ιδιαίτερα στις παραλίες, όπου εκτίθενται σε μεγαλύτερο βαθμό στη σκόνη. «Άτομα που αθλούνται, είναι προτιμότερο να περιορίσουν την άθληση τους σε κλειστούς χώρους. Άτομα με άσθμα και αναπνευστικά προβλήματα, ίσως χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές αναπνευστικού φαρμάκου. Επίσης, η χρήση μάσκας μπορεί να περιορίσει την έκθεση στα σωματίδια σκόνης».