Η κουλτούρα μας δεν αντέχει τη διαφάνεια, είπε την Τρίτη ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου, και Βιομηχανίας, Γιώργος Παπαναστασίου, μετά από τη συζήτηση στη Βουλή του νομοσχεδίου για το ηλεκτρονικό καλάθι, όπου η πλειοψηφία των παρευρισκόμενων εξέφρασαν τη διαφωνία τους με το μέτρο και ζήτησαν νέα διαβούλευση.

Στην έναρξη της συζήτησης για το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την καταγραφή και παρακολούθηση τιμών λιανικής πώλησης προϊόντων, η πλειοψηφία των μελών της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, ζήτησαν από τον Υπουργό να ξαναδοθεί ένα χρονικό διάστημα για διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους και να κατατεθεί εκ νέου, με τον κ. Παπαναστασίου να αναφέρει ότι θα διαβουλευτεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να αποφασίσουν τα επόμενα βήματα.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο Υπουργός ενημέρωσε την Επιτροπή για τις πρόνοιες του νομοσχεδίου και για το πώς θα λειτουργεί το εργαλείο αυτό. Είπε ότι σκοπός είναι η θέσπιση νόμου που θα προβλέπει τη διαδικασία συλλογής και παρακολούθησης των τιμών λιανικής πώλησης των καταναλωτικών προϊόντων από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου. Στόχος, είπε, είναι να καταστήσει δυνατή την εφαρμογή ενός ψηφιακού εργαλείου, το e-καλάθι, το οποίο θα παρέχει στον καταναλωτή διαφάνεια των τιμών, δυνατότητα σύγκρισης των τιμών και άμεση πληροφόρηση για τις τιμές και διαθεσιμότητα σημαντικών προϊόντων για το νοικοκυριό.

Είπε ότι θα έχει την ευχέρεια ο καταναλωτής να κάνει το δικό του καλάθι για να φαίνεται η καλύτερη τιμή που υπάρχει στην περιοχή του. Η προτεραιότητά τους, είπε, είναι τρόφιμα, βρεφικά και είδη οικιακής χρήσης.

Είπε ακόμη, μεταξύ άλλων, ότι οι τιμές θα κοινοποιούνται στην εφαρμογή κάθε μέρα στις 8 και θα αλλάζουν αυτόματα ανάλογα με τις αλλαγές που θα κάνει η κάθε υπεραγορά, ενώ θα δουν πώς θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν ένα φίλτρο για να μην μπαίνει μια αρχική τιμή σε ένα προϊόν και να χρησιμοποιείται «ως κράχτης της ημέρας» και ξαφνικά να ανεβαίνει η τιμή.

Ο Υπουργός είπε ότι, για τις επιχειρήσεις θα υπάρχει ένα αρχικό κόστος για συμμετοχή στην εφαρμογή, ενώ δεν θα υπάρχει κόστος για τους καταναλωτές.

Στη συζήτηση, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων εξέφρασαν διαφωνία με την εφαρμογή του εργαλείου αυτού προβάλλοντας ως επιχειρήματα, μεταξύ άλλων, ότι θα πληγούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αφού δεν θα μπορούν να ανταγωνιστούν με τις μεγάλες υπεραγορές όσον αφορά στο θέμα των τιμών, αλλά και ότι θα πρέπει να προσλάβουν προσωπικό για να βάζει τις τιμές αυτές στην πλατφόρμα που σημαίνει αυξημένο κόστος για τους ίδιους.

Η εκπρόσωπος της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), Αντωνία Αριστοδήμου, σημείωσε ότι θα δημιουργήσει ενδεχομένως στρεβλώσεις στην αγορά, αφού θα επιτρέψει τις επιχειρήσεις να παρακολουθούν τη συμπεριφορά των ανταγωνιστών τους και υπάρχει κίνδυνος συνεννόησης η σιωπηρής συμπαιγνίας των ανταγωνιστών εις βάρος των καταναλωτών.

Ο Χαράλαμπος Παπαντωνίου, πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Υπεραγορών Κύπρου, είπε ότι διαφωνούν κάθετα με την πρόταση νόμου του Υπουργείου αφού θα οδηγήσει σε άνισο ανταγωνισμό μεταξύ μικρών, μεσαίων και μεγάλων υπεραγορών.

Είπε ακόμη ότι δεν έχει παρατηρηθεί τα τελευταία 40 χρόνια κανένα κρούσμα αισχροκέρδειας, ενώ έρχεται το Υπουργείο να επέμβει στον ελεύθερο ανταγωνισμό, σημειώνοντας ότι σε πολύ λίγους μήνες από την εφαρμογή του, θα αρχίσουν να κλείνουν η μια πίσω από την άλλη, οι μεσαίες και μικρές υπεραγορές. Παρακάλεσε τη Βουλή να απορρίψει το νομοσχέδιο, λέγοντας ότι δεν υπάρχει ούτε ένας λόγος να γίνει αυτό το πρόγραμμα γιατί η αγορά λειτουργεί άψογα, όπως είπε.

Ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Συνδέσμου Λιανικού Εμπορίου, Μάριος Αντωνίου, ανέφερε ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των υπεραγορών είναι πολύ έντονος και πάντα είναι προς όφελος του καταναλωτή, και διαφωνούν ότι θα στηρίξει τους καταναλωτές, φέροντας ως παράδειγμα την Ελλάδα, που, όπως είπε, δεν παρατηρήθηκε μείωση στις τιμές από την εφαρμογή του συγκεκριμένου εργαλείου. Σημείωσε ότι οι μικρές επιχειρήσεις δεν μπορούν να πετύχουν τις ίδιες τιμές με τις μεγάλες.

Διαφωνία και ανησυχία για ανταγωνιστικές πιέσεις σε μικρότερες επιχειρήσεις εξέφρασαν επίσης οι εκπρόσωποι του ΚΕΒΕ, της ΟΕΒ, της ΠΟΒΕΚ, και άλλων, όπως ο Σύνδεσμος Παντοπωλών Λεμεσού και ο Σύνδεσμος Υπεραγορών ΜΑΣ.

Μεταξύ άλλων ζήτησαν να ξαναγίνει διαβούλευση από το Υπουργείο για το θέμα, λέγοντας πως είτε δεν κλήθηκαν είτε δεν εισακούστηκαν οι εισηγήσεις τους. Έθεσαν επίσης το θέμα ποιότητας, και όχι μόνο της τιμής των προϊόντων.

Εκ μέρους των καταναλωτών, ο Μάριος Δρουσιώτης πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, είπε ότι οποιοδήποτε εργαλείο στα χέρια του καταναλωτή που θα τον βοηθήσει να κάνει επιλογές είναι καλοδεχούμενο, όμως, εξέφρασε την θέση ότι το εργαλείο αυτό δεν θα προσφέρει στην μείωση του πληθωρισμού. Είπε ακόμη ότι η σύγκριση που επιχειρείται να γίνει θα πρέπει να γίνει με ομοειδή προϊόντα, μόνο με τον γραμμοκώδικα των προϊόντων, αναφερόμενος και σε έρευνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για διπλή ποιότητα και συγκεκριμένα για το ότι δεν πρέπει να υπάρχουν διαφορές στην ποιότητα του ίδιου προϊόντος που παράγεται σε διαφορετικά εργοστάσια όπως πχ. αναψυκτικά. Δεν αναιρούμε ότι είμαστε υπέρ αυτού του εργαλείου, αλλά με τη σωστή του μορφή, είπε, σημειώνοντας ότι η ανισότητα της δημοσιοποίησης των τιμών μεταξύ μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων υπάρχει ήδη.

Ο Λουκάς Αριστοδήμου, πρόεδρος της Παγκύπριας Ένωσης Καταναλωτών και Ποιότητας Ζωής, είπε ότι από δική τους έρευνα, που θα ανακοινωθεί την Τετάρτη, διαφάνηκε ότι 7 στους 10 αναδεικνύουν ως σημαντικό πρόβλημα την ακρίβεια, και είπε ότι αυτό το νομοσχέδιο θα βελτιώσει πολλά «λανθασμένα πράγματα» που υπάρχουν σε αυτό που οι υπεραγορές αποκαλούν ανταγωνισμό. Είπε ότι οι υπεραγορές δεν σέβονται τον πελάτη στο δικαίωμα της απόλυτης ενημέρωσης και της επιλογής και ότι κάποιοι, αυτή τη διαφάνεια δεν την θέλουν. Είπε ότι θα πρέπει να δίδονται στην εφαρμογή οι τιμές των ίδιων προϊόντων.

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, σημείωσε ότι, πιστώνει μεν την κυβέρνηση ότι είχε καλές προθέσεις, αλλά αυτή η κίνηση είναι «εξόφθαλμα παρεμβατική» και όχι προς όφελος του καταναλωτή. Είπε ότι και ο φορολογούμενος θα έχει κόστος και ο καταναλωτής αφού το επιπλέον κόστος που επωμίζονται οι υπεραγορές θα το προσθέσουν τις τιμές τους, ενώ ο φορολογούμενος θα πληρώσει τους πιθανόν περισσότερους υπάλληλους που θα χρειαστεί να προσλάβει το Υπουργείο για αυτή την εφαρμογή. Είπε ακόμη, ότι, στο τέλος το κράτος θα κάνει δωρεάν διαφήμιση των μεγάλων υπεραγορών.

Ο Νίκος Σύκας (ΔΗΣΥ), είπε ότι ο στόχος και σκοπός του ν/σ είναι συγκρουόμενα και δεν δημιουργεί τις συνθήκες του υγειούς ανταγωνισμού. Σημείωσε ότι δεν μπορούν, σε μια αγορά να συγκριθούν οι μικρομεσαίες με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Είπε ακόμη ότι δεν θα πρέπει να μηδενίσουν την προσπάθεια του Υπουργείου και ζήτησε όπως έρθει πίσω στοχευμένα, και διερωτήθηκε τι είδους δημόσια διαβούλευση έγινε, αφού οι ενδιαφερόμενοι εκφράζουν τη διαφωνία τους.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, είπε ότι χαιρετίζουν την οποιαδήποτε προσπάθεια από οποιανδήποτε Κυβέρνηση για διαφάνεια και υπεράσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, αλλά πρέπει να υπάρχει προσοχή το τι επιχειρείται, για να μην δημιουργηθούν σοβαρά ζητήματα ανταγωνισμού. Οι μικρές επιχειρήσεις δεν θα αντέξουν, είπε και έθεσε το ζήτημα της «ετικέτας», όσον αφορά ποιότητα και κατασκευή.Ζήτησε όπως δοθεί εύλογο χρονικό διάστημα για συστηματική διαβούλευση, για να δουν αν το κείμενο βελτιωθεί. Σημείωσε πως ό,τι εισηγήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι δεν λήφθηκε υπόψη.

Ο Ανδρέας Πασιουρτίδης, επίσης βουλευτής ΑΚΕΛ, είπε ότι δεν υπήρχε λόγος να προχωρήσουν σε κάτι που θα δημιουργούσε νέα κενά και ζήτησε να ξαναγίνει διαβούλευση για να διασκεδαστούν οι ανησυχίες. 

Παρομοίως, ο Γιαννάκης Γαβριήλ (ΑΚΕΛ) εισηγήθηκε όπως το Υπουργείο προβεί σε διαβούλευση εκ νέου και από κει και πέρα, είπε, θα αποφασίσει η Επιτροπή πώς θα προχωρήσουν.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης, είπε ότι ήταν υπέρ του ν/σ και της πρωτοβουλίας η οποία, όπως είπε, υπάρχει από τον Νοέμβριο του 2002 όταν ήταν στην αντιπολίτευση, και είπε ότι είναι με έκπληξη που άκουσε τους Βουλευτές του ΔΗΣΥ, κυρίως, να λένε ό,τι λένε στη συνεδρία σήμερα.

Είπε ακόμη ότι ήταν «πολύ σοβαρή» η καταγγελία της ΕΠΑ και διερωτήθηκε από πότε η ενημέρωση και η διαφάνεια πλήττει τον ανταγωνισμό και προωθεί τη δημιουργία καρτέλ. Είπε ότι τα θέματα που τέθηκαν από τους παρευρισκόμενους είναι ήδη υπάρχοντα θέματα αφού προφανώς, όπως είπε, οι μικρές υπεραγορές αγοράζουν τα προϊόντα πιο ακριβά από τις μεγάλες, και δεν είναι το e-καλάθι που δημιουργεί αυτά τα προβλήματα. Είναι θέμα χρόνου να γίνει τέτοια εφαρμογή από τον οποιανδήποτε, είπε, προσθέτοντας πως αν χρήζουν βελτιώσεων οι διατάξεις θα τις συζητήσουν.

Ο Μιχάλης Γιακουμή της ΔΗΠΑ εξέφρασε ανησυχία για θέμα της ακρίβειας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά και είπε ότι το e-καλάθι δεν λύνει αυτά τα προβλήματα αλλά είναι ένα εργαλείο από το κράτος για διαφάνεια και δεν καταλαβαίνει γιατί υπάρχει τόση αρνητικότητα για αυτό.

Ο Σταύρος Παπαδούρης, Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών, είπε ότι, εκ των πράγματων, φαίνεται η ζυγαριά να επιβαρύνει περισσότερο προς το κόστος και όχι το όφελος, και ότι, στο τέλος της ημέρας, είναι ο υγιής ανταγωνισμός που καθορίζει τις τιμές. Εισηγήθηκε να ξαναέρθει το ν/σ,  λίγο «σοφότερο». Είπε ακόμη ότι οι καταναλωτές στηρίζονται περισσότερο στις διαφημίσεις και δεν επισκέπτονται πολύ τέτοιες πλατφόρμες, όπως το e-καλάθι.

Ο Υπουργός είπε στο τέλος της συζήτησης ότι δεν ήταν έκπληξη για τον ίδιο οι τοποθετήσεις που άκουσε, εκτός από αυτή της ΕΠΑ, και σημείωσε ότι προσπαθούν να δώσουν ένα εργαλείο στον καταναλωτή για να υπάρξει διαφάνεια, και ότι «είμαστε μια μικρή αγορά την οποία ελέγχουν κάποιοι».

Σε δηλώσεις του μετά τη συζήτηση ο Υπουργός ανέφερε ότι, με το νομοσχέδιο ενισχύεται η διαφάνεια στα καταναλωτικά προϊόντα, σημειώνοντας ότι η συζήτηση δεν τον ικανοποίησε, «για τον λόγο ότι βγήκαν στην επιφάνεια φοβίες οι οποίες ουδέποτε μας είχαν λεχθεί προηγουμένως στις δημόσιες διαβουλεύσεις και οι φοβίες αυτές αντικατοπτρίζουν, ακριβώς, το περιβάλλον το οποίο έχουμε στην Κύπρο». Απλούστατα, είπε, «στην Κύπρο φοβούμαστε την διαφάνεια», και το εργαλείο το συγκεκριμένο το οποίο προωθεί η Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη, ενισχύει τη διαφάνεια υπέρ του καταναλωτή. Το τι άκουσε σήμερα στην Επιτροπή είναι ακριβώς τα αντίθετα, πρόσθεσε αφού, «βγήκαν, από τη φαρέτρα οι φοβίες κι όχι τα καλά αυτού του εργαλείου». Αυτό είπε, δεν ικανοποιεί τον ίδιο, ως Υπουργό «και θα παρακαλούσα, αντί να εκφράζονται διάφορες φοβίες για να μην μπορέσει να λειτουργήσει αυτό το εργαλείο, να πουν την αλήθεια, ότι δεν θέλουν τη διαφάνεια. Η κουλτούρα μας δεν αντέχει τη διαφάνεια και θα πρέπει να τολμήσουν να το πουν ευθαρσώς στον καταναλωτή».

Ερωτηθείς για το αν προτίθενται να προχωρήσουν εκ νέου σε διαβούλευση, είπε ότι θα διαβουλευτεί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και να αποφασίσουν τα επόμενα βήματα. Είπε ότι ως Υπουργείο, θα το παλέψουν μέχρι το τέλος, σημειώνοντας ότι έγνοια τους είναι ο καταναλωτής και όχι τα διάφορα συμφέροντα. Είπε ότι υπάρχει ακρίβεια και θα δώσουν όσα εργαλεία μπορούν, «με όσες μάχες χρειάζεται να δώσουμε και αν θα τις χάσουμε, θα τις χάσουμε όχι επειδή κάναμε λάθη, αλλά επειδή οι άλλοι δεν τις θέλουν».

Απαντώντας σε σχετική ενημέρωση, είπε ότι η θέση της ΕΠΑ τον εξέπληξε, διότι υπάρχουν πολλές άλλες τιμές που γνωρίζει ο καταναλωτής, από ταξιδιωτικά γραφεία που, ουσιαστικά είναι όλα πάνω σε πλατφόρμες, από τα ίδια τα πρατήρια πετρελαιοειδών που βρίσκονται στον ίδιο δρόμο και αναρτούν τις τιμές τους «και ξαφνικά έρχεται η ΕΠΑ και μας λέει ότι αυτό θα δημιουργήσει καρτέλ». Τα καρτέλ, είπε, δεν γίνονται με τη διαφάνεια, αλλά πίσω από τη διαφάνεια.

Δηλώσεις Βουλευτών

Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Κυριάκος Χατζηγιάννης, είπε ότι, δυστυχώς στη συζήτηση, παρουσιάστηκε μια εικόνα που δεν υπήρξε καμία ουσιαστικά υποστήριξη από κανένα προσκεκλημένο, ως προς αυτή την πρόταση, και ότι κάλεσαν την Κυβέρνηση «να πάει πίσω» και αν και εφόσον κρίνει όλα τα αρνητικά τα οποία έχει ακούσει από όλους, «να τα ξανασκεφτεί και είναι ευπρόσδεκτη να επανέλθει με νέα εισήγηση με νέο περιεχόμενο».

Είπε ότι ενώ η αρχική φιλοσοφία κατά τη διάρκεια και των συζητήσεων βασιζόταν σε δυο πυλώνες και συγκεκριμένα να διασφαλιστεί η απόλυτη διαφάνεια στην αγορά και να δημιουργηθεί ένα ανταγωνιστικό χαρακτηριστικό μεταξύ των υπεραγορών, «ουσιαστικά η Κυβέρνηση, έχει φέρει μόνο τη θεσμοθέτηση της λειτουργίας μιας ηλεκτρονικής εφαρμογής» για να συνδράμει ως εργαλείο προκειμένου διοικητικά η Υπηρεσία ή το Υπουργείο να πετυχαίνει μια σύγκριση των τιμών. Είπε ότι θεώρει ότι δεν βοηθά καθόλου τον καταναλωτή, ο οποίος όπως είπε, δεν έχει τον χρόνο να κάθεται να συγκρίνει μέσα από το διαδίκτυο.

Απαντώντας σε ερώτηση, είπε ότι μέσα από το ν/σ σκοπός ήταν να δοθεί μετρήσιμη απάντηση στα του πληθωρισμού στον τομέα των τροφίμων, και ότι δεν ακούστηκε από τον Υπουργό η ελάχιστη αναφορά ότι στοχεύει στο να ανταποκριθεί στην πρόκληση του πληθωρισμού. Είπε θα πρέπει να δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που να μπορούν οι υπεραγορές να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, όχι ο ίδιος ο καταναλωτής να ετοιμάζει τα δικά του καλάθια. Λείπει παντελώς από το ν/σ το ανταγωνιστικό χαρακτηριστικό, είπε.

Ο κ. Κώστα είπε στις δηλώσεις του ότι αυτό που θέλει ο κόσμος που παλεύει για να ζήσει τις οικογένειές του μέσα σε συνθήκες φοβερής ακρίβειας είναι ουσιαστικά μέτρα καταπολέμησης της αισχροκέρδειας και όχι ημίμετρα.

Σε δηλώσεις του ο κ. Παντελίδης, είπε μεταξύ άλλων ότι έχουν ακούσει τις απόψεις όλων των εμπλεκόμενων, περιλαμβανομένων και των διαφωνιών ή επιφυλάξεων των πρώην κυβερνώντων και της ΕΠΑ, «που προκάλεσαν έκπληξη», τις οποίες, είπε, θα λάβουν υπόψη στη διάρκεια της κατ’ άρθρο συζήτησης του Νομοσχεδίου.

Ο κ. Γιακουμή είπε στις δηλώσεις του ότι «δεν πρέπει να μας φοβίζει ούτε η διαφάνεια και πρέπει να επιδιώκουμε τον υγιή, ανόθευτο και αξιοκρατικό ανταγωνισμό» και ότι τόνισαν παλαιότερα όπως και σήμερα, ότι προτιμούν πιο χειροπιαστές λύσεις προς τους πολίτες, όπως επιδότηση ηλεκτρισμού και καύσιμων και μηδενικό ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης που εφαρμόζονται «και μπορεί να διευρυνθεί ο κατάλογος αυτός» και ΦΠΑ στους ρύπους και στο φόρο κατανάλωσης των καυσίμων που θα πρέπει να γίνουν και αυτά άμεσα προς περαιτέρω ανακούφιση των πολιτών.