Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος γύρω από τις κάθετες αναπτύξεις, τα ψηλά κτήρια ή, όπως έχουμε συνηθίσει να τους ονομάζουμε στην Κύπρο, τους «πύργους». Το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα συνέτεινε στο να συνδεθούν στην αντίληψη ορισμένων τα ψηλά κτήρια με κακές πρακτικές, καθώς το γενικότερο κλίμα και η ελλιπής ενημέρωση, ως ένα βαθμό, ενδεχομένως να ευνοούν τη διαμόρφωση μιας τέτοιας αντίληψης. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η λανθασμένη αντίληψη ότι με το ύψος ενός κτηρίου αυξάνεται αυτόματα και ο αριθμός διαμερισμάτων μιας ανάπτυξης, κάτι που ωστόσο δεν ισχύει, καθώς ο συντελεστής δόμησης παραμένει ο ίδιος. Αυτό που συμβαίνει επί της ουσίας είναι πως κατασκευάζονται περισσότεροι, αλλά μικρότεροι όροφοι, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται το συνολικό εμβαδό. Για άλλους, οι κάθετες αναπτύξεις είναι επιζήμιες για το περιβάλλον, κάτι που είναι οξύμωρο, καθώς μια κάθετη ανάπτυξη καταλαμβάνει μικρότερο κομμάτι γης από μια οριζόντια ανάπτυξη, αφήνοντας έτσι το υπόλοιπο μέρος του οικοπέδου ελεύθερο για υπαίθριους χώρους.

Η πραγματικότητα είναι πως οι κάθετες αναπτύξεις αποτελούν προτιμητέα λύση και αξιοποιούνται διεθνώς, για μια σειρά από λόγους, που αφορούν κυρίως την καλύτερη αξιοποίηση της διαθέσιμης επιφάνειας. Τα ψηλά κτήρια απασχολούν εδώ και αρκετά χρόνια τους μηχανικούς, τους αρχιτέκτονες, καθώς και επιστήμονες από ένα ευρύ φάσμα κλάδων και ειδικοτήτων, όπως το περιβάλλον, η ενέργεια, η οικονομία και η ανάπτυξη, με την εξέλιξη στον τομέα μέσα από τα χρόνια να έχει προσφέρει επιλογές και λύσεις προκειμένου να αμβλυνθούν οι αρνητικές επιδράσεις στο περιβάλλον και να προσελκύονται σημαντικές επενδύσεις στις τοπικές οικονομίες.

Τα ψηλά κτήρια ως πολύτιμο εργαλείο

Στην Κύπρο, οι πόλεις εξακολουθούν να μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα, με καταστροφικές  επιπτώσεις για το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται διασπορά των παρεχόμενων υπηρεσιών, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την καθημερινότητα των πολιτών και ταυτόχρονα οδηγεί στο μαρασμό τα παραδοσιακά επιχειρηματικά και εμπορικά κέντρα. Η γενική φιλοσοφία που διέπει τα σχέδια ανάπτυξης, όμως, δεν περιλαμβάνει τέτοιους συντελεστές ανάπτυξης που θα μπορούσαν ενδεχομένως να δημιουργήσουν κέντρα με υψηλή πυκνότητα πληθυσμού και επιχειρήσεων. 

Φορείς με γνώση στον τομέα των ακινήτων στην Κύπρο, επισημαίνουν ότι για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό, θα πρέπει καταρχάς να διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική, η οποία να βασίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση των ζητημάτων και να λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους, ενώ ταυτόχρονα να ευνοεί την υιοθέτηση ριζοσπαστικών αλλαγών στα σχέδια ανάπτυξης με ουσιώδη αύξηση στους συντελεστές δόμησης σε επιλεγμένες ειδικές ζώνες εντός συγκεκριμένων περιοχών που θα επιλεγούν ως κατάλληλες. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο έως ανέφικτο για τα κυπριακά δεδομένα.

Ενώ εντός των αστικών κέντρων, με την κατάσταση ως έχει στην Κύπρο, οι καθ’ ύψος αναπτύξεις δύσκολα επιφέρουν οφέλη, εντούτοις, οι κάθετες αναπτύξεις στην περιφέρεια μπορούν να συνεισφέρουν στην επίλυση κάποιων σημαντικών προβλημάτων που παρατηρούνται. Με τον σωστό σχεδιασμό και τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών, μικτές αναπτύξεις βασισμένες στην κάθετη ανάπτυξη θα μπορούσαν να στεγάσουν τις ξένες εταιρείες που μεταφέρουν την έδρα τους στην Κύπρο (headquartering) και το προσωπικό τους, συμβάλλοντας και στην αποσυμφόρηση σημαντικών προβλημάτων της καθημερινότητας, όπως το κυκλοφοριακό και το στεγαστικό. Ειδικά σε περιοχές που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως για παράδειγμα η επαρχία Αμμοχώστου, η δημιουργία τέτοιων υποδομών μπορεί να παρέχει ευκαιρίες ολόχρονης απασχόλησης και συγκράτησης της νέας γενιάς στην περιοχή καταγωγής της.

Σημαντικές όμως, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, είναι και οι προοπτικές των κάθετων αναπτύξεων στον τουριστικό τομέα. Όπως υποστηρίζουν, τα ψηλά κτήρια, αυξάνουν τους υπαίθριους χώρους πρασίνου, αλλά και τους χώρους κοινής χρήσης και ωφελείας, σε σύγκριση με τα πιο χαμηλά κτήρια τα οποία καταλαμβάνουν μεγαλύτερο κομμάτι γης και σε πολλές περιπτώσεις εμποδίζουν εξ ολοκλήρου την πρόσβαση και την οπτική επαφή με την παραλία. Με σωστό σχεδιασμό τουριστικών ζωνών και αξιοποίηση της κάθετης ανάπτυξης ως ένα βαθμό, θα μπορούσαν να συνυπάρχουν οι ξενοδοχειακές μονάδες μαζί με δημόσια πάρκα και πλατείες με απρόσκοπτη θέα προς τη θάλασσα -σε αντίθεση με το τι συμβαίνει σήμερα, όπου στις πλείστες τουριστικές ζώνες, η θέα προς τη θάλασσα έχει σε μεγάλο μέρος αποκοπεί εξαιτίας των μεγάλων κτηριακών όγκων-, ενώ ταυτόχρονα θα αξιοποιούνταν νέες τεχνολογίες που να καθιστούν τέτοιες αναπτύξεις ως περιβαλλοντικά προτιμητέες.

Όλα, ωστόσο, καταλήγουν στο πώς επιλέγει η πολιτεία να αξιοποιήσει εργαλεία όπως οι κάθετες αναπτύξεις, με στόχο την ορθότερη και βιώσιμη ανάπτυξη, τη βελτίωση των δημόσιων υποδομών και κατ’ επέκταση την ποιότητα ζωής των πολιτών.