Αλέξανδρος Κλάππας, CFA

Μέλος ΔΣ Συνδέσμου Χρηματοοικονομικών Αναλυτών CFA Κύπρου

Ανώτερος Σύμβουλος Επενδύσεων, One Plus Capital Ltd 

Η βιώσιμη ανάπτυξη και χρηματοδότηση έχει αναδειχθεί ως βασικός τομέας ενδιαφέροντος για τους σύγχρονους επενδυτές και τους συμμετέχοντες στην αγορά. Ο ορισμός της βιώσιμης χρηματοδότησης περιλαμβάνει ευρύτερα την περιβαλλοντική, κοινωνική και διοικητική επένδυση (ESG), τις κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις και τις επενδύσεις Impact Investing. Αρκετοί συμμετέχοντες συνεχίζουν τον διάλογο σχετικά με το αν αυτή η τάση προς επενδύσεις με βιώσιμο χαρακτήρα θα αποφέρει τελικά την υποσχόμενη θετική κοινωνική απόδοση. Το παρόν άρθρο εστιάζει στο πώς ένας επενδυτής θα πρέπει να αξιολογεί τις επενδύσεις μέσα από τον φακό της βιωσιμότητας.

Αναγνωρίζοντας τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, η ζήτηση από ιδιώτες επενδυτές για ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στη διαδικασία επένδυσης έχει αυξηθεί σταθερά. Για να καταλάβουμε το μέγεθος των επενδύσεων, περισσότερα από 30 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν επενδυθεί παγκοσμίως σε βιώσιμα επενδυτικά περιουσιακά στοιχεία, σύμφωνα με την Global Sustainable Investment Alliance. Στην Ευρώπη, οι μεγάλες κυβερνητικές επενδυτικές πρωτοβουλίες, όπως το Next Generation EU, το οποίο προήλθε από την Πράσινη Συμφωνία, επικεντρώνονται κυρίως σε πράσινες επενδύσεις. Ο κύριος στόχος μιας επένδυσης είναι η αύξηση του πλούτου, και στις δημόσιες εταιρείες ο τρόπος λειτουργίας τους αμφισβητείται συνεχώς, ιδιαίτερα από τους ενεργούς επενδυτές. Οι ηθικές επενδύσεις (Ethical Investing) ήταν τάση πριν από 20 χρόνια, και αντιμετώπισε το ίδιο πρόβλημα που προκύπτει και παραμένει εξίσου σημαντικό και σήμερα: αυτό που θεωρείται ηθικό για τον επενδυτή Α δεν είναι απαραίτητα ηθικό για τον επενδυτή Β.

Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να αναπτυχθεί ένα πλαίσιο για την κατηγοριοποίηση των εταιρειών και των δραστηριοτήτων τους, καθώς και ένας κοινός ορισμός και σύστημα ταξινόμησης. Η ΕΕ πρωτοστάτησε σε αυτόν τον τομέα.

Με πολλές ρυθμιστικές διαδικασίες να αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια, οι επενδυτές έχουν εξοικειωθεί με μια νέα εποχή επένδυσης με κριτήρια, βαθμολογίες και αξιολογήσεις ESG, οι οποίες παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες στους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Ο κύριος στόχος αυτών των ρυθμιστικών απαιτήσεων είναι να επιβάλει περισσότερη διαφάνεια τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς, απαιτώντας τους να αναφέρουν τις πρακτικές τους και να λαμβάνουν ένα σύστημα βαθμολόγησης που καθοδηγεί περισσότερη χρηματοδότηση προς επιχειρήσεις που ευθυγραμμίζονται καλύτερα με βιώσιμους στόχους.

Τέλεια άρα λύθηκε το πρόβλημα; όχι ακριβώς.

Πέρα από το σημαντικό κόστος συμμόρφωσης που σχετίζεται με όλες τις απαιτήσεις, όπως και πολύ στοχευμένα αναφέρεται ο Μάριο Ντράγκι στην πρόσφατη έκθεση του Η Ανταγωνιστικότητας της Ευρώπη, επισημάνει ότι χρειάζεται το κόστος να μειωθεί. Το πρόβλημα επεκτείνεται και στους ψευδούς ισχυρισμούς που κάνουν οι εταιρείες, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως “greenwashing“. Το greenwashing αναφέρεται στην πρακτική εταιρειών ή επενδυτικών ταμείων που παραπλανούν σχετικά με τα επιτεύγματα βιωσιμότητάς τους. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν οι συμμετέχοντες στην αγορά χρησιμοποιούν παραπλανητικούς ισχυρισμούς, μάρκετινγκ και επικοινωνιακές στρατηγικές που ενισχύουν μια θετική εικόνα της εταιρείας, ενώ στην πραγματικότητα οι περιβαλλοντικές της επιδόσεις μπορεί να είναι υποδεέστερες, με απώτερο σκοπό την εκμετάλλευση της ευκαιρίας άντλησης κεφαλαίων

Ωστόσο, η ευθύνη καταλήγει στον επενδυτή να διεξάγει ενισχυμένη επιμέλεια στις επενδύσεις του, γεγονός που οδηγεί σε ένα επιπλέον ζήτημα: την περιπλοκότητα. Η αξιολόγηση της πραγματικής επίδρασης ESG μιας εταιρείας μπορεί να απαιτεί ώρες έρευνας, ανάγνωσης εκθέσεων και επιβεβαίωσης ισχυρισμών, καθιστώντας τη διαδικασία πραγματικά χρονοβόρα. Επιπλέον, οι διαφορές στις προσεγγίσεις των εταιρειών αξιολόγησης παρέχουν μόνο ασαφή καθοδήγηση, καθώς οι μέθοδοι τους διαφέρουν. Ενώ η ταξινόμηση με καθορισμένα είδη δραστηριοτήτων είναι το μέλλον, αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλές ασυνέπειες στις αγορές, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές όπου οι αναφορές είναι λιγότερο ώριμες. Παρά αυτές τις προκλήσεις, δεδομένα που την LSEG δείχνουν ότι τα τελευταία πέντε χρόνια, τα Πράσινα Ομόλογα έχουν αποκτήσει έδαφος.

Τα πράσινα ομόλογα είναι επενδυτικά μέσα που ανήκουν στην κατηγορία του σταθερού εισοδήματος. Οι εκδότες τους είναι είτε κυβερνήσεις είτε εταιρείες, οι οποίες εκδίδουν χρέος με στόχο τη χρηματοδότηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση κλιματικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων. Ακολουθούν ορισμένα στοιχεία για να αποτυπωθεί καλύτερα το τοπίο:

• Η Ευρώπη είναι η Wall Street της αγοράς πράσινων ομολόγων.
• Από το 2019, εκδόθηκαν περίπου 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε χρηματοδότηση.
• Τα πράσινα ομόλογα χρηματοδοτούν ένα ευρύ φάσμα έργων, κυρίως η Καθαρές Μεταφορές, η Ενεργειακή Απόδοση και η Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή καλύπτουν το 80% του ποσού που αναφέρθηκε.
• Η Κίνα, η Γερμανία και η Γαλλία είναι οι τρεις κορυφαίοι εκδότες, με αυτή τη σειρά.
• Από το ποσό που έχει αντληθεί, περιλαμβάνονται τρεις κατηγορίες ESG ομολόγων: Τα ομόλογα CBI Aligned, τα Self–Labeled και τα  CBI Certified. Οι διαφορές είναι οι εξής: Τα ομόλογα CBI Aligned είναι δομημένα ώστε να ακολουθούν τα πρότυπα για έργα κλίματος που έχουν οριστεί από το CBI. Τα Self–Labeled ομόλογα βασίζονται στα κριτήρια του εκδότη χωρίς καμία επιβεβαίωση από τρίτους. Τα CBI Certified είναι η μόνη κατηγορία που υποβάλλεται σε αυστηρή επιβεβαίωση για να διασφαλιστεί ότι πληρούν τα πρότυπα του CBI. Μόνο το 5% των εκδομένων ομολόγων είναι CBI Certified, το 15% είναι Self–Labeled  και το 80% είναι CBI Aligned.

Για τους εκδότες που αντλούν κεφάλαια, τα πράσινα ομόλογα έχουν αποτελέσει μια πολύτιμη πηγή χρηματοδότησης. Επιπλέον, η άντληση κεφαλαίων μέσω πηγών ESG ενισχύει τα πιθανά οφέλη για την επωνυμία και τη φήμη μιας εταιρείας.

Για τους επενδυτές μια πρόσφατη και κατατοπιστική μελέτη από τους Desislava Vladimirova και Jieyan Fang–Klingler (Bonds with Benefits: Impact Investing in Corporate Debt, Νοέμβριος ’23)  που συγκρίνει την απόδοση των ESG επενδυτικών ταμείων παρέχει σημαντικά αποτελέσματα. Υποστηρίζουν, πως “credit investors seeking to construct portfolios based solely on green bonds or bonds issued by low-carbon/high-SDG (Sustainable Development Goals) companies should expect portfolio performance close to that of the benchmark.” Δηλαδή ο επενδυτής μπορεί να αναμένει την ίδια απόδοση με την απόδοση του δείκτη αναφοράς και επίσης ότι τα αποτελέσματα  υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι επίσης σχετικά με για τους επενδυτές σε μετοχικούς τίτλους.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας μετριασμού των κινδύνων του greenwashing, οι νέοι κανονισμοί που αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή κατά τη διάρκεια του 2024 επιβάλουν περαιτέρω απαιτήσεις στα ταμεία που προωθούν τους εαυτούς τους ως ταυτισμένοι με την βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτά τα ταμεία θα υποχρεωθούν να αποκαλύπτουν με σαφήνεια τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διοικητικά (ESG) κριτήρια τους. Επιπλέον, οι νέοι κανόνες στοχεύουν στο να διασφαλίσουν ότι οι ισχυρισμοί σχετικά με τη βιωσιμότητα είναι δίκαιοι, σαφείς και όχι παραπλανητικοί. Τα ταμεία πρέπει να παρέχουν αποδείξεις για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς βιωσιμότητας τους, και η μη συμμόρφωση με αυτούς τους κανόνες μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της “βιώσιμης” ταυτότητα τους. Αυτό το νέο πλαίσιο έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους επενδυτές να λαμβάνουν καλύτερα ενημερωμένες αποφάσεις, παρέχοντας σαφέστερα κριτήρια για την αξιολόγηση βιώσιμων χρηματοοικονομικών προϊόντων.

Πρακτικά όμως ένα ταμείο θα ζυγίζει το πρόσθετο κόστος της παροχής αυτής της απόδειξης σε σχέση με τα οφέλη. Αν χάσει την βιώσιμη ταυτότητα του, πόσους επενδυτές θα χάσει; Ταυτόχρονα αν δεν μπορέσει να παρέχει τις αποδείξεις που απαιτούνται θα αναγκαστεί να απορρίψει τις επενδύσεις που δεν πληρούν τις αυστηρές νέες απαιτήσεις, και να προχωρήσει σε ρευστοποιήσεις. Η προσοχή μετατοπίζεται όλο και περισσότερο προς το να επιτρέπεται μια βιώσιμη ταυτότητα μόνο όταν είναι άμεσα συνδεδεμένη με μια επένδυση ή έργο, αντί για τα γενικά έσοδα μιας εταιρείας, ακόμα κι αν αυτή η εταιρεία αναλαμβάνει κάποια ESG έργα. Αυτή η προσέγγιση έχει νόημα αλλά μπορεί να προκαλέσει αναταραχή.

Η Παγκόσμιας Εβδομάδας Επενδυτών 2024, εστιάζει την προσοχή μας σε αυτά τα ζητήματα που αναδεικνύουν την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Καθώς όλο και περισσότερα βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα εισέρχονται στην αγορά, γίνεται όλο και πιο σημαντικό για τους επενδυτές να κατανοούν πώς να αξιολογούν τη βιωσιμότητα αυτών των επιλογών. Αυτό σημαίνει όχι μόνο να κατανοούν τις βασικές αρχές της νέας εποχής επενδύσεων ESG αλλά και να γνωρίζουν πώς να αξιολογούν αν ένα συγκεκριμένο επενδυτικό προϊόν ευθυγραμμίζεται με τις προσωπικές αξίες και τους χρηματοοικονομικούς στόχους.

Ενθαρρύνω τους επενδυτές να ενισχύσουν τις γνώσεις τους και να ζητήσουν από τους χρηματοοικονομικούς τους συμβούλους

• Τομείς Έρευνας
• Σχετική Εμπειρία
• Ικανότητά με συμβολή στην ανάλυση.

Είτε η προσοχή σας είναι στο ESG, στη βιωσιμότητα ή σε μια ηθική προσέγγιση, μην ξεχνάτε ότι όταν επενδύετε με άλλους (χρηματοοικονομικούς συμβούλους, διαχειριστές περιουσίας, μεσάζοντες), είναι σημαντικό να έχετε κοινές απόψεις. Διαφορετικά, οι δρόμοι σας μπορεί να αποκλίνουν. Με τη σωστή γνώση και κατανόηση, οι επενδυτές μπορούν να λαμβάνουν πιο ενημερωμένες και ενεργές αποφάσεις, συμβάλλοντας έτσι σε μια πιο βιώσιμη παγκόσμια οικονομία, εφόσον το επιθυμούν.