Μήνυμα προς τις τράπεζες ότι στη διαμόρφωση της τιμολογιακής τους πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την κοινωνική πτυχή αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, έστειλε με συνέντευξη του στο ΚΥΠΕ ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) Χριστόδουλος Πατσαλίδης, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο διάβρωσης της εικόνας τους και τον κίνδυνο στη φήμη του τραπεζικού τομέα.

Λίγες μέρες πριν τη συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για θέματα νομισματικής πολιτικής (18/10), ο κ. Πατσαλίδης παραπέμπει στην υποτονική οικονομική ανάπτυξη της ευρωζώνης αλλά και σε δείκτες οικονομικών τάσεων, όπως ο PMI (Purchasing Managers Index), ο οποίος υποχώρησε κάτω από το όριο των 50 μονάδων, για να τονίσει ότι «φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για μείωση των επιτοκίων». Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι θα πρέπει να συζητηθούν όλα τα δεδομένα, εντάσσοντας ταυτόχρονα στην εξίσωση και τις όποιες επιπτώσεις από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ο κ. Πατσαλίδης σημειώνει ότι η κυπριακή οικονομία έχει επιδείξει σημαντική ανθεκτικότητα εν μέσω συνεχόμενων εξωγενών κλυδωνισμών, με ρυθμούς ανάπτυξης που υπερβαίνουν κατά πολύ το μέσο όρο της ΕΕ, τονίζοντας πως η ενίσχυση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας θα πρέπει να βασιστεί στη διεύρυνση παραγωγικού ιστού, τη δημοσιονομική πειθαρχία, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και την ενίσχυση της διακυβέρνησης στη βάση των βέλτιστων διεθνών πρακτικών, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Αναφορικά με την εικόνα του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο, ο κ. Πατσαλίδης αναγνωρίζει  τα υψηλά επίπεδα κεφαλαίων και ρευστότητας που χαρακτηρίζουν το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, για να τονίσει ότι δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός, αναδεικνύοντας τους αναδυόμενους κινδύνους, όπως είναι ο γεωπολιτικός, ο κλιματικός και της κυβερνοασφάλειας, κίνδυνοι που δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν και να αξιολογηθούν.  «Οι σημερινοί υγιείς χρηματοοικονομικοί δείκτες δεν είναι ικανοί από μόνοι τους να διασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη σταθερότητα και βιωσιμότητα», υπογραμμίζει.

Προαναγγέλλει περί τα τέλη του έτους αλλαγές προς την κατεύθυνση του κανονιστικού φόρτου και την εύρυθμη λειτουργία των τραπεζών προς εξυπηρέτηση των πελατών τους, χωρίς διαφοροποίηση του στόχου της μηδενικής ανοχής ως  προς την καταπολέμηση νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Τέλος, όσον αφορά τον μετασχηματισμό της ΚΤΚ, ο κ. Πατσαλίδης λέει πως ο ρόλος της κυπριακής εποπτικής αρχής απαιτεί την υιοθέτηση αξιόπιστου μοντέλου κεντρικής τραπεζικής, έχοντας υπόψη την εξέλιξη της ίδιας της ΕΚΤ και των χαρακτηριστικών της Κύπρου. «Χρειάζεται συλλογικότητα και αποτελεσματικότητα στον τρόπο λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων», επισημαίνει.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

Ερ. Η κυπριακή οικονομία έχει δείξει σημάδια ανθεκτικότητας τόσο κατά την περίοδο της πανδημίας όσο και κατά την έξαρση των γεωπολιτικών προκλήσεων που ακολούθησαν. Πού πρέπει να εστιάσουμε τις αποφάσεις πολιτικής έτσι ώστε να καταστήσουμε πιο διατηρήσιμη την αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας;

Απ. Η κυπριακή οικονομία έχει όντως επιδείξει σημαντική ανθεκτικότητα και ευελιξία παρά τους αλλεπάλληλους γεωπολιτικούς και άλλους κλυδωνισμούς των τελευταίων χρόνων, παρουσιάζοντας ρυθμούς ανάπτυξης ψηλότερους από το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ – το δεύτερο τρίμηνο του 2024, το ΑΕΠ κατέγραψε ρυθμό μεγέθυνσης 3,6%, ξεπερνώντας κατά πολύ τον αντίστοιχο ρυθμό αύξησης στη ευρωζώνη που ήταν 0,2%.  Σε αυτό συνέβαλαν μεταξύ άλλων η διαφοροποίηση (diversification) που επιτεύχθηκε στην οικονομική δραστηριότητα, όπως για παράδειγμα η προώθηση του τουριστικού προϊόντος σε νέες αγορές, ο τομέας ενημέρωσης-επικοινωνίας-τεχνολογίας (ICT), οι ναυτιλιακές υπηρεσίες, και οι επαγγελματικές υπηρεσίες, οι οποίες παρά τις αρνητικές επιπτώσεις των συνεχιζόμενων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, φαίνεται να ανακάμπτουν τα τελευταία τρίμηνα.

Η ενίσχυση της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας πρέπει να βασιστεί στην περαιτέρω διεύρυνση του παραγωγικού ιστού, στη διατήρηση της πειθαρχίας των δημόσιων οικονομικών και της δυναμικής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, καθώς και στην ενίσχυση της διακυβέρνησης στη βάση των βέλτιστων διεθνών πρακτικών – αναφέρομαι. σε εκείνους τους τομείς, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, που λειτουργούν με καθεστώτα και αντιλήψεις που ανήκουν πλέον σε προηγούμενες εποχές. Η Κύπρος, ως μικρή και ανοικτή οικονομία, καλείται να ανταγωνιστεί με επάρκεια σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.  Οι αναδυόμενοι κίνδυνοι και προκλήσεις στο νέο γεωπολιτικό, κλιματικό και τεχνολογικό σκηνικό, επιβάλλουν τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και της κοινωνίας.

Ερ. Πώς σχολιάζετε την έκθεση Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ; Μίλησε για υπαρξιακή πρόκληση και εκτίμησε ότι θα χρειαστούν επενδύσεις γύρω στο 5% της Ευρώπης ώστε να επιτευχθεί η ψηφιοποίηση, η απανθρακοποίηση και να ενισχυθεί η αμυντική ικανότητα της Ένωσης.

Απ. Η έκθεση Mario Draghi αποτελεί βαρυσήμαντο έργο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναδεικνύει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα. Εξηγεί τη στρατηγική σημασία μιας Ευρώπης ικανής να επιληφθεί των θεμάτων της ψηφιοποίησης, της κάλυψης του στόχου της απανθρακοποίησης, και της ανάγκης για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας σε σχέση με άλλες μεγάλες οικονομίες. Η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της στρατηγικής αυτονομίας απαιτεί όντως ουσιαστικές επενδύσεις. Οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί, θα πρέπει να μελετήσουν και να συζητήσουν την εν λόγω έκθεση με στόχο τη διαμόρφωση της δέουσας κατεύθυνσης και πολιτικής.

Η συζήτηση για την ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολο της, καταδεικνύει τη σημαντικότητα για διαρκή εκσυγχρονισμό της μικρής Κύπρου.

Ερ. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ προχώρησε πρόσφατα στη δεύτερη μείωση του επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων (πλέον το βασικό επιτόκιο άσκησης νομισματικής πολιτικής) κατά 25 μονάδες βάσης καθορίζοντάς το στο 3,5%. Η οικονομία της ευρωζώνης παρουσιάζει υποτονικούς ρυθμούς ανάπτυξης με το ρυθμό επέκτασης του ΑΕΠ το β’ τρίμηνο να υποχωρεί στο 0,2% από 0,3% το πρώτο τρίμηνο, κάτω από τις προβλέψεις της ΕΚΤ. Με αυτό ως δεδομένο ίσως η νομισματική πολιτική να είναι πέραν του δέοντος περιοριστική (restrictive); Η αγορά προεξοφλεί μία νέα μείωση στη συνεδρία νομισματικής πολιτικής τον Δεκέμβριο. Συμμερίζεστε αυτή την εκτίμηση ή θα χρειαστεί μια κίνηση τον Οκτώβριο;

Απ. Ως Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, συνεχίζουμε να ακολουθούμε με συνέπεια μια προσέγγιση που βασίζεται στα εκάστοτε εισερχόμενα οικονομικά στοιχεία και λαμβάνουμε αποφάσεις από συνεδρίαση σε συνεδρίαση για το καθορισμό της κατάλληλης νομισματικής στάσης ώστε να επιτευχθεί ο στόχος πληθωρισμού που είναι 2%. Όντως, υπάρχει υποτονικότητα ως προς την οικονομική δραστηριότητα και τον πληθωρισμό. Ο σύνθετος δείκτης οικονομικών τάσεων (Composite Purchasing Managers Index “PMI”) για τη ζώνη του ευρώ μειώθηκε από 51 τον Αύγουστο σε 49.6 το Σεπτέμβριο που υποδηλώνει υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας (κάτω από το όριο 50). Σε ότι αφορά τον πληθωρισμό, αναμένεται μείωση τον Σεπτέμβρη στο 1,8% από 2,2% τον Αύγουστο.

Με βάση τα πιο πάνω, φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για μείωση των επιτοκίων. Θα πρέπει όμως να συζητηθούν όλα τα νέα δεδομένα ως είθισται. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να αξιολογηθούν οι όποιες επιπτώσεις των εξελίξεων στην Μέση Ανατολή.

Ερ. Κύριε Πατσαλίδη πλέον οι κυπριακές τράπεζες παρουσιάζουν υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια (τη ψηλότερη στην ΕΕ βάσει των τελευταίων στοιχείων της ΕΒΑ). Ταυτόχρονα, παρουσιάζουν σημαντική πλεονασματική ρευστότητα και κερδοφορία. Πως αξιολογείτε την επίδοση του τραπεζικού τομέα, και γενικότερα των χρηματοοικονομικού τομέα στη χώρα μας;

Απ. Μετά από μια δύσκολη δεκαετία, ο τραπεζικός τομέας παρουσιάζει σήμερα πολύ υψηλούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, ρευστότητας, και κερδοφορίας, από τους ψηλότερους στη ζώνη του ευρώ.  Το πρώτο εξάμηνο του 2024, ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών του τραπεζικού τομέα ανήλθε στο 22,5% σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο που ήταν 16,1%, ενώ ο δείκτης κάλυψης ρευστότητας έφτασε το 328% σε σχέση με το Ευρωπαϊκό μέσο όρο του 163,2%. Κατά την ίδια περίοδο η απόδοση ιδίων κεφαλαίων άγγιξε το 21,3%, πολύ ψηλότερα από 10,9% που ήταν ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος. Τα ΜΕΔ έχουν σημειώσει ουσιαστική πρόοδο και βρίσκονται σε μονοψήφιο ποσοστό (6,9%). Εξακολουθούν όμως να βρίσκονται πιο πάνω από το μέσο όρο των τραπεζών της ευρωζώνης, ενώ η πρόοδος δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα. Σημειώνεται ότι, παρά την αύξηση των επιτοκίων για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού,  τα ΜΕΔ δεν παρουσιάζουν επιδείνωση, ενώ σε κάποιες άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ η ποιότητα του δανειστικού χαρτοφυλακίου κινείται πτωτικά.

Παρά την υγιή επίδοση του τραπεζικού τομέα στο σύνολό του, δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός. Όπως ανέφερε πρόσφατα η Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, κ. Claudia Buch, οι αναδυόμενοι κίνδυνοι, όπως ο γεωπολιτικός, ο κλιματικός, και ο κίνδυνος του κυβερνοχώρου, δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν, να αξιολογηθούν, και επομένως να τύχουν της δέουσας διαχείρισης.

Ενόψει τούτου, γίνεται ακόμη πιο σημαντικό όπως διασφαλίσουμε τα υψηλότερα επίπεδα διακυβέρνησης. Ακρογωνιαίος λίθος του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού της ΕΚΤ, ο οποίος γιορτάζει φέτος τα δεκάχρονά του, είναι η ανάδειξη της χρηστής και αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Η Κύπρος, ως ενεργό μέλος του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, επωφελείται τα μέγιστα από την εμπειρία και την ποιότητα της άσκησης της εποπτείας.

Η ΚΤΚ απευθύνεται προς όλα τα πιστωτικά ιδρύματα στέλνοντας το μήνυμα ότι προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στα θέματα της διακυβέρνησης. Οι σημερινοί υγιείς χρηματοοικονομικοί δείκτες δεν είναι ικανοί από μόνοι τους να διασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη σταθερότητα και βιωσιμότητα.

Η ΚΤΚ είναι το αρμόδιο όργανο του κράτους για τη διασφάλιση χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Ενεργεί ως Μακροπροληπτική Αρχή και συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ESRB) το οποίο είναι επιφορτισμένο με την επίβλεψη των συστημικών κινδύνων στο χρηματοοικονομικό σύστημα της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η ΚΤΚ αξιολογεί τη σταθερότητα του συνόλου του χρηματοοικονομικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του τραπεζικού τομέα, των ασφαλιστικών εταιρειών, των επενδυτικών ταμείων, των ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος κλπ. Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι αναλύονται λεπτομερώς στην Ετήσια Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας της ΚΤΚ και αφορούν μεταξύ άλλων, τον υπερχρεωμένο ιδιωτικό τομέα και την έκθεση των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων στον τομέα των ακινήτων. Οι κίνδυνοι αυτοί εντατικοποιούνται όταν επιδεινώνονται οι διεθνείς μακροοικονομικές συνθήκες. Η ΚΤΚ έχει στη διάθεση της εργαλεία για μετριασμό και αντιμετώπιση τέτοιων κινδύνων.

Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ και στον τομέα των ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος, που αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς ως αποτέλεσμα της ραγδαίας εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας. Η ΚΤΚ στοχεύει στην σωστή προληπτική και δυναμική  εποπτεία και στον τομέα αυτό.

Ερ. Ωστόσο, επανερχόμενος στον τραπεζικό τομέα, θα ήθελα να αναδείξω πως ότι διαθέτει ίσως την μεγαλύτερη «ψαλίδα» μεταξύ καταθετικών και δανειστικών επιτοκίων στην ευρρωζώνη, κάτι που δημιουργεί δυσφορία τόσο στους καταθέτες όσο και στους δανειολήπτες. Ίσως οι τράπεζες θα πρέπει να απορροφήσουν μέρος της ανόδου των επιτοκίων, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής τους ευθύνης;

Απ. Όπως ανέφερα και στο παρελθόν, η Κύπρος είναι μια μικρή οικονομία και είναι φυσιολογικό οι τιμές, στην προκειμένη περίπτωση τα επιτόκια, να μην προσαρμόζονται με την ίδια ταχύτητα όπως συμβαίνει σε άλλες μεγαλύτερες οικονομίες. Τα δανειστικά επιτόκια στην Κύπρο αντιδρούν με χρονική υστέρηση ενός και δύο τριμήνων στις αλλαγές στα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ. Επιπλέον, λόγω του μικρού μεγέθους της αγοράς, είναι συχνό φαινόμενο κάποιες συναλλαγές να παρουσιάζουν αποκλίσεις από την ευρύτερη τάση. Ωστόσο, η πορεία των δανειστικών επιτοκίων παραμένει καθοδική με το μέσο κόστος νέου δανεισμού να παρουσιάζει μείωση πέραν του 0,60% από το μέγιστο επιτόκιο προς το τέλος του 2023. Τα καταθετικά επιτόκια έχουν μεγαλύτερη υστέρηση ένεκα της συγκριτικά υψηλότερης πλεονασματικής ρευστότητας από την υπόλοιπη ευρωζώνη. Επομένως η ψαλίδα σμικρύνεται, αλλά με αργούς ρυθμούς.

Παρά ταύτα, τα κυπριακά πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να επιδεικνύουν πιο σφαιρική αντιμετώπιση ως προς τις τιμολογήσεις τους, λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική πτυχή αλλά και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Μεσοπρόθεσμα, το συμφέρον των μετόχων των τραπεζών θα πρέπει να συνταυτίζεται με τους στόχους της κοινωνίας και με τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας – του Κυπριακού επιχειρείν. Διαφορετικά η εικόνα του τραπεζικού τομέα θα διαβρώνεται και ο κίνδυνος φήμης δυνατό να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

Ερ. Πρόσφατα η ΚΤΚ δημοσιοποίησε για πρώτη φορά τα επίπεδα των καταθετικών και δανειστικών επιτοκίων ανά πιστωτικό ίδρυμα. Πού αποσκοπούσε η κίνηση αυτή;

Απ. Η κίνηση αυτή αποσκοπούσε στην περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας. Στο πλαίσιο αυτό η ΚΤΚ προχώρησε στη δημοσίευση σε μηνιαία βάση, αναλυτικών στοιχείων μεσοσταθμικών επιτοκίων για διάφορα δανειστικά και καταθετικά προϊόντα, ανά τράπεζα. Η εν λόγω δημοσίευση διευκολύνει την ενημέρωση του κοινού, παρέχοντας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις άμεση πρόσβαση σε πιο πλήρη πληροφόρηση. Τονίζω όμως ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να ενημερώνονται από τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα για τα προσφερόμενα επιτόκια.

Η ΚΤΚ θα διευρύνει περαιτέρω την εν λόγω πληροφόρηση και προτίθεται να προωθήσει αλλαγές αναφορικά με το κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με τον κίνδυνο φήμης.

Ερ. Είχατε κάποιες συναντήσεις τόσο με τον Σύνδεσμο Τραπεζών και επιχειρηματικές οργανώσεις για το θέμα των απαιτήσεων από τις τράπεζες για την κανονιστική συμμόρφωση. Ποιες οι διαπιστώσεις και ποιες οι υποδείξεις στις τράπεζες για μείωση του κανονιστικού αυτού βάρους;

Απ. Είχαμε συναντήσεις με το Σύνδεσμο Τραπεζών, καθώς και με οργανωμένους φορείς όπως ΟΕΒ, ΚΕΒΕ και άλλους. Μεταξύ άλλων,  συζητήσαμε θέματα κανονιστικής συμμόρφωσης, και ειδικότερα της λειτουργίας των τραπεζών όσον αφορά τους κανονισμούς αναφορικά με την καταπολέμηση νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Στόχος, είναι η πιο εύρυθμη λειτουργία των τραπεζών προς εξυπηρέτηση των πελατών τους, χωρίς διαφοροποίηση του στόχου της μηδενικής ανοχής. Ο Σύνδεσμος Τραπεζών, σε συνεργασία με τους άλλους φορείς, έχει ανταποκριθεί ικανοποιητικά στο αίτημα μας. Στόχος της ΚΤΚ είναι όπως η προσπάθεια μας ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους.

Ερ. Στην πρώτη συνέντευξη Τύπου που παραθέσατε μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας μιλήσατε για την ανάγκη μετασχηματισμού της ΚΤΚ με στόχο ένα πιο ευρύ μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Πώς προχωράτε σε αυτό το θέμα; έχετε δει άλλα μοντέλα ΚΤ μελών του Ευρωσυστήματος; Ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν το βέλτιστο μοντέλο για την ΚΤΚ;

Απ. Στη συνέντευξη μου αυτή αναφέρθηκα κατ΄ επανάληψη στην ανάγκη για χρηστή διοίκηση και για σωστή διακυβέρνηση, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, με συγκεκριμένες αναφορές στον τραπεζικό τομέα.

Η ΚΤΚ διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην Κυπριακή οικονομία και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο όπως η ΚΤΚ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών με τρόπο αποτελεσματικό και στη βάση βέλτιστων πρακτικών. Αυτό απαιτεί την υιοθέτηση αξιόπιστου μοντέλου κεντρικής τραπεζικής, έχοντας υπόψη την εξέλιξη της ίδιας της ΕΚΤ και των χαρακτηριστικών της Κύπρου.

Η ΚΤΚ συμμετέχει ενεργά σε μεγάλο αριθμό επιτροπών και ομάδων εργασίας της ΕΚΤ, στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου.

Η αποτελεσματική συμμετοχή και συμβολή της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό όραμα απαιτεί, κατά την άποψη μου, τον εκσυγχρονισμό του μοντέλου διακυβέρνησης της ΚΤΚ. Χρειάζεται συλλογικότητα και αποτελεσματικότητα στον τρόπο λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων. Επιπρόσθετα,  επιβάλλεται η αναδιοργάνωση σε επίπεδο διευθυντικών οργάνων με στόχο την εύρυθμη λειτουργία, την ενίσχυση της αποδοτικότητας, και την ισχυροποίηση της κουλτούρας της διαχείρισης των κινδύνων και του εσωτερικού ελέγχου.