Η Κύπρος  βρίσκεται σε καλό επίπεδο ως προς την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών φροντίδας της μητρότητας, με βάση και τα συγκριτικά αποτελέσματα για τις αυτοαναφερόμενες εμπειρίες των γυναικών από τη φροντίδα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Μάλιστα, βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές πρωτοβουλίες για την περαιτέρω ενίσχυση και διασφάλιση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας (μεταξύ άλλων η συζήτηση για ίδρυση Εθνικού Κέντρου Κλινικής Τεκμηρίωσης, η προσαρμογή κατευθυντήριων οδηγιών, η  ρύθμιση λειτουργίας γραφείων ποιότητας, ο θεσμός του/της  Συνηγόρου του/της ασθενή και άλλα). 

Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να υπάρχει  ανάγκη για στοχευμένες και συστηματικές παρεμβάσεις με στόχο να επιτευχθεί η ευθυγράμμιση με τις απαιτήσεις και τα κριτήρια ποιότητας που προϋποθέτει το πλαίσιο «Φροντίδας Μητρότητας με Σεβασμό», όπως αυτό ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Συνομοσπονδία Μαιών, τη Διεθνή Ομοσπονδία Γυναικολογίας-Μαιευτικής και άλλων διεθνών και Ευρωπαϊκών  οργανισμών.

Τα πιο πάνω αποτελούν τα βασικά συμπεράσματα του τελικού συνεδρίου του έργου RESPECT, το οποίο πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή επαγγελματιών υγείας και κοινού, την Πέμπτη 27 Μαρτίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.  Μέσα από τις φωνές των γυναικών, τη συμβολή επαγγελματιών υγείας, πολιτικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών, το έργο RESPECT κατάφερε να καταγράψει, να αναδείξει και να μεταφράσει σε πράξη τις ανάγκες του τομέα, προωθώντας ένα νέο και συμμετοχικό μοντέλο συνδιαμόρφωσης και ανάληψης δράσεων. Το συνέδριο  έδωσε την ευκαιρία για την παρουσίαση του απολογισμού μιας διετούς κοινής πορείας και όλων των δράσεων και δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν βάσει ερευνητικών ευρημάτων, ενισχύοντας έτσι τη σύνδεση μεταξύ επιστημονικής γνώσης και πρακτικής εφαρμογής.

Με τη συμμετοχή διακεκριμένων εμπειρογνωμόνων, μεταξύ άλλων, από την Κύπρο, την Κροατία και την Ιταλία, αναλύθηκαν ζητήματα που άπτονται των πολιτικών και καλών πρακτικών για ενδυνάμωση των μητέρων αλλά και εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας. Ξεχώρισαν οι keynote speakers, Sir Professor Sabaratnam Arulkumaran (τέως Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυναικολογίας-Μαιευτικής), Merette Khalil (εκπρόσωπος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Μαιών και συντονίστρια της διεθνούς πρωτοβουλίας PUSH Campaign για το γυναικο-κεντρικό μαιευτικό μοντέλο φροντίδα), Prof. Patrizia Quattrocchi (Συντονίστρια του Ευρωπαϊκού προγράμματος IPOV για Παρατηρητήριο Μαιευτικής Βίας που χρηματοδοτείται μέσω του προγράμματος HORIZON Europe), και Anna Maria Rosetti (Διευθύντρια SEAO – Italy), οι οποίοι μετέφεραν όχι μόνο την πολύχρονη εμπειρία τους αλλά και τις εξειδικευμένες γνώσεις τους.

Κατά την πρώτη θεματική (Πολιτική και Πρακτική), δόθηκε έμφαση στην αναγκαιότητα καθιέρωσης ενός ηθικού και δεοντολογικού πλαισίου για τη μητρική φροντίδα με τον Sir Professor Sabaratnam Arulkumaran να υπογραμμίζει ότι ο σεβασμός αποτελεί κλινικό καθήκον και όχι απλώς συναισθηματική στάση. Οι συζητήσεις με κρατικούς και επαγγελματικούς φορείς (Υπουργείο Υγείας, ΟΑΥ, Επιστημονικές- Επαγγελματικές Εταιρείες) ανέδειξαν την ανάγκη για θεσμική ενσωμάτωση οδηγιών και πρωτοκόλλων βέλτιστης κλινικής πρακτικής, μηχανισμών καταγραφής και παρακολούθησης δεικτών ποιότητας και συστήματα εκπαίδευσης και συνεχιζόμενης επαγγελματικής ανάπτυξης  των επαγγελματιών υγείας.

Κατά τη δεύτερη θεματική συζητήσεων, (Έρευνα και μελλοντικές προοπτικές) παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα των ερευνών σε Κύπρο και Κροατία, τα οποία κατέδειξαν την εκτεταμένη απουσία ενημερωμένης συναίνεσης σε πολλές περιπτώσεις παροχής φροντίδας και την ανάγκη για συστηματική εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας  στη συμμετοχική επικοινωνία.

Στην τρίτη θεματική (Εκπαίδευση & Ενδυνάμωση) παρουσιάστηκαν τα πιλοτικά προγράμματα ενδυνάμωσης μητέρων, και ενίσχυσης των δεξιοτήτων επικοινωνίας για επαγγελματίες υγείας. Η Merette Khalil (ICM – PUSH Campaign) ανέδειξε την παγκόσμια ανάγκη για κίνημα αναπαραγωγικής δικαιοσύνης, υπογραμμίζοντας πως «οι γυναίκες δεν ζητούν προνόμια, αλλά σεβασμό στην εμπειρία τους».

Κατά την τελική θεματική συζήτηση,  (Ευαισθητοποίηση & Δικαιώματα), μέσα από την παρουσίαση του έργου RespectWATCH και της εκστρατείας ευαισθητοποίησης, επιβεβαιώθηκε ότι η διασφάλιση της ποιότητας της φροντίδας μητρότητας και η προστασία των δικαιωμάτων στη μητρική φροντίδα είναι αλληλεξαρτώμενες παράμετροι, και πρέπει να αποτελούν βασική πολιτική και κοινωνική προτεραιότητα. Η Prof. Patrizia Quattrocchi, συντάκτρια της πρόσφατης έκθεσης για τη Γυναικολογική και Μαιευτική Βία προς το Ευρωκοινοβούλιο, τόνισε, μέσα από την εμπειρία της ότι «η μαιευτική βία είναι δομικό και συστημικό ζήτημα. Οφείλουμε να την ονομάσουμε για να την αλλάξουμε».

Όπως, σημείωσε ο Συντονιστής του έργου Δρ Νίκος Μίτλεττον, Αναπληρωτής Καθηγητής (Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΠΑΚ), το έργο έθεσε στόχο να εξετάσει τα κενά και τις ελλείψεις στο πλαίσιο της Φροντίδας Μητρότητας με Σεβασμό όπως προϋποθέτει η ηθική και επαγγελματική δεοντολογία, έστω και αν δεν υπάρχει συμφωνία ως προς την ορολογία. Όπως σημείωσε, «μόνο και μόνο η ύπαρξη του όρου και του συνοδευτικού πλαισίου για Φροντίδα Μητρότητας με Σεβασμό, αφήνει να εννοηθεί ότι η Φροντίδα που παρέχεται κάποιες φορές δεν είναι με Σεβασμό, και αυτός ο Σεβασμός αναφέρεται στη διασφάλιση βασικών δικαιωμάτων». Αναγνωρίζοντας τις αντιδράσεις που καταγράφονται από επιστημονικούς-επαγγελματικούς φορείς -τόσο στη Κύπρο όσο και στο εξωτερικό- συγκεκριμένα για τη χρήση του όρου «μαιευτική βία», ο Δρ. Μιτλεττον εξήγησε ότι «έχουν χρησιμοποιηθεί πάρα πολλοί όροι για να περιγράψουν διάφορα ‘φαινόμενα’, κάποια περισσότερο προβληματικά από άλλα, και κάποια σε ‘λιγότερο’ βαθμό, ώστε να αποτελούν συνήθη πρακτική και να περνούν απαρατήρητα».

Ανέφερε επίσης ότι μέσα από το πρόγραμμα RESPECT ξεκίνησε ο διάλογος και στην Κύπρο, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «θα ήταν κρίμα να αναλωθεί η συζήτηση στην επίτευξη συναίνεσης γύρω από την  ορολογία, όταν υπάρχει σημαντική συναίνεση σε εθνικό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο γύρω από την ανάγκη ανάληψης δράσης για διασφάλιση της ποιότητας της φροντίδας, καθώς και την προστασία των δικαιωμάτων – με τις πλείστες προτεινόμενες δράσεις από τη διεθνή εμπειρία να αφορούν ζητήματα για τα οποία στη χώρα μας υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης».  

Η Πρόεδρος του Birth Forward, Γιώτα Δουκανάρη εκφράζοντας ικανοποίηση για την σύσσωμη συμμετοχή επαγγελματιών υγείας αλλά και γυναικών στο τελικό συνέδριο, σημείωσε: «Ο σεβασμός στη φροντίδα μητρότητας δεν είναι προνόμιο αλλά θεμελιώδες δικαίωμα κάθε γυναίκας. Η ενεργή συμμετοχή των γυναικών στη λήψη αποφάσεων για το σώμα και την εμπειρία τους αποτελεί προϋπόθεση για ποιοτική και ασφαλή φροντίδα. Συμπλήρωσε: «για να γίνει αυτό πραγματικότητα, απαιτείται στοχευμένη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, καθώς και η θεσμική ενσωμάτωση της περιγεννητικής φροντίδας με σεβασμό στις πολιτικές, τα πρωτόκολλα και την καθημερινή κλινική πρακτική». Η κυρία Δουκανάρη, υπογράμμισε τέλος: «Με το έργο RESPECT, αποδείξαμε ότι οι γυναίκες μπορούν – και πρέπει – να έχουν φωνή. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα  ευρωπαϊκό συγχρηματοδοτούμενο έργο, εξελίχθηκε σε ένα δυναμικό κίνημα αλλαγής. Η κουλτούρα του σεβασμού δεν είναι μια ιδέα για το μέλλον – είναι ανάγκη του παρόντος. Και η αλλαγή ξεκινά εδώ, τώρα, από όλους και όλες μας»