Το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Κύπρου ανέκαμψε σημαντικά από τα πρόσφατα σοκ και τα τρέχοντα δημοσιονομικά πλεονάσματα υπερβαίνουν τα προ της πανδημίας επίπεδα, τονίζει ο Morningstar DBRS, υπογραμμίζοντας ότι η βελτίωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου οφείλεται στη συγκριτικά ισχυρή αύξηση των εσόδων η οποία προήλθε από τις αυξανόμενες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τους υψηλότερους φόρους από τα κέρδη των εταιρειών, λόγω και της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης.

«Τα κρατικά έσοδα επωφελήθηκαν όχι μόνο από τις κυκλικές ευνοϊκές συγκυρίες αλλά και από διαρθρωτικές βελτιώσεις στην πλευρά των εσόδων», τονίζει ο καναδικός οίκος.

Σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ, σύμφωνα με τον DBRS, τα δημόσια έσοδα αυξήθηκαν με ταχύτερο ρυθμό από το ονομαστικό ΑΕΠ κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων ετών.

Προσθέτει πως το μερίδιο των συνολικών δημόσιων εσόδων στην Κύπρο αυξήθηκε αισθητά από 39,4% του ΑΕΠ το 2019 σε 43,3% το 2023, ενώ ο λόγος αυτός παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητος για τη ζώνη του ευρώ.

Σε σχόλιο του με τίτλο «Κύπρος: Τα δημόσια οικονομικά επωφελούνται από την ισχυρή αύξηση των εσόδων», στο οποίο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η ισχυρή αύξηση των εσόδων υπήρξε ο βασικός μοχλός για τη βελτίωση των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων, ο καναδικός οίκος ξεχωρίζει τις αυξανόμενες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τους υψηλότερους φόρους από τα κέρδη των εταιρειών ως τους κύριους παράγοντες για την αύξηση των δημόσιων εσόδων.

Σημειώνει πως οι ευνοϊκές δημοσιονομικές εξελίξεις αποτέλεσαν βασικό παράγοντα για την πρόσφατη αλλαγή της τάσης, από Σταθερή, σε Θετική για την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία αξιολογείται με ΒΒΒ (υψηλή).

Η βελτίωση των δημοσιονομικών ισοζυγίων οφείλεται στη συγκριτικά ισχυρή αύξηση των εσόδων

Αναφέροντας ότι «τα δημοσιονομικά αποτελέσματα στην Κύπρο έχουν βελτιωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια», ο DBRS σημειώνει πως η Κύπρος, αφού κατέγραψε ελλείμματα λόγω της πανδημίας το 2020 και το 2021, το δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής Κυβέρνησης μετατράπηκε σε πλεόνασμα 2,7% του ΑΕΠ το 2022 και 3,1% το 2023.

Αναφέρει πως εκτός από την άρση των οικονομικών μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την πανδημία, η ισχυρή αυτή βελτίωση οφείλεται στην αύξηση των δημόσιων εσόδων.

«Τα ονομαστικά φορολογικά έσοδα και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης ενισχύθηκαν λόγω της ισχυρής ανάκαμψης της οικονομίας και της ισχυρής αύξησης της απασχόλησης», υπογραμμίζει.

Σημειώνει ότι το 2022 και το 2023, τα συνολικά έσοδα της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 13,2%, υπερβαίνοντας την αύξηση των δημόσιων δαπανών κατά 6,8%.

Όσον αφορά το μέλλον, ο DBRS επικαλείται τις προβλέψεις του ΔΝΤ, σύμφωνα με τις οποίες το σχετικό μέγεθος των κρατικών εσόδων στην Κύπρο θα παραμείνει σε αυτό το υψηλότερο επίπεδο, συμβάλλοντας στις αναμενόμενες ευνοϊκές δημοσιονομικές επιδόσεις, ενώ το πλεόνασμα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται στο 3,1% του ΑΕΠ το 2024 και στο 3,2% το 2025.

Το ΤΚΑ επωφελείται από την αύξηση απασχόλησης και ποσοστού εισφοράς

Σύμφωνα με τον καναδικό οίκο, η βελτίωση στην πλευρά των δημοσιονομικών εσόδων προήλθε κυρίως από δύο τύπους εσόδων: τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος.

Αναφέρει πως τα μεγέθη και των δύο τύπων εσόδων αυξήθηκαν κατά περίπου 1,7 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, έκαστος, μεταξύ 2019 και 2023, σε σύγκριση με αύξηση μόλις 0,5 ποσοστιαίων μονάδων για τους έμμεσους φόρους όπως ο ΦΠΑ.

«Η χρηματοοικονομική θέση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ενισχύθηκε από τις ευνοϊκές εξελίξεις στις αγορές εργασίας τα τελευταία χρόνια, καθώς η υψηλή αύξηση της απασχόλησης των Κυπρίων και των αλλοδαπών, εκτός ΕΕ, ενίσχυσε τα έσοδα της κοινωνικής ασφάλισης», υπογραμμίζει.

Σημειώνει πως ο αριθμός όσων συνεισφέρουν στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) της χώρας αυξήθηκε κατά 11,9% μεταξύ 2019 και 2023.

Προσθέτει ότι η αύξηση των ατόμων που συνεισφέρουν στο Ταμείο σε σχέση με τον αριθμό των δικαιούχων αναμένεται να στηρίξει την οικονομική θέση του ΤΚΑ κατά τα επόμενα χρόνια.

Επιπλέον, ο DBRS αναφέρει πως τα έσοδα της κοινωνικής ασφάλισης θα συνεχίσουν να ενισχύονται από τις τακτικές αυξήσεις των συντελεστών εισφορών.

Αναφέρει επίσης ότι οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης στην Κύπρο αυξάνεται με βάση τη νομοθεσία κάθε πέντε χρόνια μέχρι το 2039 κατά 1,3% ποσοστιαία μονάδα, με την τελευταία αύξηση να πραγματοποιείται τον Ιανουάριο του 2024.

Μακροπρόθεσμα, προσθέτει, η οικονομική θέση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης θα επωφεληθεί επίσης από την αυτόματη προσαρμογή της ηλικίας συνταξιοδότησης από την αλλαγή στο προσδόκιμο ζωής.

Οι μετεγκαταστάσεις ξένων εταιρειών στην Κύπρο διεύρυναν τη φορολογική βάση

Επιπλέον, ο DBRS αναφέρει πως η αύξηση των κρατικών εσόδων που προέρχονται από τον φόρο εισοδήματος οφείλεται στην αύξηση των εσόδων από την φορολογία εταιρειών και προσθέτει πως οι φόροι επί των κερδών των εταιρειών αποτελούν σημαντική πηγή κρατικών εσόδων, αντιπροσωπεύοντας το 6,6% του ΑΕΠ το 2022, από μερίδιο 5,6% το 2019.

Συγκριτικά, ο καναδικός οίκος αναφέρει πως τα έσοδα από τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων ανήλθαν μόλις στο 2,9% του ΑΕΠ το 2022.

Προσθέτει ότι η αύξηση των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων προήλθε όχι μόνο από τις ευνοϊκές κυκλικές εξελίξεις αλλά και από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, καθώς αρκετές ξένες εταιρείες, ιδίως στον τομέα της Πληροφορικής και Επικοινωνίας, μετεγκατέστησαν τις δραστηριότητές τους στην Κύπρο.

Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τον DBRS, η κυπριακή Κυβέρνηση έχει δρομολογήσει διάφορα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής για την εγκατάσταση κεντρικών γραφείων, τα οποία παρέχουν κίνητρα για τη μετεγκατάσταση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Κύπρο μέσω διαφόρων μέτρων (π.χ. φορολογικά κίνητρα).