Σημαντικά έργα που θα οδηγήσουν στην πιο αποδοτική και αποτελεσματική διαχείριση των δημοσίων δαπανών, των δημοσίων συμβάσεων αλλά και των οικονομικών καταστάσεων του κράτους, έχει στις προτεραιότητές του το Γενικό Λογιστήριο για τα επόμενα χρόνια, δήλωσε ο νέος Λογιστής της Δημοκρατίας Ανδρέας Αντωνιάδης.

Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, με ευκαιρία της ανάληψης των καθηκόντων του, ο κ. Αντωνιάδης ανέδειξε έργα όπως την αύξηση των κοινών, συνεταιριστικών δημοσίων συμβάσεων, που θα εξοικονομήσουν στο δημόσιο τόσο ανθρώπινους όσο και οικονομικούς πόρους, την σταδιακή μετάβαση των οικονομικών καταστάσεων του κράτους στη βάση των δεδουλευμένων (accrual accounting) με επίσημη εφαρμογή το 2027, που θα επιφέρουν μια μεγαλύτερη καθαρότητα στην αποτύπωση των οικονομικών του κράτους, καθώς και την ενίσχυση των συστημάτων χρηματοοικονομικής διαχείρισης, που θα βοηθήσει και στην μετάβαση στο σύστημα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (ERP).

Όσον αφορά το έργο της μετάβασης στο ERP, για το οποίο ακυρώθηκε η σύμβαση, ο κ. Αντωνιάδης είπε πως ο ανάδοχος του έργου δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις συμβατικές του υποχρεώσεις και η Δημοκρατία θα απαιτήσει αποζημιώσεις μέσω της δικαστικής οδού.

Σύμφωνα με τον κ. Αντωνιάδη, το Γενικό Λογιστήριο – μια υπηρεσία που είναι λειτουργικά ανεξάρτητη, ενώ ο ίδιος λογοδοτεί στο Υπουργικό Συμβούλιο – έχει ένα πολυσύνθετο ρόλο, αφού πέραν της παρακολούθησης της διαχείρισης των δημοσίων πόρων και της υλοποίησης του προϋπολογισμού, επεκτείνεται στην ουσία σε όλη την κρατική μηχανή, μέσω της αρμοδιότητάς του ως υπεύθυνης αρχής για θέσπιση του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, την εποπτεία εφαρμογής της νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη του προσωπικού, κάτι που επεκτείνεται σε όλο τον δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

«Το Γενικό Λογιστήριο της Δημοκρατίας ήταν και θα καθιερωθεί ως ένας σύγχρονος και καινοτόμος οργανισμός, λειτουργούμε ως ομάδα με τον Βοηθό Γενικό Λογιστή και το υπόλοιπο προσωπικό του Γενικού Λογιστηρίου της Δημοκρατίας, που δεν εξαντλείται σε λογιστικό προσωπικό αλλά στο προσωπικό υποστήριξης, με περίπου 700 άτομα» είπε.

Ερωτηθείς για τις προτεραιότητές του, ο κ. Αντωνιάδης ανέφερε ότι οι προτεραιότητες καλύπτουν τρεις άξονες. Πρόκειται για την απλοποίηση των διαδικασιών στο δημόσιο, τη ψηφιοποίηση, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη συμμόρφωση με το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση δημόσιων πόρων, από τους λειτουργούς που λαμβάνουν αποφάσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, το Γενικό Λογιστήριο έχει προσωπικό σε όλα τα Υπουργεία, Υφυπουργεία, επαγγελματίες λογιστές που προΐστανται των διευθύνσεων χρηματοοικονομικής διαχείρισης και λειτουργούν ως CFOs (Chief Financial Officers), στηρίζοντας τους Υπουργούς και άλλους αρμόδιους λήψης αποφάσεων για να λαμβάνουν ορθολογικές αποφάσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Σημειώνεται ότι η τοποθέτηση επαγγελματιών λειτουργών σε κάθε Υπουργείο, υποστηρίζοντας και τα Τμήματά τους, είχε ξεκινήσει από την περίοδο του μνημονίου και ολοκληρώθηκε πρόσφατα.

Διαχείριση δημόσιων πόρων – Μετάβαση στη βάση των δεδουλευμένων

Σε σχέση με την μετάβαση στη βάση δεδουλευμένων, ο κ. Αντωνιάδης είπε πως έχει εκπονηθεί το σχετικό σχέδιο δράσης και ο στόχος είναι ο καταρτισμός των ανεπίσημων οικονομικών καταστάσεων του κράτους για τα έτη αναφοράς 2025 και 2026 και να προχωρήσουμε το 2027 με τις πρώτες επίσημες οικονομικές καταστάσεις στη βάση των δεδουλευμένων.

Όπως εξήγησε, η βάση δεδουλευμένων σημαίνει ότι οι δαπάνες πρέπει να καταχωρούνται στο χρόνο που διενεργούνται τα γεγονότα που δημιουργούν τα έξοδα, ενώ τα έσοδα καταχωρούνται στο έτος αναφοράς που εμπίπτουν. Τώρα οι οικονομικές καταστάσεις του κράτους γίνονται σε ταμειακή βάση, που σημαίνει ότι έσοδα και δαπάνες παρουσιάζονται στον χρόνο που εκτελείται η ταμειακή ροή, είπε.

«Αν έσοδα από φορολογία αφορούν το 2026 αλλά θα εισπραχθούν το 2028, δεν θα καταχωρηθούν το 2028 όταν θα εισπραχθούν, αλλά θα καταχωρηθούν ως έσοδα στον λογαριασμό αποτελεσμάτων το 2026 και το 2028 θα καταχωρηθεί η ταμειακή ροή, ενώ αντίστοιχα η υποχρέωση για είσπραξη παύει να υφίσταται», εξήγησε.

Όσον αφορά την καταγραφή των δαπανών, αν για παράδειγμα αγοραστεί το 2024 ένα κτήριο το οποίο θα έχει χρήση 20 χρόνια και αξίζει €1 εκατομμύριο, η δαπάνη δεν θα καταχωρηθεί στον λογαριασμό αποτελεσμάτων το 2024, αλλά θα σπάσει στην ωφέλιμη ζωή του κτηρίου, δηλαδή €50.000 κάθε έτος μέχρι να λήξει η ωφέλιμη ζωή είκοσι χρόνια μετά δηλαδή το 2043 που θα παύει να ωφελεί το δημόσιο το κτήριο.

FIMAS και σταδιακή μετάβαση στο ERP

Έπειτα από την κατάρρευση του αρχικού έργου της μετάβασης στο νέο σύστημα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (ERP), λόγω αδυναμίας του αναδόχου να φέρει εις πέρας το έργο, το Γενικό Λογιστήριο αποφάσισε να «σπάσει» το έργο με σταδιακή μετάβαση, αρχής γενομένης με την μεταρρύθμιση των συστημάτων χρηματοοικονομικής διαχείρισης, που θα υποστηρίξει και την μετάβαση στο ERP.

Όπως είπε, η μεταρρύθμιση των συστημάτων χρηματοοικονομικής διαχείρισης, θα αφορά το λογιστικό σύστημα FIMAS, τα συστήματα μισθολογίων – συντάξεων, του ωρομίσθιου κυβερνητικού προσωπικού και το νέο σύστημα για το νέο συνταξιοδοτικό, ακολουθώντας μια σταδιακή προσέγγιση.

«Δηλαδή δεν θα περιμένουμε να αλλάξουμε όλα αυτά τα συστήματα μαζί και να τα οδηγήσουμε σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα με την ολοκλήρωση του έργου, αλλά τα έχουμε σπάσει ήδη στα διάφορα επιμέρους συστήματα και έχει εκτιμηθεί ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης», εξήγησε ο κ. Αντωνιάδης.

«Θα έχουμε ξεχωριστούς συντονιστές έργων και θα τρέξουν με σειρά προτεραιότητας, ώστε να τύχουν αναβάθμισης ή αντικατάστασης ανάλογα με την περίσταση και σταδιακά να προχωρήσουμε σε ενιαίο ολοκληρωμένο σύστημα, μακροπρόθεσμα με πιο ασφαλή τρόπο και με λιγότερους κινδύνους, το οποίο θα οδηγήσει σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων, γνωστό ως ERP», είπε και συμπλήρωσε: «Συνεπώς, δεν θα πάμε κατευθείαν με ένα μεγαλεπήβολο μεγαλόπνοο και μοναδικό έργο για υλοποίηση του ERP σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αλλά θα πάμε σταδιακά, ώστε τα οφέλη που θα έχουμε σε κάθε φάση να παρουσιάζονται και να είναι εμφανή στον δημόσιο τομέα όταν θα ολοκληρώνεται το κάθε στάδιο».

Συμβάσεις: Ομάδα για μεγάλους διαγωνισμούς της κυβέρνησης

Σε σχέση με τον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, ο κ. Αντωνιάδης ανέδειξε δύο μεγάλα έργα.

Το πρώτο αφορά στον επαγγελματισμό των δημοσίων συμβάσεων. Όπως είπε, την 1η Φεβρουαρίου θα έχουμε νέους λογιστές στο δημόσιο που θα κατανεμηθούν κατά κύριο λόγο στον τομέα διαχείρισης των δημόσιων συμβάσεων, οι οποίοι μαζί με υφιστάμενους λειτουργούς στη διεύθυνση δημοσίων συμβάσεων και λειτουργούς που έχουν υποδειχθεί από τα διάφορα τμήματα που τρέχουν μεγάλους διαγωνισμούς (Τμήμα Δημοσίων Έργων, Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής κλπ), με στόχο να αναπτυχθεί μια μεγάλη ομάδα επαγγελματιών λειτουργών αγορών που θα αναλάβουν τους μεγάλους διαγωνισμούς της Κυβέρνησης.

Αυτό το έργο που τρέχει με τη βοήθεια εξωτερικών συμβούλων, πρόσθεσε ο Γενικός Λογιστής, έχει στόχο τον επαγγελματισμό στις δημόσιες συμβάσεις για να αποφευχθούν αναποτελεσματικότητα, είτε λάθη στις διαδικασίες. Συνεπώς το δημόσιο θα περάσει σε μια φάση επαγγελματισμού, ο οποίος θα επιφέρει την προστιθέμενη αξία στα μεγάλα έργα του δημοσίου».

Το δεύτερο έργο αφορά στην αναβάθμιση του ηλεκτρονικού συστήματος δημόσιων συμβάσεων, με εμπλουτισμό σε στοιχεία, μηχανισμούς και αυτοματισμούς που θα συνεισφέρουν στην αποτελεσματικότερη σύναψη και διαχείριση των δημόσιων συμβάσεων.

Επέκταση συνεταιριστικών αγορών

Ειδικότερα, όπως ανέφερε ο κ. Αντωνιάδης, τρέχει το έργο των συνεταιριστικών αγορών, των συμφωνιών-πλαίσιο, που αφορούν σε συμβόλαια τα οποία ικανοποιούν κοινές ανάγκες στο δημόσιο, όπως τα καύσιμα και την αγορά χαρτιού, εξασφαλίζοντας οικονομικό όφελος λόγω συνεργειών και οικονομιών κλίμακος.

Αν και οι κοινοί διαγωνισμοί γίνονται ήδη, είπε, τέτοιες αγορές θα επεκταθούν και σε άλλους τομείς ώστε να καλυφθούν επιπρόσθετες ανάγκες κοινής χρήσης τόσο στο δημόσιο όσο και στον ευρύτερο τομέα κεντρικά από το Γενικό Λογιστήριο.

«Με αυτό το έργο, θα απαλείψουμε ή θα μειώσουμε σημαντικά το φόρτο εργασίας σε κάποιες μικρές αναθέτουσες αρχές, όπως κοινοτικά συμβούλια, τα οποία δεν έχουν ούτε τους πόρους, ούτε την εξειδίκευση, ούτε τον επαγγελματισμό να τρέξουν τέτοιους είδους μικρά έργα», συμπλήρωσε.

Τέλος, στις προτεραιότητες είναι η χρήση τεχνητής νοημοσύνης που θα υποστηρίζει τη διενέργεια των διαγωνισμών. Όπως εξήγησε, η μεγάλη αποθήκη πληροφοριών ερωτήσεων και απαντήσεων θα εξελιχθεί με ένα εργαλείο και με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, ώστε ο κάθε λειτουργός που είναι υπεύθυνος για τη σύναψη μιας σύμβασης, να προετοιμάζει με έξυπνο τρόπο το διαγωνισμό για κάλυψη της ανάγκης του, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμασίας των εγγράφων.

Τα εργαλεία αυτά, εξήγησε ο κ. Αντωνιάδης, θα μειώσουν τα λάθη, θα επισπεύσουν την ετοιμασία εγγράφων, απελευθερώνοντας πόρους στην Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, η οποία θα επικεντρώνεται στα θέματα ουσίας και όχι σε θέματα που δεν προσθέτουν αξία.

Διατμηματική αλληλογραφία για απελευθέρωση στο χαρτί

Ερωτηθείς για τα περιθώρια εξοικονομήσεων στις μεταβιβάσεις, ο κ. Αντωνιάδης είπε πως του έχει ζητηθεί και σε συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών και υπέβαλε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας έκθεση τον Δεκέμβριο που θα συζητηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο, για τις πτυχές που καλύπτουν τις εξοικονομήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και τον εξορθολογισμό του προϋπολογισμού σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Αναφέρθηκε για παράδειγμα στις δαπάνες για τη χρήση χαρτιού στο δημόσιο που το 2023 είχαν προϋπολογιστεί σε περίπου €2 εκατ., τονίζοντας ότι αν και το ποσό δεν είναι σημαντικό, εντούτοις δείχνει τη διακίνηση χαρτιού επειδή δεν υπάρχει ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της Κυβέρνησης, η οποία οδηγεί σε διοικητικό οικονομικό κόστος για το δημόσιο.

Σε κάθε κυβερνητικό τμήμα, πρέπει να εφαρμοστεί το σύστημα ηλεκτρονικού αρχείου (e-oasis), το οποίο θα πρέπει να επεκταθεί και να καλύψει την ανταλλαγή αλληλογραφίας μεταξύ τμημάτων του ιδίου Υπουργείου όσο και μεταξύ Υπουργείων στην Κυβέρνηση, ενώ παράλληλα οι επικεφαλής, τουλάχιστον, του κάθε τμήματος να εξασφαλίσουν ηλεκτρονικές υπογραφές ώστε η εξερχόμενη αλληλογραφία να αποστέλλεται με ηλεκτρονική μορφή.

Αυτά, εμπλέκουν διάφορες αρμοδιότητες, αφού η ηλεκτρονική υπογραφή προωθείται από το Υφυπουργείο Έρευνας και η επέκταση του συστήματος ηλεκτρονικού αρχείου εμπίπτει στο Τμήμα Διοίκησης και Προσωπικού, είπε ο κ. Αντωνιάδης, προσθέτοντας ωστόσο ότι η ηλεκτρονική επικοινωνία σε ένα τμήμα μπορεί να εφαρμοστεί στην κάθε υπηρεσία από τον επικεφαλής της.

Καταβολή επιδομάτων χωρίς αιτήσεις

Αναφέρθηκε και σε μια «αιρετική», όπως την χαρακτήρισε, εισήγηση για αξιολόγηση όλων των κρατικών επιδομάτων, τα οποία η κάθε Κυβέρνηση παραχωρεί βάσει του κυβερνητικού της προγράμματος και την καταβολή τους χωρίς τη χρονοβόρα διαδικασία υποβολής αιτήσεων στις περισσότερες περιπτώσεις.

Στόχος, είπε, είναι σε μακροπρόθεσμη βάση να γίνει μια ανάλυση όλης της «πίτας» επιδομάτων, να αξιολογηθούν με βάση των προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης και να εξεταστεί όπως καταργηθούν οι αιτήσεις, αφού στα αρχεία του κράτους ήδη υπάρχουν τα στοιχεία που απαιτούνται για αξιολόγηση και επιβεβαίωση της εγκυρότητας καταβολής των επιδομών.

Σημείωσε μεν ότι κάτι τέτοιο εξυπακούει την επικαιροποίηση των στοιχείων σε ετήσια βάση, «αλλά θα απαλείψει το γραφειοκρατικό κόστος της εξέτασης, της ετοιμασίας συστημάτων αξιολόγησης, της υποβολής αιτήσεων και το κόστος συγκέντρωσης στοιχείων ως παραστατικά, καθώς και οι ανθρώπινοι πόροι που απαιτούνται για την εξέταση της κάθε αίτησης.

«Γιατί η πηγή της συμπλήρωσης της αίτησης να μην είναι τα συστήματα του δημοσίου στα οποία υπάρχει αυτή η πληροφόρηση; Το σημαντικό είναι διατμηματική σύνδεση των συστημάτων που υπάρχουν, βεβαίως με την εξασφάλιση των απαραίτητων εγκρίσεων από την Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα», είπε.

Κατάρρευση ERP: Στο δικαστήριο ο ανάδοχος του έργου

Σε ερώτηση για την αποτυχία του έργου μετάβασης στο ERP, ο κ. Αντωνιάδης μίλησε για «ανικανότητα (του αναδόχου) να εκπληρώσει τις συμβατικές υποχρεώσεις με τη Δημοκρατία», επισημαίνοντας ότι από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας και με την εξουσιοδότηση της νομικής υπηρεσίας είχαμε ιδιώτη δικηγόρο.

Όπως είπε, το Γενικό Λογιστήριο είχε ως σύμβουλο την κρατική εταιρεία διαχείρισης έργων πληροφορικής του Υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας, που παρείχε συμβουλές τόσο στην αναγνώριση των αναγκών, στην καταγραφή των τεχνικών προδιαγραφών, ενώ σημείωσε ότι πριν καταλήξουν στη συγκεκριμένη επιλογή του διαγωνισμού με τις συγκεκριμένες ανάγκες είχε γίνει έρευνα αγοράς και ότι στην αρχική φάση του διαγωνισμού υπήρξαν πέντε οικονομικοί φορείς, ενώ στην συνέχεια υπέβαλαν προσφορά τρεις.

Σημείωσε ότι υπήρξαν πάνω από 20 απαιτήσεις τις οποίες οι δύο οικονομικοί φορείς δεν εκπληρούσαν και συνεπώς δεν τίθεται θέμα αυστηρότητας με αποτέλεσμα μια οριακή κατακύρωση της της σύμβασης, προσθέτοντας πως το Γενικό Λογιστήριο είχε εξαντλήσει κάθε πιθανότητα για να πετύχει το έργο και να μην χαθεί χρόνος.

«Είμαστε στη διαδικασία καταχώρησης αγωγής και προχωρήσαμε στην καταγγελία στην επιτροπή Αποκλεισμού, όχι μόνο για να μην ξανακερδίσει σύμβαση στο κυπριακό δημόσιο ο συγκεκριμένος ανάδοχος, αλλά και στην ΕΕ.

Ο κ. Αντωνιάδης σημείωσε δε πως δεν είχαν εφαρμοστεί ρήτρες καθυστέρησης διότι υπήρξε συντονισμός με την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων για εφαρμογή όλων των ρητρών σε κάποιο στάδιο, το οποίο, όμως, δεν ήλθε ποτέ διότι διακόπηκε η σύμβαση.

Τέλος όσον αφορά το κόστος, ο κ. Αντωνιάδης είπε ότι το δημόσιο είχε καθαρή εισροή από τον ανάδοχο για τη σύμβαση αυτή, αφού ανακτήθηκε η εγγύησή του, ενώ ο ανάδοχος είχε λάβει μόνο τις αρχικές πληρωμές, καθώς οι βασικές πληρωμές θα γίνονταν στην βάση παραδοτέων.