Τέσσερις στρεβλώσεις και τρείς εισηγήσεις κατέθεσε ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού στις 16.10.2023, κατά τη διάρκεια της οποίας συζητήθηκε το θέμα των πολλαπλών συντάξεων και σχετικές Προτάσεις Νόμου των βουλευτών Α. Νεοφύτου, Ν. Παπαδόπουλου και Σ. Παπαδούρη.

Σε ανακοίνωση, η Ελεγκτική Υπηρεσία δημοσιεύει το περιεχόμενο σημειώματος που κατέθεσε ο Γενικός Ελεγκτής παρέδωσε στην εν λόγω Επιτροπή, στο οποίο καταγράφονται οι πιο κάτω στρεβλώσεις που θα πρέπει να αρθούν:

(α) Αύξηση της ηλικίας καταβολής της σύνταξης στους Υπουργούς, Υφυπουργούς, Βουλευτές και Δημάρχους από το 60ο στο 65ο έτος της ηλικίας τους.

(β) Εισαγωγή πρόνοιας ότι δήμαρχος και υπάλληλος του ευρύτερου δημόσιου τομέα που μετά την αφυπηρέτησή του αναλαμβάνει άλλο δημόσιο αξίωμα ή θέση στην Κύπρο ή σε θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η καταβολή της σύνταξης του θα αναστέλλεται.

Σημείωση: Τέτοια πρόνοια αναστολής της σύνταξης εάν αναλάβουν άλλο αξίωμα στη Δημοκρατία, ήδη υφίσταται στη νομοθεσία για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο της Βουλής, τους Υπουργούς, Υφυπουργούς και Βουλευτές. Ωστόσο, κατά τη Συνεδρία, διαπιστώθηκε ότι η πρόνοια αυτή δεν εφαρμόζεται και συνεπώς παράνομα καταβάλλονται συντάξεις σε μη δικαιούχους, πτυχή για την οποία είναι σε εξέλιξη έλεγχος από την Υπηρεσία μας.

(γ) Εισαγωγή ανώτατου ορίου σύνταξης σε περίπτωση υπηρεσίας σε περισσότερα του ενός αξιώματος ή θέσεις στη Δημοκρατία, ώστε η σύνταξη αθροιστικά από όλα τα αξιώματα και θέσεις να μην υπερβαίνει το όριο των 2/3 των υψηλότερων απολαβών.

Σημείωση: Τέτοια πρόνοια ήδη υφίσταται για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο της Βουλής, τους Υπουργούς, Υφυπουργούς και Βουλευτές, αλλά αφορά μόνο τις πολλαπλές συντάξεις από τα αξιώματα αυτά, χωρίς να προσμετρούν συντάξεις από υπηρεσία στη δημόσια υπηρεσία ή σε θέση Δημάρχου.

(δ) Πλήρης τερματισμός του δικαιώματος δημοσίου υπαλλήλου να λαμβάνει σύνταξη ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας επειδή θα αναλάβει δημόσιο αξίωμα ή θέση ασυμβίβαστη με τη θέση που κατείχε. Σήμερα το δικαίωμα αυτό ισχύει για τη σύνταξη που θεμελιώθηκε μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2012. Με βάση το σκεπτικό της παραγράφου 3 πιο κάτω, η στρέβλωση για την περίοδο προ της 31.12.2012 δεν μπορεί να αρθεί. Δικαιούχοι μπορούν εθελοντικά να καταθέτουν στο Πάγιο Ταμείο τη σύνταξη αυτή.

Κατά την πιο πάνω συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού, αναλάβαμε δέσμευση όπως, εντός ενός μηνός, υποβάλουμε στην Επιτροπή εισηγήσεις για τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις προς άρση των στρεβλώσεων αυτών. Στη συνέχεια, στις 31.10.2023, ο Γενικός Ελεγκτής είχε την ευκαιρία να συζητήσει το θέμα ανάμεσα σε άλλα θέματα σε συνάντησή του με την Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία έδωσε οδηγίες στη Γενική Διευθύντρια της Βουλής για παροχή στην Υπηρεσία μας κάθε δυνατής βοήθειας στο θέμα αυτό.

Η Υπηρεσία μας ετοίμασε κείμενα για τροποποίηση έξι (6) σχετικών νόμων που αφορούν συντάξεις κρατικών αξιωματούχων και δημοσίων υπαλλήλων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τα οποία διαβιβάστηκαν στη Γενική Διευθύντρια της Βουλής στις 31.10.2023 για τυχόν δικά της σχόλια και αλλαγές νομοτεχνικής φύσεως.

Κατά την ετοιμασία των σχετικών κειμένων τροποποιητικής νομοθεσίας λάβαμε υπόψη ότι, όπως εξηγήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο στην υπόθεση Αυγουστή1, «η προσδοκία απόκτησης αξίωσης για σύνταξη, γεννάται κατά τον χρόνο της πρόσληψης, συνιστά, εν δυνάμει, ιδιοκτησία και αποκρυσταλλώνεται ως ιδιοκτησιακό δικαίωμα με τη συμπλήρωση συντάξιμης υπηρεσίας σε συντάξιμη θέση».

Συνεπώς, η μόνη ασφαλής επιλογή είναι όπως οι στρεβλώσεις ρυθμιστούν κατά απόλυτο τρόπο για τη σύνταξη που θα κερδίζεται μετά την ημερομηνία έναρξης της νέας νομοθεσίας, ωστόσο θα πρέπει να τύχει απόλυτου σεβασμού και να μην υπάρξει η παραμικρή παρέμβαση για κάθε σύνταξη που θα έχει θεμελιωθεί κατά την ημερομηνία αυτή. Επισημαίνεται ότι ανάλογη προσέγγιση είχε ακολουθηθεί και το 2012 όταν ρυθμίστηκαν θέματα συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων και τέθηκε ως ημερομηνία σταθμός (cut-off date) η 31.12.2012.

Προς τούτο, στα κείμενα της προτεινόμενης νομοθεσίας έχει εισαχθεί ως ημερομηνία σταθμός η 1.1.2024. Εάν η ψήφιση της νομοθεσίας θα γίνει στις αρχές του 2024, ως ημερομηνία σταθμός θα πρέπει να καθοριστεί η 1.3.2024.

Με βάση τα προτεινόμενα κείμενα:

(α) Η σύνταξη που θα κερδηθεί από τους Υπουργούς, Υφυπουργούς, Βουλευτές και Δημάρχους από την 1.1.2024 και μετέπειτα θα καταβάλλεται στο 65ο έτος της ηλικίας τους (αυτή που θεμελιώθηκε προ της ημερομηνίας αυτής θα καταβάλλεται στο 60ο έτος, όπως προβλέπει σήμερα η νομοθεσία).

(β) Οποιοσδήποτε αφυπηρετεί από δημόσιο αξίωμα ή θέση μετά την 1.1.2024 και αναλαμβάνει άλλο δημόσιο αξίωμα ή θέση στην Κύπρο ή σε θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η καταβολή της σύνταξης του που θα έχει κερδηθεί μετά την 1.1.2024 θα αναστέλλεται.

Για πρόσωπα που λαμβάνουν σύνταξη λόγω υπηρεσίας στα αξιώματα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προέδρου της Βουλής, Υπουργού, Υφυπουργού και Βουλευτή, ήδη προβλέπεται στη νομοθεσία ότι αυτή αναστέλλεται αν διοριστούν σε άλλο δημόσιο αξίωμα ή θέση στην Κύπρο και αυτό αφορά και σύνταξη που θεμελίωσαν προ της 1.1.2024 στο αξίωμα αυτό.

(γ) Εισάγεται ανώτατο όριο σύνταξης σε περίπτωση υπηρεσίας σε περισσότερα του ενός αξιώματος ή θέσεις στη Δημοκρατία, ώστε η σύνταξη αθροιστικά από όλα τα αξιώματα και θέσεις που θα κερδίζεται μετά την 1.1.2024 να μην υπερβαίνει το όριο των 2/3 των υψηλότερων απολαβών. Τυχόν σύνταξη που έχει θεμελιωθεί προηγουμένως δεν επηρεάζεται και θα καταβάλλεται επιπρόσθετα.

Πράγματι, παρά τον μεγάλο όγκο της εργασίας, οι Υπηρεσίες της Βουλής εργάστηκαν εντατικά επί των κειμένων προτεινόμενης νομοθεσίας που τους διαβιβάσαμε και χθες μας επέστρεψαν τα κείμενα νομοτεχνικά διορθωμένα. Για τη βοήθεια αυτή ευχαριστούμε θερμά την Πρόεδρο της Βουλής, τη Γενική Διευθύντρια και τις Υπηρεσίες της Βουλής. Έχουμε υιοθετήσει όλες τις εισηγήσεις τους και σήμερα διαβιβάσαμε τα κείμενα στην Πρόεδρο της Βουλής, με κοινοποίηση στον Υπουργό Οικονομικών ώστε και η Κυβέρνηση να έχει την ευκαιρία να συνδράμει την προσπάθεια αυτή.

«Είναι άποψή μας ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων, ασκώντας την κυρίαρχη εξουσία της, μπορεί επιτέλους να άρει τις στρεβλώσεις που δικαίως θεωρούνται πρόκληση από την κοινωνία των πολιτών.»