Άλλο ένα σημαντικό επίτευγμα του Ινστιτούτου Κύπρου και συγκεκριμένα του Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και τον Πολιτισμό (STARC), ερευνητές του οποίου συμμετείχαν σε διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα για την τρισδιάστατη απεικόνιση και ψηφιακή ανάλυση των απολιθωμάτων δεινοσαύρων του Ariño στο Teruel της Ισπανίας. Τα συγκεκριμένα απολιθώματα χρονολογούνται στην Πρώιμη Κρητιδική περίοδο – πριν από 145 έως 100,5 εκατομμύρια χρόνια.

Σκοπός του ερευνητικού προγράμματος είναι η διερεύνηση των μηχανισμών αλλοίωσης των σουλφιδίων (πυρίτη) που περιέχουν τα απολιθώματα, αλλά και ο καθορισμός της καλύτερης επεξεργασίας συντήρησής τους.

Η τρισδιάστατη απεικόνιση θα επιτρέψει την παρακολούθηση των δομικών αλλαγών βάσει των περιβαλλοντικών και κλιματικών αλλαγών, στη διερεύνηση των μηχανισμών παραμόρφωσης και θραύσης για την αξιολόγηση της δομικής κατάστασης των απολιθωμάτων και στην απόκτηση ενός «επαυξημένου αντικειμένου πολιτιστικής κληρονομιάς», με στόχο την οργάνωση και οπτικοποίηση διεπιστημονικών δεδομένων για περαιτέρω δραστηριότητες τεκμηρίωσης και διατήρησης.

Τα απολιθώματα αυτά εντοπίστηκαν το 2010, στο εσωτερικό του ανθρακωρυχείου Santa María του Ariño, επιβεβαιώνοντας την παρουσία δεινοσαύρων. Στην τεράστια έκταση του ορυχείου, βρέθηκε πληθώρα σκελετών που πρόσθεσαν πολλές γνώσεις στην επιστημονική κοινότητα αναφορικά με τα είδη δεινοσαύρων που ζούσαν στην Ευρώπη. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των ερευνών ταυτοποιήθηκαν και δυο νέα είδη δεινοσαύρων: του ιγκουανοδόντιου (iguanodontian Proa) και του αγκυλόσαυρου (ankylosaur Europelta). Παράλληλα, ανακαλύφθηκαν πολλά άλλα απολιθώματα, κυρίως σπονδυλωτών, από την εποχή της Αλβίας – πριν περίπου 113 έως 100,5 εκατομμύρια χρόνια.

Τα απολιθώματα των δεινοσαύρων εκτίθενται και συντηρούνται στο Ίδρυμα Παλαιοντολογικού Δικτύου του Teruel-Dinópolis, ένα από τα μεγαλύτερα τουριστικά αξιοθέατα της περιοχής – με πάνω από 3 εκατομμύρια επισκέπτες από την επίσημη έναρξή του το 2010.

Μέχρι τώρα, έχουν καταγραφεί τέσσερα νέα είδη δεινοσαύρων (τα προαναφερθέντα, καθώς και η πλευροστερνική χελώνα Toremys και ο κροκόδειλος Hulkepholis), και οκτώ νέα υπο-είδη μεταξύ των σχεδόν 10 000 απολιθωμάτων που αντιστοιχούν σε 143 τοποθεσίες στο εσωτερικό του ανθρακωρυχείου Santa María. Η τεράστια έκταση της περιοχής, οι άφθονοι και αρκετά πλήρεις σκελετοί και η σπανιότητα άλλων ευρωπαϊκών τοποθεσιών με απολιθώματα δεινοσαύρων της Αλβιανής περιόδου, καθιστούν το Ariño ένα μοναδικό μέρος που έχει συνεισφέρει σημαντικά στη γνώση των ευρωπαϊκών σπονδυλωτών.

Η έρευνα διεξάγεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος IPERION HS–Integrating Platforms for the European Research Infrastructure on Heritage Science και του ερευνητικού προγράμματος ESPADON, υπό τη διεύθυνση του Καθ. Vincent Detalle (Πανεπιστήμιο Cergy Paris). Στους συνεργάτες περιλαμβάνονται το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Αποκατάστασης Γαλλικών Μουσείων – C2RMF (Δρ. Kilian Laclavetine και Δρ. Xueshi Bai), το Ίδρυμα Παλαιοντολογικού Δικτύου Teruel–Dinópolis (Δρ. Ana González), η Σχολή Συντήρησης και Αποκατάστασης Αντικειμένων Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Αραγονίας – ESCYRA (Καθ. Nuria Miguel, Καθ. Carmen De Peña) και το Ινστιτούτο Κύπρου (Αναπλ. Καθ. Sorin Hermon, Δρ. Valentina Vassallo και Rahaf Orabi).