«Αν οι μέλισσες εξαφανιστούν, το ανθρώπινο είδος θα εξαφανιστεί μέσα σε τέσσερα χρόνια» φέρεται να έχει δηλώσει ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. Παγκόσμια ημέρα μέλισσας η 20η Μαΐου, μια καλή αφορμή να δούμε πόσοι μελισσοκόμοι δραστηριοποιούνται στη χώρα μας αλλά και τα προγράμματα στήριξης που υπάρχουν, μέσα από το ταμείο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ.

Μελισσοκομικά δεδομένα

Στους 700 περίπου ανέρχεται ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελισσοκόμων που δραστηριοποιείται στον τόπο μας και οι οποίοι τροφοδοτούν την αγορά με προϊόντα μελιού. Κατά την πρόσφατη αναθεώρηση του Μητρώου μελισσοκόμων του Τμήματος Γεωργίας που πραγματοποιήθηκε την περίοδο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2022, ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελισσοκόμων ανήλθε στους 698 και τα μελίσσια τα οποία ήταν έτοιμα για ξεχειμώνιασμα ανήλθαν στα 56,774. Επιπρόσθετα, λήφθηκαν διάφορα στοιχεία παραγωγής μελιού και άλλων μελισσοκομικών προϊόντων από 597 μελισσοκόμους, οι οποίοι είχαν τρυγήσει είτε άνοιξη είτε καλοκαίρι με συνολικό αριθμό μελισσιών 55,373.

Οι υπόλοιποι 101 μελισσοκόμοι, οι οποίοι κατέχουν 1401 μελίσσια, δεν συμπλήρωσαν το έντυπο στατιστικών πληροφοριών και ως εκ τούτου έγινε εκτίμηση της παραγωγής των μελισσιών τους με βάση το μέσο όρο (Μ.Ο.) της ανοιξιάτικης και καλοκαιρινής παραγωγής των υπολοίπων μελισσιών.

Και 89 γυναίκες μελισσοκόμοι

Κατά τον ανοιξιάτικο τρυγητό τρυγήθηκαν περίπου 19,514 μελίσσια τα οποία παρήγαγαν 141,252 κιλά μέλι, περίπου 7,24 κιλά ανά κυψέλη. Επίσης το καλοκαίρι τρυγήθηκαν 40,464 μελίσσια και η παραγωγή του καλοκαιρινού μελιού ανήλθε σε 400, 999 κιλά.

Συνολικά, η παραγωγή μελιού το 2022 ήταν 542,251 κιλά με την ετήσια παραγωγή ανά κυψέλη να ανέρχεται στα 9,55 κιλά. Από το σύνολο των μελισσοκόμων, οι 89 είναι γυναίκες και κατέχουν 9081 μελίσσια. Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι δραστηριοποιούνται στην επαρχία Λεμεσού συνολικά 205, ωστόσο τα περισσότερα μελίσσια υπάρχουν στην επαρχία Λάρνακας 15,431. Ακολουθούν οι επαρχίες Πάφου και Λεμεσού. Τα λιγότερα μελίσσια και οι λιγότεροι μελισσοκόμοι δραστηριοποιούνται στην επαρχία Αμμοχώστου μόλις 16.

Το 43,4% των μελισσοκόμων που κατέχουν και τις περισσότερες κυψέλες ανήκουν στις ηλικίες από 40-64 χρόνων, επίσης το 29,2% των μελισσοκόμων είναι πάνω από 65 χρονών, ενώ το 27,4% δηλαδή 191 μελισσοκόμοι από τους 698 είναι κάτω από 40 χρόνων.

77,63% των κυψελών μετακινούνται στις διάφορες ανθοφορίες.

1,7 εκατ. ευρώ

Ευχάριστα νέα για 700 περίπου μελισσοκόμους του νησιού φέρνουν οι μελισσοκομικές Παρεμβάσεις (Μέτρα) του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027 συνολικού ύψους περίπου 1,7 εκατ. ευρώ.

Το επίκεντρο των προκηρύξεων

Το Μελισσοκομικό Πρόγραμμα, που περιλαμβάνεται στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ για την πενταετία 2023-2027 και στη βάση του οποίου θα ενισχυθούν οι μελισσοκόμοι, ετοιμάσθηκε λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προηγούμενων ετών εφαρμογής των εθνικών μελισσοκομικών προγραμμάτων και κυρίως από τις ανάγκες που έχουν διαφανεί στον τομέα της μελισσοκομίας. Καθοριστικός παράγοντας διαδραμάτισε και το γεγονός ότι ο μελισσοκομικός τομέα της Κύπρου παρουσιάζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, τόσο σε σχέση με τους μελισσοκόμους που δραστηριοποιούνται όσο και σε σχέση με το συνολικό αριθμό κυψελών.

Επιπλέον, από τα δεδομένα που συλλέγονται φαίνεται να υπάρχει ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον ενασχόλησης των νέων με τη μελισσοκομία, με τη συμμετοχή της ομάδας κάτω των 40 χρόνων να ξεπερνά πλέον το 27%.

Μετά, λοιπόν, από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, το Μελισσοκομικό Πρόγραμμα αλλά και οι Παρεμβάσεις του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ δίδουν ιδιαίτερη έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

• στις ατομικές επαφές στα μελισσοκομεία από εξειδικευμένο προσωπικό, εφόσον η στενή επαφή με τους μελισσοκόμους αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό εργαλείο εκπαίδευσης, το οποίο επιζητείται από το μελισσοκομικό κόσμο.
• Στην καταπολέμηση των εισβολών στις κυψέλες και των ασθενειών ιδιαίτερα της βαρρόας γι’ αυτό και στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ 2023-2027 θα δοθεί στήριξη στους μελισσοκόμους για αγορά αδειοδοτημένων / συνταγογραφούμενων φαρμάκων για αντιμετώπιση της σημαντικότερης παρασιτικής ασθένειας των μελισσιών που επηρεάζει, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, την παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων αλλά και την επιβίωση των μελισσιών.
• Στην αντικατάσταση των παλαιών ή φθαρμένων κυψελών οι οποίες καταστρέφονται από την τακτική μετακίνησή τους στις διάφορες ανθοφορίες τόσο για την παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων όσο και για την επιβίωση τω μελισσοσμηνών.
• Στον ποιοτικό έλεγχο των προϊόντων κυψέλης, τόσο για προστασία των καταναλωτών όσο και για την προστασία του ίδιου του προϊόντος, με τη διενέργεια εργαστηριακών αναλύσεων προϊόντων μελισσοκομίας με στόχο τη διευκόλυνση των μελισσοκόμων στην εμπορία και αναβάθμιση της αξίας των προϊόντων τους.
• Στη διερεύνηση, μελέτη και έρευνας των διαφόρων προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζονται κατά καιρούς στον τομέα μελισσοκομίας, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την παραγωγή και εμπορίου μελιού.  Γι΄αυτό και κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία με ειδικευμένους οργανισμούς στην υλοποίηση προγραμμάτων εφαρμοσμένης έρευνας.
• Στην ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού για τη σημαία της μέλισσας και των μελισσοκομικών προϊόντων.

Η προκήρυξη των Παρεμβάσεων

Η προκήρυξη σειρά Μελισσοκομικών Παρεμβάσεων (Μέτρων) που συμπεριλαμβάνονται στο Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 και αντίστοιχα στο Μελισσοκομικό Πρόγραμμα 2023-2027 σχετίζονται:

Μελισσοκομική Παρέμβαση 1

•  Δράση Α: Τεχνική βοήθεια προς τους μελισσοκόμους και οργανώσεις μελισσοκόμων – 44,308 ευρώ.

Μελισσοκομική Παρέμβαση 2

• Δράση Β1: Ορθολογική χρήση αδειοδοτημένων φαρμάκων για αντιμετώπιση της βαρρόας -117,600 ευρώ.
• Δράση Β2: Προσαρμογή βάσεων με σίτα ή σωλήνες – 38,900 ευρώ.
• Δράση Γ: Αντικατάσταση παλαιών ή φθαρμένων κυψελών – 114,000 ευρώ.

Μελισσοκομική Παρέμβαση 3:

• Δράση Δ1: Εργαστηριακές αναλύσεις δειγμάτων μελιού και κεριού – 6.000 ευρώ.

Δράση Δ2: Εργαστηριακές αναλύσεις μελισσοκομικών προϊόντων – 2,000 ευρώ.

Μελισσοκομική Παρέμβαση 4:

• Δράση Ε: Υλοποίηση προγραμμάτων εφαρμοσμένη έρευνας – 10.000 ευρώ.

Μελισσοκομική Παρέμβαση 5:

• Δράση Στ: Ευαισθητοποίηση καταναλωτών για την ποιότητα των μελισσοκομικών προϊόντων -6,500 ευρώ.

Στήριξη

Το Μελισσοκομικό Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται σε ποσοστό 50% από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων και ποσοστό 50% από Εθνικούς Πόρους και προνοεί συνολικές δαπάνες (επιδοτήσεις) ύψους 339.306 ευρώ ανά έτος και συνολικό προϋπολογισμό 1.696.530 ευρώ για την πενταετία 2023-2027.  Το 2023 αποτελεί το πρώτο έτος εφαρμογής του προγράμματος και επιλέξιμες θα είναι οι δράσεις που έχουν υλοποιηθεί από την 1ην Ιανουαρίου 2023 μέχρι την 31ην Ιουλίου 2023.

Η υποβολή των αιτήσεων για συμμετοχή στο Μελισσοκομικό Πρόγραμμα για το έτος 2023 θα πραγματοποιείται στα Επαρχιακά Γεωργικά Γραφεία του Τμήματος Γεωργίας.