«Παράξενη» χαρακτήρισε, μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο ειδικός για θέματα ενέργειας Δρ Χαράλαμπος Έλληνας τη δήλωση ΑΔΜΗΕ ότι η απόφαση της ΡΑΕΚ να μην εφαρμοστούν οι χρεώσεις στους Κύπριους καταναλωτές από 1/2025 καθιστά το έργο μη βιώσιμο.

Σχολιάζοντας ότι ο ΑΔΜΗΕ αντιτίθεται και λέει ότι χωρίς αυτή την ανάκτηση, το έργο δεν είναι οικονομικά βιώσιμο, ο Δρ Έλληνας ανέφερε «αυτό το βρίσκω πολύ παράξενο». Όπως είπε, είναι ένα έργο €2 δισ. Η ανάκτηση του κόστους από τους Κύπριους καταναλωτές ανέρχεται σε περίπου €25 εκ. τον χρόνο.

«Δεν πιστεύω ότι το έργο των €2 δισ. θα είναι μη βιώσιμο, μόνο και μόνο για €25 εκ. τον χρόνο. Αν είναι έτσι, τότε έχουν πρόβλημα», είπε.

Ο Δρ Έλληνας σημείωσε ότι η ιδέα του έργου είναι σωστή. «Χρειάζεται διασύνδεση Κύπρου και Ευρώπης. Όλες οι χώρες της Ευρώπης διασυνδέονται, μόνο η Κύπρος έχει μείνει έξω», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η ΕΕ έχει βάλει στόχο τουλάχιστον το 15% του ηλεκτρισμού κάθε χώρας να παρέχεται μέσω διασυνδέσεων. Επομένως, επισήμανε, «η Ευρώπη το βλέπει σαν κάτι απαραίτητο».

Όσον αφορά την Κύπρο, είπε ότι «σίγουρα θα βοηθήσει», καθώς, όσο αυξάνονται οι ΑΠΕ, τόσο υπάρχουν προβλήματα με το γεγονός ότι είναι διακοπτόμενες πηγές ενέργειας και χρειάζεται μια κάλυψη για τον καιρό που δεν έχει ήλιο ή άνεμο. Επομένως, «το έργο είναι χρήσιμο».

Επιπλέον, πρόσθεσε, «το έργο είναι βιώσιμο». Ανέφερε ότι η ιδέα του Great Sea Interconnector άρχισε από το 2010. Από τότε, πέρασε από μελέτες, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε επιδοτήσει, είχε εξετάσει και πήρε απόφαση να δώσει €657 εκ. για το έργο. «Τεράστιο ποσό, το οποίο δεν έχει δώσει σε κανένα άλλο έργο κοινού ενδιαφέροντος. Δείχνει, όχι μόνο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει στη βιωσιμότητα του έργου, πιστεύει ότι είναι απαραίτητο».

Σημείωσε, ωστόσο, ότι για να μειωθεί η τιμή ηλεκτρισμού στην Κύπρο, χρειάζονται τρία βήματα: εισαγωγή φυσικού αερίου, μπαταρίες και η διασύνδεση.

«Χρειάζεται πρώτα η εισαγωγή φυσικού αερίου. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Από τη στιγμή που θα έρθει το φυσικό αέριο, η τιμή ηλεκτρισμού θα μειωθεί τουλάχιστον κατά ένα τρίτο. Δεν είναι μόνο οι ρύποι, αλλά και η τιμή του φυσικού αερίου που είναι πολύ πιο φτηνό από το μαζούτ», εξήγησε.

Το δεύτερο, που χρειάζεται, είναι οι μπαταρίες, για να αποθηκεύουμε ηλιακή ενέργεια που περισσεύει. Ωστόσο, επισήμανε, οι μπαταρίες είναι μικρής διάρκειας. «Βοηθούν για 4-6 ώρες και είναι κοστοβόρες».

«Επομένως, δεν είναι ή το ένα ή το άλλο. Χρειαζόμαστε και μπαταρίες και διασύνδεση», είπε ο Δρ Έλληνας, καθώς η διασύνδεση είναι για περισσότερο χρόνο. «Αν έχουμε νηνεμία για 2-3 μήνες και δεν έχουμε αιολική ενέργεια, ο Interconnector θα βοηθήσει. Η διασύνδεση είναι χρήσιμη», επανέλαβε.

Έθεσε, ωστόσο, δύο ερωτήματα. Κατά πόσο η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να συμμετέχει ως μέτοχος στο έργο και αναφορικά με την απόφαση της ΡΑΕΚ για την ανάκτηση του κόστους.

«Πρέπει η Κύπρος να λάβει μέρος ως μέτοχος; Η δική μου θέση είναι ναι, η Κύπρος πρέπει να λάβει μέρος ως μέτοχος, γιατί αυτό το έργο είναι το πιο μεγάλο ενεργειακό έργο στην Κύπρο και θα επηρεάσει τον τρόπο που η ενεργειακή αγορά της Κύπρου λειτουργεί. Πρέπει η Κυβέρνηση να έχει έναν ρόλο να παίξει, να παίρνει μια θέση, να μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του».

Τόνισε, ωστόσο, ότι έχει δίκιο ο Υπουργός Ενέργειας που περιμένει να πάρει τη σχετική απόφαση όταν θα δει τη μελέτη κόστους-οφέλους του έργου. «Να μπεις μέτοχος μόνο με μια ιδέα, είναι παράλογο. Πρέπει να έχεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι», είπε.

Σημείωσε ότι η μελέτη έχει ζητηθεί εδώ και καιρό από τον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος καθυστερούσε, και θα τη δώσει την ερχόμενη βδομάδα. «Έρχεται και μας λέει θέλω να πάρετε απόφαση αμέσως, μόλις σας τη δώσω. Ε, αυτό δεν γίνεται», είπε, διευκρινίζοντας ότι ο Υπουργός έχει υποχρέωση να αναλύσει τη μελέτη με τους συμβούλους του, κάτι που μπορεί να πάρει ίσως και δύο μήνες. «Είναι απαραίτητο να γίνει αυτό. Να παίρνουμε αποφάσεις σοβαρές, όχι κάτω από πίεση», είπε ο Δρ Έλληνας.

Το δεύτερο θέμα που έθιξε, είναι ότι τα έξοδα του έργου είναι όλα ανακτήσιμα. Το θέμα είναι αν η ανάκτηση αρχίζει από 1/2025 ή αργότερα. «Η ΡΑΕΚ, ως ο υπεύθυνος οργανισμός στην Κύπρο, μελέτησε το θέμα και αποφάσισε ότι η ανάκτηση πρέπει να αρχίσει όταν το έργο μπει σε λειτουργία. Ο ΑΔΜΗΕ αντιτίθεται και λέει ότι χωρίς αυτή την ανάκτηση, το έργο δεν είναι οικονομικά βιώσιμο».

«Αυτό το βρίσκω πολύ παράξενο. Είναι ένα έργο €2 δισ. Η ανάκτηση αυτή είναι 0,6 σεντ την κιλοβατώρα και τα έσοδα από την Κύπρο θα είναι περίπου €25 εκ. τον χρόνο. «Δεν πιστεύω ότι το έργο των €2 δισ. θα είναι μη βιώσιμο, μόνο και μόνο για €25 εκ. τον χρόνο. Αν είναι έτσι, τότε έχουν πρόβλημα», είπε.

Πρόσθεσε ότι, από τη στιγμή που η ΡΑΕΚ λέει ότι όλα τα έξοδα είναι ανακτήσιμα, αν η ανάκτηση δεν αρχίσει από του χρόνου, ο ΑΔΜΗΕ θα αναγκαστεί να δανειστεί λίγα περισσότερα λεφτά για να γίνει το έργο. «Θα στοιχίσει αυτό, σε τόκους. Αλλά δεν έχει σημασία αυτό, γιατί αυτό το επιπρόσθετο κόστος είναι ανακτήσιμο. Επομένως το ρίσκο στον ΑΔΜΗΕ δεν είναι μεγάλο», σημείωσε.

Ερωτηθείς αν η απόφαση της ΡΑΕΚ πιθανώς να επηρεάζει την πρόθεση επενδυτών να συμμετέχουν στο έργο, ο κ. Έλληνας είπε ότι οι επενδυτές θα επηρεαστούν περισσότερο από τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας ως μέτοχος ή όχι.

«Αν το έργο δεν είναι τόσο ξεκάθαρα βιώσιμο, που πιστεύω ότι είναι, και όλα αυτά απαιτούνται προκειμένου να προχωρήσει το έργο, τότε θέλει πολύ περισσότερη προσοχή. Εγώ πιστεύω ότι το έργο είναι βιώσιμο, θα φέρει οφέλη. Αυτό θα δείξει η μελέτη του ΑΔΜΗΕ. Και ένας επενδυτής θα κοιτάξει αυτή τη μελέτη και θα δει αν η επένδυσή του θα αποφέρει έσοδα το 2030 ή όχι. Αν η μελέτη του ΑΔΜΗΕ δεν πείθει, τότε το έργο δεν πάει πουθενά», ανέφερε.

Ερωτηθείς για το πώς θα επηρεάσει το έργο τους παραγωγούς ενέργειας στην Κύπρο, εν όψει και της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, είπε ότι οι παραγωγοί ανησυχούν για το γεγονός ότι η διασύνδεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εισάγεται πιο φτηνή ηλεκτρική ενέργεια. «Οι παραγωγοί ΑΠΕ κάνουν τεράστια κέρδη γιατί χρεώνουν τις ΑΠΕ κοντά στην τιμή της συμβατικής ενέργειας. Δεν μπορούν να διαφυλαχτούν αυτά τα τεράστια κέρδη επ’ άπειρον. Έτσι είναι η αγορά», είπε.

«Μέχρι το 2030 ελπίζω ότι η αγορά (ηλεκτρισμού) της Κύπρου θα απελευθερωθεί. Αλλά δεν είμαι σίγουρος. Γιατί υπάρχουν καρτέλ και δεν είμαι σίγουρος ότι θα είναι πραγματικά ελεύθερη ή αν θα υπάρχει συνεννόηση μεταξύ συμφερόντων για να κρατούν τις τιμές ψηλές. Το γεγονός ότι θα υπάρχει μια διασύνδεση, θα είναι μια τεράστια πίεση στους παραγωγούς ηλεκτρισμού να ανταγωνιστούν αυτή την τιμή από τη διασύνδεση. Θα φέρει σίγουρα πτώση στην τιμή ηλεκτρισμού», πρόσθεσε.

Σε ερώτηση αν σε αυτό το πλαίσιο θα είναι δυνατή η εξαγωγή ενέργειας από την Κύπρο μέσω της διασύνδεσης, είπε ότι «αν κάνουμε τεράστια ηλιακά πάρκα, που στην Κύπρο η ηλιοφάνεια είναι άφθονη, η τιμή θα είναι πολύ φτηνή». Έδωσε το παράδειγμα των ΗΑΕ, που αυτή τη στιγμή παράγουν ηλεκτρισμό από ηλιακή ενέργεια με 1,5 σεντ την κιλοβατώρα. «Αυτό μπορεί να γίνει και στην Κύπρο και αυτές οι τιμές μπορούν να ανταγωνιστούν τις τιμές των ΑΠΕ στη Βόρεια Ευρώπη. Έτσι, μπορεί να γίνεται επικερδής εξαγωγή φτηνού ηλεκτρισμού μέσω της διασύνδεσης σε χώρες της Β. Ευρώπης. Αυτό είναι ακόμα ένα όφελος σε βάθος χρόνου», ανέφερε.

«Με ανησυχεί να μην επιδρούμε κι εμείς κάτω από πίεση, αλλά να αντιδρούμε με σοβαρότητα», είπε κληθείς να σχολιάσει τις πιέσεις που δέχεται το Υπουργείο και η ΡΑΕΚ σε σχέση με το έργο. «Σοβαρότητα σημαίνει ότι για να κάνω επένδυση πρέπει να ξέρω πού πάω. Να δω τη μελέτη και να πάρω απόφαση για την επένδυση. Μετά, είναι η ανάκτηση των εξόδων. Ο αρμόδιος οργανισμός για αυτό το θέμα είναι η ΡΑΕΚ. Η ΡΑΕΚ παρακολουθεί το έργο από την αρχή. Πήρε απόφαση ότι η ανάκτηση πρέπει να αρχίσει όταν το έργο μπει σε λειτουργία», επισήμανε.

Υπογράμμισε, επίσης, την αντίδραση του κόσμου, που δεν θέλει να πληρώνει για ένα έργο το οποίο δεν έχει αρχίσει να λειτουργεί. «Η ΡΑΕΚ πήρε αυτή την απόφαση. Ας διαπραγματευτεί ο ΑΔΜΗΕ με τη ΡΑΕΚ και αν πειστεί η ΡΑΕΚ να αλλάξει απόφαση, ας την αλλάξει. Αλλά δεν πρέπει να αλλάξει απόφαση επειδή έτσι θέλει ο ΑΔΜΗΕ. Η ΡΑΕΚ είναι ένας αυτόνομος οργανισμός. Έχει την τεχνογνωσία και τη δύναμη να πάρει αποφάσεις που να ωφελούν τον Κύπριο καταναλωτή. Υποστηρίζω τη ΡΑΕΚ και τη θέση που παίρνει και αν ο ΑΔΜΗΕ πιστεύει ότι το έργο του θα καταστραφεί εξαιτίας αυτών των αποφάσεων, ας καταστραφεί», είπε, σημειώνοντας ότι η διασύνδεση είναι πάρα πολύ χρήσιμη αλλά δεν είναι απαραίτητη για να γίνει «πάση θυσία».