Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού, Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Πολεοδομίας, Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (ΤΑΘΕ), καθώς και Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) είναι μεταξύ των υπηρεσιών που έχουν ήδη προχωρήσει με καταγγελίες στη Νομική Υπηρεσία σχετικά με μη αδειοδοτημένες αναπτύξεις με ιχθυοκαλλιέργειες στις κοινότητες Συλίκου και Τριμίκλινης, όπως αναφέρθηκε σήμερα σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου που εξέτασε στο θέμα.

Κατά τη συζήτηση στην Επιτροπή, αναφέρθηκε ότι παράλληλα είναι σε εξέλιξη έρευνα της ΜΟΚΑΣ για ισχυρισμούς για ξέπλυμα χρήματος μέσω των αναπτύξεων αυτών, ενώ ερευνητική διαδικασία θα ξεκινήσει άμεσα και η Ανεξάρτητη Αρχή Κατά της Διαφθοράς, σε συνέχεια της έκθεσης που ετοίμασε για το θέμα η Ελεγκτική Υπηρεσία.

Ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, παρουσίασε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου την έκθεση για αναπτύξεις σε περιοχές των κοινοτήτων Συλίκου και Τριμίκλινη, που έγιναν από συγγενικά μεταξύ τους πρόσωπα, η οποία έκθεση ετοιμάστηκε κατόπιν καταγγελιών. Το θέμα, εξάλλου, εξετάστηκε πριν λίγους μήνες και στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος, γεγονός που φάνηκε να κινητοποιεί και κάποιες από τις εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες για να λάβουν μέτρα για πάταξη των παρανομιών.

Τις καταγγελίες που εξέτασε η Ελεγκτική Υπηρεσία, τις διαβίβασε επίσης και στη ΜΟΚΑΣ, καθώς περιλάμβαναν ισχυρισμούς για ξέπλυμα παράνομου χρήματος, όπως είπε ο κ. Μιχαηλίδης. Με παρέμβασή της στη συνεδρίαση, η εκπρόσωπος της ΜΟΚΑΣ ανέφερε ότι υπάρχουν διάφοροι ισχυρισμοί, τους οποίους εξετάζει η Μονάδα, ενώ προχωρά παράλληλα σε έρευνα με οικονομική ανάλυση. Σημείωσε, δε, ότι χρειάζεται να ερευνηθούν περαιτέρω στοιχεία και χρηματοοικονομικές πληροφορίες, πέρα από τους ισχυρισμούς για σύνδεση με ρωσικά κεφάλαια.

Στο πλαίσιο της λήψης μέτρων, λειτουργοί του ΤΑΘΕ βρέθηκαν για επί τόπου εξέταση στις 19 Σεπτεμβρίου 2023 στην Τριμίκλινη, στον χώρο όπου έχουν κατασκευαστεί χωρίς άδεια εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας, εστίασης και διαμονής. Όπως ανέφερε στη συνεδρίαση της Επιτροπής η Διευθύντρια του ΤΑΘΕ, Μαρίνα Αργυρού, κατά την επίσκεψη ο επιχειρηματίας κινήθηκε επιθετικά προς τους επιθεωρητές και τους εγκλώβισε στον χώρο. Για τον λόγο αυτό χρειάστηκε επέμβαση της αστυνομίας και έγινε καταγγελία εις βάρος του, η οποία έχει προωθηθεί στη Νομική Υπηρεσία.

Σύμφωνα με όσα ανέφερε στην Επιτροπή Ελέγχου ο Γενικός Ελεγκτής, η αρχή των παρανομιών, που χρονολογείται από το 2009, συνδέεται με την έκδοση άδειας από το ΤΑΘΕ, η οποία ανανεώθηκε το 2021, και στην οποία στηρίχθηκαν όλες οι υπόλοιπες υπηρεσίες που κλήθηκαν να παραχωρήσουν άδειες για τις αναπτύξεις στις δύο κοινότητες της Επαρχίας Λεμεσού.

Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης υπογράμμισε, δε, ότι στο εξώφυλλο της αρχικής αίτησης για κατασκευή δεξαμενής για άρδευση, αναγραφόταν ως τοποθεσία η Τριμίκλινη στην Πάφο, ενώ η κοινότητα βρίσκεται στην Επαρχία Λεμεσού. Η Διευθύντρια του ΤΑΘΕ ανέφερε, εξάλλου, ότι ενώ στο εξώφυλλο της αίτησης αναγραφόταν ως τοποθεσία περιοχή στην Τριμίκλινη, στο εσωτερικό γινόταν αναφορά σε περιοχή της Συλίκου.

Η αρχική παρανομία, σύμφωνα με την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, έγκειται στο γεγονός ότι η υδατοδεξαμενή μετατράπηκε σε δεξαμενή ιχθυοκαλλιέργειας, χωρίς προηγουμένως να εξασφαλίσει πολεοδομική άδεια, όπως είναι απαραίτητο. Η Διευθύντρια του ΤΑΘΕ ανέφερε ότι το 2017 διεξήχθη διοικητική έρευνα για το θέμα. Αργότερα, κρίθηκε ότι η θεραπεία για την παρανομία ήταν να ολοκληρωθεί η αδειοδότηση της δεξαμενής, με έκδοση πολεοδομικής άδειας. Ως προς αυτό, ο Γενικός Ελεγκτής επεσήμανε ότι για τη χορήγηση της άδειας, δεν έγιναν προηγουμένως οι απαραίτητες μελέτες (περιβαλλοντικές και άλλες).

Η κ. Αργυρού πρόσθεσε ότι στις 29 Νοεμβρίου 2023 το ΤΑΘΕ ζήτησε γνωμοδότηση από τον Γενικό Εισαγγελέα για ανάκληση της άδειας. Η κ. Αργυρού επεσήμανε ότι όσον αφορά τις αναπτύξεις στην Τριμίκλινη δεν υπάρχει καμία άδεια και γι’ αυτό δόθηκαν προφορικές και γραπτές προειδοποιήσεις στον επιχειρηματία από το 2022 για απομάκρυνση της ιχθυοκαλλιέργειας.

Εξάλλου, όπως εξήγησε λειτουργός του Τμήματος Κτηματολογίου στην Επιτροπή, τα τεμάχια στα οποία έχουν γίνει οι αναπτύξεις στην περιοχή της Τριμίκλινης, έκτασης περίπου 31.000 τ.μ., εκμισθώθηκαν για γεωργικούς σκοπούς, όμως αξιοποιήθηκαν στη συνέχεια με άλλου τύπου αναπτύξεις, χωρίς να υπάρχουν σχετικές άδειες.

Από την πλευρά του ο Γενικός Ελεγκτής ανέφερε κατά την παρουσίαση της έκθεσης ότι «το ΤΑΘΕ γνώριζε τουλάχιστον από τον Απρίλιο του 2019 ότι ο επιχειρηματίας δραστηριοποιούνταν παράνομα, χωρίς να λάβει μέτρα» και ότι μετά από ενημέρωση που είχε από την Ελεγκτική Υπηρεσία, περιορίστηκε στην αποστολή επιστολών προς τον επιχειρηματία. Σημείωσε, δε, ότι συνέπεια της αδειοδότησης της δεξαμενής από το ΤΑΘΕ, ήταν να χορηγηθεί άδεια και από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες για λειτουργία εργαστηρίου προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, στη βάση της άδειας που είχε χορηγήσει το ΤΑΘΕ.

Εξάλλου, η έκθεση διαπίστωσε ότι το 2012 ο αιτητής έλαβε και επιδότηση της δεξαμενής από τον ΚΟΑΠ. Όπως εξήγησε ο εκπρόσωπος του ΚΟΑΠ στην Επιτροπή, η επιδότηση δόθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης, από το οποίο ο επιχειρηματίας εξασφάλισε ως νέος γεωργός επιχορήγηση ύψους €420.000 για δεξαμενή στην περιοχή της Συλίκου με σκοπό την άρδευση καλλιέργειας φυλλοβόλων δέντρων το 2012. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι δε δόθηκαν επιδοτήσεις για τις παράνομες δραστηριότητες της ανάπτυξης.

Παράπονα στο Υπ. Γεωργίας για προβλήματα άρδευσης στην περιοχή εδώ και 10 χρόνια

Η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή θίγει, ακόμα, τα προβλήματα που έχουν προκύψει από την εκτροπή νερού από την κοίτη του Κούρη και μεταφορά του σε περιοχή στην Τριμίκλινη, όπου δημιουργήθηκαν, χωρίς σχετικές άδειες, λίμνη ιχθυοκαλλιέργειας, καταλύματα και εστιατόριο. Συνέπεια της μεταφοράς του νερού, όπως ανέφερε ο κ. Μιχαηλίδης, είναι η χαμηλή στάθμη του υδατοφράκτη Τριμίκλινης, επισημαίνοντας ότι ο συγκεκριμένος υδατοφράκτης θεωρείται ως η σημαντικότερη πηγή νερού για επιχειρήσεις πυρόσβεσης στην γύρω δασώδη περιοχή.

Όπως εξήγησε ο κ. Μιχαηλίδης, η αίτηση για υδροληψία είχε απορριφθεί αρχικά από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), όμως εγκρίθηκε στη συνέχεια από τον τότε Υπουργό Γεωργίας, Νίκο Κουγιάλη, κατόπιν ιεραρχικής προσφυγής του αιτητή. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μιχαηλίδης ήγειρε θέμα για τη δυνατότητα παρέμβασης πολιτικών προσώπων σε τεχνοκρατικά θέματα, υπογραμμίζοντας ότι είναι κάτι που θα πρέπει να απασχολήσει γενικότερα τους θεσμούς στο μέλλον.

Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας, Ανδρέα Γρηγορίου, τα πρώτα παράπονα για έλλειψη νερού για άρδευση υποβλήθηκαν από κοινότητες της περιοχής ήδη πριν δέκα χρόνια. Όπως είπε ο κ. Γρηγορίου, το καλοκαίρι του 2023, μετά από σχετικές συσκέψεις στο Υπουργείο, δόθηκαν οδηγίες για αποκατάσταση της νομιμότητας.

Τον περασμένο Δεκέμβριο διορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τριμελής ερευνητική επιτροπή, με όρο εντολής μέσα σε δύο μήνες να αξιοποιήσει τα ευρήματα της έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή και να προχωρήσει με εισηγήσεις. Επίσης, αναμένεται να γίνει σύσκεψη με Γενικό Εισαγγελέα για να διαπιστωθούν ποινικές ευθύνες.

Πολλαπλές οι καταγγελίες στον Γενικό Εισαγγελέα από κρατικές υπηρεσίες

Ο Βοηθός Έπαρχος Λεμεσού, Νικόλας Τσιούλλος, ανέφερε στην Επιτροπή ότι, η Επαρχιακή Διοίκηση ενημέρωσε τη Νομική Υπηρεσία για την υπόθεση τον Αύγουστο του 2023 και ζήτησε να εξεταστούν ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα. Έκτοτε, όπως είπε, αποφασίστηκε οι δικηγόροι της Δημοκρατίας να αναλάβουν να οδηγήσουν την υπόθεση στο Δικαστήριο, καθώς προηγουμένως δύο δικηγορικά γραφεία αρνήθηκαν να την αναλάβουν. Ο κ. Τσιούλλος είπε, ακόμα, ότι ενημερώθηκε και το ΕΤΕΚ για τους μελετητές που είχαν αναλάβει την επίβλεψη του εν λόγω έργου.

Συγχαρητήρια έδωσε στην Ελεγκτική Υπηρεσία για την έκθεση ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών, Ελίκκος Ηλία, υπογραμμίζοντας ότι είναι στις προτεραιότητες του Υπουργείου η πάταξη της παράνομης δόμησης και επισημαίνοντας ότι στις περιπτώσεις αυτές έχουν ευθύνη και οι μηχανικοί που επιβλέπουν τέτοια έργα. Ο κ. Ηλία ανέφερε ότι είναι σε επαφή με τον Έπαρχο Λεμεσού και ότι έχει γίνει ήδη καταγγελία για τις παράνομες αναπτύξεις, η οποία διαβιβάστηκε στη Νομική Υπηρεσία, ενώ αναμένεται και το πόρισμα της ερευνητικής επιτροπή.

Εξάλλου, τον Γενικό Εισαγγελέα ενημέρωσε και το Τμήμα Πολεοδομίας, προκειμένου να κινηθεί με νομικά μέτρα, αφού είχε ζητήσει την κατεδάφιση των αυθαίρετων αναπτύξεων στην Τριμίκλινη από τον Ιούλιο του 2022, όμως υπήρξε στο μεταξύ άρση των παρανομιών. Επίσης, καταγγελίες έχουν υποβάλει στη Νομική Υπηρεσία και το ΤΑΘΕ, τόσο για τις παρανομίες που διαπιστώθηκαν, όσο και για το συμβάν εναντίον των λειτουργών που επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις στην Τριμίκλινη, όπως επίσης και το ΤΑΥ, για μη άρση των παρανομιών.

Η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας εισηγείται, μεταξύ άλλων, σε υπουργεία και υπηρεσίες να εξετάσουν κατά πόσο έγιναν ενέργειες από πλευράς υπαλλήλων τους και να προχωρήσουν σε ενέργειες για άρση παρανομιών. Εξάλλου, η έκθεση διαβιβάστηκε και στην Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, εκ μέρους της οποίας ο Νίκος Ζαμπακίδης ενημέρωσε την Επιτροπή ότι είναι ήδη έτοιμο το κλιμάκιο που θα ξεκινήσει την έρευνα για την εν λόγω υπόθεση.

Τοποθετήσεις Βουλευτών

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Ζαχαρίας Κουλίας, ζήτησε να δοθεί πλήρης ενημέρωση από τις υπηρεσίες που προχώρησαν με νομικά μέτρα μέχρι στιγμής. Αίτημα μελών της Επιτροπής, άλλωστε, είναι να επανέλθει σε νέα συνεδρία τους επόμενους μήνες το σώμα για το εν λόγω θέμα, για να εξεταστούν οι ενέργειες που θα έχουν γίνει στο μεταξύ.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης, με παρέμβασή του στη συνεδρίαση έκανε λόγο για «παταγώδη αποτυχία της κρατικής μηχανής», προσθέτοντας ότι «υπονομεύει ένας επιχειρηματίας το κράτος, διατηρώντας για 15 χρόνια μία επιχείρηση ανενόχλητος, παραβιάζοντας όλες τις νομοθεσίες».

Εξάλλου, ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Ορφανίδης, δήλωσε μετά τη συνεδρίαση ότι όλες οι κυβερνητικές υπηρεσίες «λειτουργούσαν ως υπηρεσίες ιδιωτικών συμφερόντων για τον εργοδότη τους». Είπε ότι δεν έγινε κανένας έλεγχος και ότι όλες οι υπηρεσίες συντονίστηκαν για να τον εξυπηρετήσουν.

Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, με παρέμβασή της στη συνεδρίαση είπε ότι «η ανοχή των υπηρεσιών επέτρεψε να επεκτείνει τις δραστηριότητές του ο επιχειρηματίας με θράσος, σαν να ήταν αόρατος», υπογραμμίζοντας ότι αυτό είχε ευρύτερες επιπτώσεις στις κοινότητες και στο περιβάλλον, ιδίως στον ποταμό Κούρη.

«Τα κυβερνητικά τμήματα αντέδρασαν στην παρανομία πολύ αργά, κάποια περί το τέλος του ‘22 και άλλα μετά που ήρθε το θέμα για συζήτηση στην Επιτροπή Περιβάλλοντος στη Βουλή, περί τα τέλη του ’23, μετά δηλαδή από 15 χρόνια λειτουργίας της επιχείρησης αυτής», επεσήμανε σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση.

«Καταδικάζουμε απερίφραστα τις οποίες παρανομίες και καλούμε τις υπηρεσίες να αναλάβουν τις ευθύνες τους ως προς την αποκατάσταση της νομιμότητας άμεσα και όχι σε βάθος χρόνου, καθώς και τη Γενική Εισαγγελία να αναλάβει δράση ως προς τις ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες αυτών που ενέχονται, όποιοι και να είναι αυτοί», κατέληξε.

Για «πρωτοφανές σκάνδαλο με ενδείξεις διαφθοράς και εμπλοκή μεγάλου αριθμού κρατικών υπηρεσιών» έκανε λόγο στις δηλώσεις της η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, προσθέτοντας «ότι πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που είχαμε ποτέ ενώπιον μας ως επιτροπή, αν όχι το μεγαλύτερο του είδους του».

Σημείωσε, δε, ότι οι κρατικές υπηρεσίες προχώρησαν σε λήψη μέτρων μόνο αφού αναδείχθηκε το θέμα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος, αφού «αντιλήφθηκαν ότι θα άνοιγε ο ασκός του Αιόλου, λόγω της δημοσιότητας που πήρε το θέμα». Πρόσθεσε, δε, ότι η Επιτροπή Ελέγχου «πρέπει να συνεδριάσει ξανά στην παρουσία της Νομικής Υπηρεσίας, της ΜΟΚΑΣ, της Αστυνομίας, όλων των διωκτικών αρχών», αναγνωρίζοντας ως σωστή την έρευνα της ΜΟΚΑΣ για πιθανότητα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.

«Επιπρόσθετα εξηγήσεις θα πρέπει να δώσει και η Αστυνομία αφού σύμφωνα με τις μαρτυρίες στην επιτροπή αλλά και την έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, ένας εκ των ιδιοκτητών επιτέθηκε, εξύβρισε και εγκλώβισε στον χώρο του, όχι μόνο κρατικούς λειτουργούς που πραγματοποιούσαν επιτόπιο έλεγχο στην ανάπτυξη του, αλλά και μέλη της αστυνομίας που κλήθηκαν να επέμβουν», σημείωσε η κ. Χαραλαμπίδου, λέγοντας ότι η Αστυνομία θα έπρεπε να τον είχε θέσει υπό σύλληψη και να τον οδηγούσε ενώπιον της δικαιοσύνης. Εξέφρασε ακόμη πρόθεση να θέσει το ζήτημα και στον Αρχηγό Αστυνομίας.

Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, υπογράμμισε κατά τη συνεδρίαση τη σημασία της προστασίας του νερού της λεκάνης του ποταμού Κούρη και καταλόγισε ευθύνες στο ΤΑΥ, επισημαίνοντας ότι δεν ενδιαφέρθηκε κανείς για το που καταλήγουν τα απόβλητα από την ιχθυοκαλλιέργεια.

Είπε, ακόμα, ότι όλοι γνώριζαν πως η ανάπτυξη αντλούσε νερό από τον ποταμό και υπήρχαν καταγγελίες, αλλά χρειάστηκε να αναδειχθεί το θέμα στην Επιτροπή Περιβάλλοντος για να κινητοποιηθούν υπηρεσίες. Σημείωσε, δε, ότι την ερχόμενη Τετάρτη η Επιτροπή Περιβάλλοντος θα συνεδριάσει για να εξετάσει την περιβαλλοντική πτυχή του θέματος.

Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι «είτε υπάρχει ολική αποτυχία του συστήματος, είτε σημαντικής έκτασης διαφθορά». Εξέφρασε, δε, την απογοήτευσή του για την αποτυχία του συστήματος και την έλλειψη των απαραίτητων ελέγχων.

Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, με παρέμβασή του στη συνεδρίαση επεσήμανε ότι η ανάπτυξη στην Τριμίκλινη «είχε λάβει βραβείο καινοτομίας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας» και είπε ότι «τα εγκαίνια είχαν γίνει από Υπουργό». Σημείωσε ότι «θα μπορούσε να υπήρχε σωστός τρόπος να βοηθήσουμε αυτό τον άνθρωπο και να προστατεύσουμε και το κράτος, όμως τα κάναμε όλα με λάθος τρόπος». Πρόσθεσε ότι θα πρέπει να απασχολήσει του θεσμούς η διακριτική ευχέρεια που έχει ο κάθε υπουργός. Ζήτησε, ακόμα, να διαπιστωθεί αν η Επαρχιακή Διοίκηση Πάφου έχει λειτουργό αναμεμειγμένο στην υπόθεση αυτή.