Στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (Schengen Information System) εντάχθηκε από την Τρίτη, 25 Ιουλίου, η Κύπρος, εξέλιξη η οποία, ωστόσο, δεν συνεπάγεται και ένταξη της χώρας στη ζώνη Σένγκεν.

Αυτό που συνεπάγεται η ένταξη στο σύστημα πληροφοριών, είναι ότι οι κυπριακές Αρχές αποκτούν πρόσβαση στο σύστημα πληροφοριών για την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων των χωρών που συμμετέχουν σε αυτό.

Ειδικότερα, η σύνδεση της Κύπρου με το SIS επιτρέπει στις κυπριακές Αρχές να λαμβάνουν και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο με όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο SIS, σχετικά με:

• Καταζητούμενα ή αγνοούμενα πρόσωπα
• Υπηκόους τρίτων χωρών χωρίς νόμιμο δικαίωμα διαμονής στην ΕΕ
• Απολεσθέντα ή κλαπέντα αντικείμενα (π.χ. αυτοκίνητα, πυροβόλα όπλα, σκάφη και έγγραφα ταυτότητας)

Τι είναι το SIS και πώς λειτουργεί;

Από τεχνική άποψη, το SIS αποτελείται από τις ακόλουθες συνιστώσες:

• Ένα κεντρικό σύστημα
• Εθνικά συστήματα SIS σε όλες τις χώρες που χρησιμοποιούν το SIS
• Ένα δίκτυο μεταξύ των συστημάτων

Κάθε χώρα που χρησιμοποιεί το SIS είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία, τη λειτουργία και τη συντήρηση του εθνικού συστήματος και των δομών της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια για τη γενική εποπτεία, την αξιολόγηση του συστήματος και την έκδοση εκτελεστικών και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του SIS και του SIRENE. Ο Οργανισμός της ΕΕ για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας (eu-LISA) είναι υπεύθυνος για τη λειτουργική διαχείριση του κεντρικού συστήματος και του δικτύου.

Στο πλαίσιο της συμμετοχής της στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, η Κύπρος έχει δημιουργήσει ειδικό Γραφείο SIRENE για τον συντονισμό της ανταλλαγής πληροφοριών και της συνεργασίας σχετικά με τις καταχωρίσεις στο SIS. Το γραφείο αποτελεί μέρος του δικτύου εθνικών γραφείων SIRENE που υποστηρίζουν τη λειτουργία του SIS.

Χώρες που χρησιμοποιούν το SIS

Το SIS λειτουργεί στις περισσότερες χώρες της ΕΕ και στις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν (Ελβετία, Νορβηγία, Λιχτενστάιν και Ισλανδία).

Το ανανεωμένο σύστημα πληροφοριών λειτουργεί από τις 7 Μαρτίου 2023, έχοντας ενισχυθεί με νέες κατηγορίες συναγερμών, βιομετρικά στοιχεία όπως αποτυπώματα παλάμης, δακτυλικά αποτυπώματα και αρχεία DNA για πρόσωπα που αγνοούνται, καθώς και πρόσθετα εργαλεία για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Πλέον το ανανεωμένο SIS λειτουργεί σε 31 ευρωπαϊκές χώρες (27 κράτη μέλη της ΕΕ και χώρες συνδεδεμένες με τον χώρο Σένγκεν).

Εντός συστήματος πληροφοριών, εκτός χώρου Σένγκεν η Κύπρος

Υπενθυμίζεται πως η Κύπρος δεν συμμετέχει ακόμα στο χώρο του Σένγκεν, εντός του οποίου οι πολίτες μπορούν να διακινούνται χωρίς διατυπώσεις στα εσωτερικά σύνορα και τα αεροδρόμια, και δεν αναμένεται να ενταχθεί πριν τη λύση του Κυπριακού. Τα μόνα κράτη μέλη της ΕΕ που παραμένουν εκτός του χώρου του Σένγκεν εκτός από την Κύπρο, είναι η Ιρλανδία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία.

Ερωτήσεις και απαντήσεις για το σύστημα πληροφοριών

Περιέχει το SIS δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες και κατοίκους;

Όχι, το SIS δεν περιέχει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες ή κατοίκους. 

Το σύστημα περιέχει δεδομένα μόνο για πρόσωπα και αντικείμενα που αναζητούνται από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές των χωρών της ΕΕ και των συνδεδεμένων χωρών Σένγκεν. Το δίκαιο της ΕΕ ρυθμίζει ποια δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μπορούν να αποθηκεύονται και για ποιους σκοπούς. Το δίκαιο της ΕΕ ρυθμίζει επίσης το χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα δεδομένα μπορούν να αποθηκεύονται στο SIS και πότε τα δεδομένα πρέπει να διαγράφονται.

Τι μπορώ να κάνω εάν υποψιάζομαι ότι τα προσωπικού χαρακτήρα δεδομένα μου υφίστανται παράνομη επεξεργασία στο SIS ή ανταλλάσσονται παράνομα μέσω των τμημάτων SIRENE;

Εάν υποψιάζεστε ότι τα δεδομένα σας προσωπικού χαρακτήρα υφίστανται παράνομη επεξεργασία στο SIS ή μέσω των τμημάτων SIRENE, μπορείτε να ζητήσετε τη διαγραφή των εν λόγω δεδομένων και να προσφύγετε ενώπιον των αρμόδιων δικαστικών αρχών σε οποιαδήποτε από τις χώρες που χρησιμοποιούν το SIS. Μπορείτε να συμβουλευτείτε τον οδηγό του SIS σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δεδομένα.

Πώς μπορώ να γνωρίζω ή να ελέγξω αν υπάρχουν στο SIS πληροφορίες που με αφορούν;

Εάν είστε υπήκοος τρίτης χώρας για τον οποίο μόλις εκδόθηκε απόφαση επιστροφής ή διαταγή άρνησης εισόδου και διαμονής, έχετε το δικαίωμα να ενημερωθείτε σχετικά με το αν θα εισαχθεί στο SIS καταχώριση για εσάς, καθώς και να ενημερωθείτε σχετικά με τη διατήρηση των δεδομένων σας. Αυτό το δικαίωμα ενημέρωσης μπορεί να περιοριστεί, ιδίως για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας, της άμυνας, της δημόσιας ασφάλειας και της πρόληψης, ανίχνευσης, διερεύνησης και δίωξης αξιόποινων πράξεων.

Εάν πιστεύετε ότι ενδέχεται να έχει εισαχθεί παράνομα στο SIS καταχώριση για εσάς, έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε πρόσβαση στα δεδομένα και επίσης να ζητήσετε τη διαγραφή τους.

Εάν πιστεύετε ότι έχουν εισαχθεί στο SIS εσφαλμένα δεδομένα που σας αφορούν, έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε πρόσβαση στα δεδομένα και επίσης να ζητήσετε τη διόρθωση ή τη διαγραφή των δεδομένων. 

Μπορείτε να ασκήσετε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα δικαιώματα σε οποιαδήποτε από τις χώρες που χρησιμοποιούν το SIS. Οι εθνικές διαδικασίες και τα σημεία επαφής για τις αιτήσεις πρόσβασης για κάθε χώρα διατίθενται στον Οδηγό για την άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης, καθώς και στον ιστότοπο του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων. 

Για πόσο διάστημα παραμένουν στη βάση δεδομένων, τα δεδομένα που είναι καταχωρισμένα στο SIS; Υπάρχει ημερομηνία λήξης;

Τα δεδομένα που είναι καταχωρισμένα στο SIS μπορούν να διατηρούνται στο σύστημα μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού της συγκεκριμένης καταχώρισης. Μόλις ο σκοπός αυτός επιτευχθεί, η χώρα που εξέδωσε την καταχώριση πρέπει να διαγράψει τα δεδομένα χωρίς καθυστέρηση. Το δίκαιο της ΕΕ απαιτεί από τις χώρες έκδοσης να επανεξετάζουν τακτικά τα δεδομένα που διατηρούνται στο σύστημα.

Ισχύουν διαφορετικές περίοδοι επανεξέτασης και διατήρησης ανάλογα με το είδος της καταχώρισης:

• οι καταχωρίσεις με σκοπό τη σύλληψη και οι καταχωρίσεις για αγνοούμενους πρέπει να επανεξετάζονται εντός 5 ετών.
• οι καταχωρίσεις για αποφάσεις επιστροφής και οι καταχωρίσεις με σκοπό την άρνηση εισόδου και διαμονής πρέπει επίσης να επανεξετάζονται εντός 5 ετών.
• οι καταχωρίσεις για πρόσωπα που αναζητούνται με σκοπό την παροχή συνδρομής σε δικαστικές διαδικασίες και οι καταχωρίσεις για καταζητούμενα άγνωστα πρόσωπα πρέπει να επανεξετάζονται εντός 3 ετών.
• οι καταχωρίσεις για διακριτική παρακολούθηση, ελέγχους έρευνας ή ειδικούς ελέγχους, καθώς και οι καταχωρίσεις για παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής ή για ευάλωτα πρόσωπα που διατρέχουν κίνδυνο πρέπει να επανεξετάζονται εντός ενός έτους.
• οι καταχωρίσεις για αντικείμενα που προορίζονται να κατασχεθούν ή να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να επανεξετάζονται εντός 10 ετών ή εντός συντομότερου διαστήματος για ορισμένους τύπους αντικειμένων.

Οι χώρες μπορούν να παρατείνουν την περίοδο διατήρησης μιας καταχώρισης, εάν αυτό είναι αναγκαίο και αναλογικό για την επίτευξη του σκοπού της καταχώρισης. 

Το δίκαιο της Ένωσης προβλέπει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δεδομένα που προέρχονται από το σύστημα μπορούν να διατηρούνται σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.