Ξέρατε ότι μπορείτε να οδηγηθείτε σε οστεονέκρωση της γνάθου εν αγνοία σας;
Διφωσφονικά φάρμακα και τι πρέπει να προσέξετε!
Της Δρος. Ζωής Νικολάου
Στοματικός και Γναθοπροσωπικός Χειρουργός
Πολλές φορές στην προσπάθεια μας να αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημά μας, δημιουργούμε κάποιο άλλο. Συνήθως αυτό συμβαίνει χωρίς να το θέλουμε ή λόγω άγνοιας και έλλειψης επαρκούς και ορθής πληροφόρησης. Μια τέτοια περίπτωση σχετίζεται με την οστεονέκρωση λόγω διφωσφονικών φαρμάκων.
Τα διφωσφονικά είναι μια ομάδα φαρμάκων που επηρεάζουν το μεταβολισμό των οστών. Η χορήγηση τους από το στόμα ενδείκνυται κυρίως σε περιπτώσεις πρόληψης και θεραπείας της οστεοπόρωσης/οστεοπενίας. Καθώς η οστεοπόρωση εμφανίζεται σε μεγάλη συχνότητα στον πληθυσμό μας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις ιδιότητες αλλά κυρίως τις επιδράσεις των διφωσφονικών φαρμάκων. Επίσης, διφωσφονικά φάρμακα από το στόμα ενδεχομένως να λαμβάνουν και ασθενείς που αντιμετωπίζουν τη νόσο του Paget, σε περιπτώσεις osteogenesis imperfecta και κεντρικών γιγαντοκυτταρικών όγκων αλλά και ασθενείς που υποφέρουν από Ινώδη δυσπλασία, Β-Θαλασσαιμία, Ιστιοκύτωση και πολυεστιακή οστεομυελίτιδα. Πέραν από το στόμα, τα διφωσφονικά φάρμακα χορηγούνται και ενδοφλέβια για την αντιμετώπιση της υπερασβεστιαιμίας από κακοήθεια, τις μεταστάσεις στα οστά από διάφορα είδη καρκίνου, την θεραπεία πολλαπλού μυελώματος και αλλού. Χωρίς αμφιβολία επιδρούν θετικά στην ποιότητα ζωής των ασθενών με οστεολυτικές νόσους, μειώνοντας τον πόνο και την πιθανότητα παθολογικών καταγμάτων, ωστόσο χρειάζεται προσοχή και παρακολούθηση.
Η οστεονέκρωση της γνάθου (BRONJ) η οποία σχετίζεται με τη χρήση διφωσφονικών φαρμάκων είναι μια επιπλοκή που παρουσιάζεται μόνο στις γνάθους, κατά την οποία παρατηρείται νέκρωση και έκθεση του οστού στη στοματική κοιλότητα. Η πυώδης φλεγμονή και ο πόνος είναι συνηθισμένα συμπτώματα σε μια χρόνια κατάσταση και δυστυχώς πρόκειται για μια εξουθενωτική ασθένεια, η οποία είναι συχνά ανθεκτική στις θεραπείες.
Μέχρι το 2003 οι περιπτώσεις οστεονέκρωσης στη γνάθο συνδέονταν μόνο με την οστεομυελίτιδα και την οστεοραδιονέκρωση. Όμως, το 2003 οι στοματικοί και γναθοπροσωπικοί χειρουργοί ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν και δημοσίευσαν περιπτώσεις έκθεσης και νέκρωσης οστού στη γναθοπροσωπική χώρα χωρίς τάσεις επούλωσης σε ασθενείς που θεραπεύονταν με διφωσφονικά ενδοφλεβίως. Αξίζει να σημειωθεί ότι, από το 2005 σε όλα τα σκευάσματα διφωσφονικών αναφέρεται η πιθανή επιπλοκή οστεονέκρωσης.
Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία, το 90% ασθενών που εμφάνισαν οστεονέκρωση στις γνάθους έκαναν χρήση διφωσφονικών ενδοφλεβίως και μόνο το 10% κατανάλωναν τα εν λόγω φάρμακα μέσω του στόματος. Είναι λογικό να παραμένουν πολλά ερωτήματα αναπάντητα σε ό,τι αφορά (α.) το μηχανισμό εμφάνισης της σχετιζόμενης με διφωσφονικά οστεονέκρωσης της γνάθου (β.) την πιο αποτελεσματική θεραπεία σε ασθενείς που έχουν αναπτύξει την νόσο και (γ.) τα μέτρα πρόληψης στους ασθενείς αυτούς που χρήζουν πλέον οδοντοφατνιακής χειρουργικής για να αντιμετωπίσουν την ασθένεια.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι όλα τα σχετικά νέα για την χρήση των διφωσφονικών φαρμάκων και ό, τι νεότερο έχει δημοσιευθεί ως προς την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχετιζόμενης με διφωσφονικά φάρμακα νέκρωσης της γνάθου, αφορούν στην ιατρική κοινότητα, καθώς και όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε σχετικές θεραπείες για όλες τις πιο πάνω αναφερόμενες ασθένειες. Το Κυπριακό Κέντρο Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής και η Δρ. Ζωή Νικολάου είναι στη διάθεσή σας για επιπλέον πληροφορίες. Μπορείτε να καλέσετε στο 25761010 ή ηλεκτρονικά στο info@ccmfc.com.cy.
Ακολουθεί ένα ενδεικτικό περιστατικό που αντιμετώπισε το Κυπριακό Κέντρο Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής:
Άνδρας 63 ετών, παραπονιόταν για έντονο πόνο στις γνάθους, νεκρωμένο οστό και αδυναμία μάσησης. Στο ιστορικό του αναφέρει καρκίνο στον πνεύμονα με μεταστάσεις στο ήπαρ και στα οστά. Επίσης, του είχε χορηγηθεί φάρμακο με ζολεδρονικό οξύ για ένα χρόνο.
Κατά την κλινική εξέταση που πραγματοποιήθηκε στο Κυπριακό Κέντρο Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, διαπιστώθηκε στοματοκολπικό και στοματορινικό συρίγγιο με διαπύηση και κοκκιωματώδη ιστό στην πάνω γνάθο δεξιά και νεκρωμένο οστό στην πάνω γνάθο αριστερά. Ο ασθενής παρουσίαζε νέκρωση στην κάτω γνάθο αμφοτερόπλευρα και εξωστοματικό συρίγγιο αριστερά. Επίσης, στην πανοραμική του ακτινογραφία και το 3D Cone Beam, παρατηρήθηκε νέκρωση ιστού, παθολογικό κάταγμα στην κάτω γνάθο αριστερά, θολερότητα στο δεξιό ιγμόρειο άντρου με τελική διάγνωση της νόσου BRONJ στο στάδιο 3. (εικόνες 1,2,3 & 4 πριν).
Τελικά, πραγματοποιήθηκε χειρουργικός καθαρισμός και κλείσιμο στοματοκολπικού και στοματορινικού συριγγίου (εικόνες 1,2,4 & 4 μετά).
Τέλος, είναι σημαντικό όπως συμβουλεύεστε τον Στοματικό και Γναθοπροσωπικό σας χειρουργό, εφόσον λαμβάνετε διφωσφονικά φάρμακα.
