Οι κυβερνοεπιθέσεις, η μαζική εισροή μεταναστών και η επιδείνωση των κλιματικών αλλαγών, αποτελούν τους τρεις σοβαρότερους κινδύνους της οικονομίας, όπως αυτοί καταγράφηκαν στην έρευνα του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου (ΣΟΑΚ).

Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σήμερα σε διάσκεψη Τύπου του ΣΟΑΚ, από τα μέλη του Συμβουλίου Χαράλαμπο Παπαγεωργίου και Ευάγγελο Τρύφωνος καθώς και από τον Διευθυντή της Pulse Market Research Παναγιώτη Παναγιώτου.

Πρόκειται για την δεύτερη συνεχή χρόνια που η ΣΟΑΚ προχωρά στην συγκεκριμένη έρευνα για την εκτίμηση των πιθανών κινδύνων και ρίσκων της οικονομία της χώρας, η οποία, όπως σημειώθηκε από τον κ. Τρύφωνος ως leading paper, δηλαδή ως ένα έγγραφο που προβλέπει και καθοδηγεί για τους τομείς στους θα πρέπει να δοθεί σημασία ώστε να μην υπάρξουν σοβαρές συνέπειες στην οικονομία της Κύπρου.

Η έρευνα περιλαμβάνει ένα ερωτηματολόγιο με 18 πιθανούς κινδύνους στην οικονομία, το οποίο απάντησαν 43 επίλεκτα μέλη του ιδιωτικού, δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα από διάφορους τομείς της οικονομίας, καθώς και της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Όπως εξηγήθηκε στη διάσκεψη, μέσω του ερωτηματολογίου γίνεται αξιολόγηση των οικονομικών ρίσκων βάσει της πιθανότητας να συμβούν, της σοβαρότητας των συνεπειών τους εάν συμβούν και του πόσο σύντομα αναμένεται χρονικά να συμβούν. Το εργαλείο είναι προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της Κύπρου και καταλήγει σε δείκτες κινδύνων και οι τιμές θα είναι συγκρίσιμες σε συνεχόμενη βάση.

Η καταγραφή φέτος πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο 18 Σεπτεμβρίου – 06 Οκτωβρίου 2023 και οι 10 πιο κάτω πιθανοί κίνδυνοι είναι οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και πιθανότητα ενός θερμού επεισοδίου με την Τουρκία, η ημαντική επιδείνωση της θέσης της Κύπρου στους δείκτες διαφθοράς, η σημαντική και παρατεταμένη αύξηση των τιμών/πληθωρισμού, η επιδείνωση δημοσίων οικονομικών και σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους, η σημαντική αύξηση στη εταιρική φορολογία, η κατακόρυφη πτώση των εξαγωγών προϊόντων της Κύπρου, η παρατεταμένη ανομβρία με συνέπεια ελλείψεις σε νερό, η επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών, η τρομοκρατική επίθεση στο έδαφος της Κύπρου και οι κυβερνοεπιθέσεις με προβλήματα στην λειτουργία υποδομών ζωτικής σημασίας.

Ακολουθούν η μαζική εισροή μεταναστών, η συνέχιση της πανδημίας ή/και νέα υγειονομική κρίση, η οικονομική κατάρρευση του γενικού συστήματος υγείας, η μεγάλη πτώση στις αφίξεις τουριστών, οι φυσικές καταστροφές, π.χ. πυρκαγιές, πλημύρες, σεισμοί, η αποτυχία εκτέλεσης του ψηφιακού μετασχηματισμού, η πιθανή κατάρρευση συστημικής τράπεζας και η κλιμάκωση υφιστάμενων πολεμικών συρράξεων εκτός Κύπρου με οικονομικές επιπτώσεις για την Κύπρο.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, όπως ανέφερε ο κ. Παπαγεωργίου στη διάσκεψη, υψηλότερο δείκτη κινδύνου, δηλαδή ο συνδυαστικός δείκτης πιθανότητας κινδύνου και σοβαρότητας συνεπειών, παρουσιάζει ο κίνδυνος «κυβερνοεπιθέσεις με προβλήματα στην λειτουργία υποδομών ζωτικής σημασίας». Το ποσοστό του δείκτη αυτού ανέρχεται στο 85%, καθώς κρίθηκε με βάση τις απαντήσεις των ειδικών ως ένας κίνδυνος με 81% πιθανότητα να συμβεί και σοβαρότητα συνεπειών που φτάνει το 90%, και τοποθετείται σε άμεσο ορίζοντα, δηλαδή μέχρι τα επόμενα 2 χρόνια.

Δεύτερος μεγαλύτερος κίνδυνος αποτελεί, η «μαζική εισροή μεταναστών» με δείκτη κινδύνου 82%. Συγκεκριμένα, όπως σημειώθηκε από τον κ. Παναγιώτου, η πιθανότητα να συμβεί αξιολογείται στο 77% με σοβαρότητα συνεπειών το 88%, και τοποθετείται σε άμεσο ορίζοντα. Όπως σημείωσε, η ανησυχία για το ζήτημα αυτό είναι αισθητά αυξημένη σε σύγκριση με την περσινή χρονιά που ανερχόταν στο 75%.

Στο ίδιο περίπου επίπεδο, με παρόμοια ποσοστά και υψηλή κατάταξη στην αξιολόγηση των κινδύνων λαμβάνει και φέτος ο κίνδυνος «επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών», ο οποίος αξιολογείται επίσης με δείκτη κινδύνου 82%. Η πιθανότητα να συμβεί ανέρχεται στο 80% και η σοβαρότητα των συνεπειών του κινδύνου αυτού στο 84%. Παρόλα αυτά, ο κίνδυνος αυτός δεν θεωρείται χρονικά άμεσος αλλά τοποθετείται σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, δηλαδή στα επόμενα 5 με 10 χρόνια.

Στις επόμενες θέσεις του πίνακα των κινδύνων της οικονομίας, ακολουθεί μια σειρά κινδύνων με συνδυαστικό δείκτη πιθανότητας και σοβαρότητας συνεπειών στο 80%: Αυτοί αφορούν την «επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών και σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους» με 69% πιθανότητα να συμβεί και υψηλή σοβαρότητα συνεπειών με βαθμό 92%, τις «φυσικές καταστροφές όπως πυρκαγιές, πλημμύρες και σεισμοί» με 77% πιθανότητα να συμβεί και σοβαρότητα συνεπειών με βαθμό 83%, την «αποτυχία εκτέλεσης του ψηφιακού μετασχηματισμού», με 74% πιθανότητα να συμβεί και σοβαρότητα συνεπειών με βαθμό 85%, τη «σημαντική και παρατεταμένη αύξηση τιμών/πληθωρισμού» με 70% πιθανότητα να συμβεί και βαθμό σοβαρότητας συνεπειών 89%.

Επίσης, όπως σημειώθηκε στη διάσκεψη, μεγάλη ανησυχία παρουσιάζει ο κίνδυνος «επιδείνωση της θέσης της Κύπρου στους δείκτες διαφθοράς» με τον συνδυαστικό δείκτη να ανεβαίνει από το 69% στο 77%. Ωστόσο, παρά τη μεγάλη ποσοστιαία αύξηση του κινδύνου αυτού, εξακολουθεί να μην μπαίνει στους οκτώ πρώτους κινδύνους.

Οι δέκα κίνδυνοι που αξιολογήθηκαν με υψηλότερο δείκτη κινδύνου από τον μέσο όρο (76%) των 18 κινδύνων που εξετάστηκαν είναι οι ακόλουθοι:

Κυβερνοεπιθέσεις με προβλήματα στην λειτουργία υποδομών ζωτικής σημασίας 85%, Μαζική εισροή μεταναστών 82%, Επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών 82%, Επιδείνωση δημοσίων οικονομικών και σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους 80%, Φυσικές καταστροφές, π.χ. πυρκαγιές, πλημύρες, σεισμοί 80%, Αποτυχία εκτέλεσης του ψηφιακού μετασχηματισμού 80%, Σημαντική και παρατεταμένη αύξηση των τιμών/πληθωρισμού 80%, Εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και πιθανότητα ενός θερμού επεισοδίου με την Τουρκία 78%, Οικονομική κατάρρευση του γενικού συστήματος υγείας 78% και Σημαντική επιδείνωση της θέσης της Κύπρου στους δείκτες διαφθοράς 77%.

Όπως σημειώθηκε στη διάσκεψη, στην φετινή έρευνα παρατηρείται γενικώς μια επίταση στην αξιολόγηση των κινδύνων που πιθανόν να αντιμετωπίσει η οικονομία. Ο γενικός συνδυαστικός δείκτης που καταγράφει το μέσο όρο όλων των κινδύνων ανεβαίνει από το 72% στο 76%.

Επιπλέον, η ανησυχία για μελλοντικούς κινδύνους έχει διασπαρθεί σε διάφορα θέματα, με προεξέχοντα τις κυβερνοεπιθέσεις, τη μαζική εισροή μεταναστών και την επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών. Αντιθέτως, το 2022 ήταν κυρίαρχη η ανησυχία για σημαντική και παρατεταμένη αύξηση του πληθωρισμού, η οποία φέτος εμφανίζεται να έχει υποχωρήσει αισθητά.