Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Κύπρου από το Ερευνητικό Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και Πολιτισμό (STARC) και Εργαστηρίων Χαρακτηρισμού Τέχνης «Ανδρέας Πίττας» (APAC Labs), συμμετέχουν σε ένα σημαντικό ερευνητικό πρόγραμμα για την πολυμορφική ανάλυση των αρχαίων ξύλινων σανίδων από τις Άνδεις, που φυλάσσονται στο Μουσείο Πολιτισμού στο Μιλάνο (MUDEC), στην Ιταλία.

Το ερευνητικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την ανάλυση δυο προ-ισπανικών ξύλινων σανίδων από τις Άνδεις, αντικείμενα που κατασκευάστηκαν περίπου τον 14ο αιώνα και η προέλευσή τους δεν είναι ακριβώς γνωστή. Ανήκουν σε ένα ευρύτερο σύνολο συστηματοποιημένων σανίδων που κατασκευάστηκαν από πέτρα, ξύλο και πηλό, συχνά αποκαλούμενων «yupanas» ή «maquetas». Αυτά τα αντικείμενα χαρακτηρίζονται από κανονισμένα σχήματα, που περιλαμβάνουν τη συμμετρική αντίθεση δύο μισών με έναν επαναλαμβανόμενο αριθμό θαλάμων που συγκλίνουν σε ένα θάλαμο διαφορετικού σχήματος στο κέντρο. Ωστόσο, οι ακριβείς τους μορφές και διατάξεις εμφανίζουν επίσης μεγάλη ποικιλομορφία, προκαλώντας συζητήσεις σχετικά με τη λειτουργία τους, με τις επικρατέστερες εκδοχές να αφορούν μοντέλα κλίμακας της προ-ισπανικής αρχιτεκτονικής, μέσα μέτρησης ή ακόμη και επιτραπέζια παιχνίδια.

Μάλιστα, αυτά τα πανομοιότυπα αντικείμενα έχουν βρεθεί σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους. Στο Cerro Baúl, Moquegua, στο νότιο Περού και στο Chordeleg, Azuay, στο νότιο Εκουαδόρ, καθιστώντας τα ίσως κάποια από τα πιο ευρέως διαδεδομένα προ-κολομβιανά αντικείμενα, που μοιράζονταν οι χώρες της περιοχής με αρκετά πολιτιστικά και γλωσσικά κοινά για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόνο μια χειρόγραφη λίστα των γνωστών παραδειγμάτων ανακαλύφθηκε σε ελεγχόμενα ανασκαφικά έργα, με την αρχική προέλευση να είναι άγνωστη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ελάχιστα από τα σανίδια είναι κατασκευασμένα από ξύλο, και τα δύο αναλυθέντα σανίδια αποτελούν ορισμένα από τα καλύτερα διατηρημένα παραδείγματα που υπάρχουν!

Η πολυμορφική ανάλυση στα δυο αυτά αρχαιολογικά αντικείμενα, έχει στόχο να φέρει στην επιφάνεια πτυχές και λεπτομέρειες που δεν ήταν γνωστές μέχρι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, η τρισδιάστατη τεκμηρίωσή τους είναι σημαντική για σκοπούς διατήρησης και προστασίας, αφού θα επιτρέψει στους ερευνητές να παρατηρήσουν την δομική κατάστασή τους βάσει των περιβαλλοντικών αλλαγών, και να ερευνηθούν πιθανοί κίνδυνοι παραμόρφωσης και θραύσης τους, προκειμένου να αξιολογηθούν και να σχεδιαστούν οι κατάλληλες ενέργειες διατήρησή τους. Παράλληλα, η δενδροχρονολογική ανάλυση θα επικεντρωθεί στη ραδιοακτινοβολική χρονολόγηση των δυο σανίδων. Οι αναλύσεις με πυρηνική μαγνητική κατανόηση (NMR) και βιο-μοριακές αναλύσεις θα μελετήσουν την αποσύνθεση του ξύλου και τη βιο-επιβάρυνση, καθώς και την πιθανή παρουσία μικροοργανισμών, ενώ θα βοηθήσουν τους ερευνητές να μάθουν περισσότερα για τον τύπο του ξύλου που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή αυτών των σανίδων.

Η έρευνα αυτή διεξάγεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος IPERION HS (Integrating Platforms for the European Research Infrastructure on Heritage Science), του Πανεπιστημίου του East Anglia – ερευνητικό θέμα του διδακτορικού Samule Tacconi, υπό την επίβλεψη του Καθηγητή George Lau, του Μουσείου Πολιτισμού του

Μιλάνου, υπό τη διεύθυνση της Δρος Carolina Orsini, ανώτερης συντηρήτριας του MUDEC, του Ινστιτούτου για την Τεχνική και Μακρο-μοριακή Χημεία του Πανεπιστημίου RWTH Aachen, υπό την Καθηγήτρια Alina Adams, του Τμήματος Χημείας και Βιοχημείας του Πανεπιστημίου του Évora, υπό την Καθηγήτρια Ana Teresa Caldeira και τον Καθηγητή António José Estevão Grande Candeias, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου και τους Αναπληρωτές Καθηγητές Sorin Hermon και Νικόλα Μπακιρτζή, τη Δρα Valentina Vassallo, τη Δρα. Rahaf Orabi και τον Mehmetcan Soylouglu.