Η διεκδίκηση του 13ου μισθού από τους εργαζόμενους άρχισε από πολύ παλιά.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα η πρώτη διεκδίκηση στην Ελλάδα έγινε το 1822 από τους τυπογράφους της Κορίνθου ενώ καθιερώθηκε αναγκαστικά με νόμο το 1951. Στην Ιταλία τώρα, η πρώτη συλλογική σύμβαση για παραχώρηση χριστουγεννιάτικου δώρου σε εργαζόμενους εργοστασίων έγινε το 1937. Σταθμός ωστόσο, θεωρείται η πρόσφατη σχετικά κατοχύρωση του 13ου μισθού μέσω νομοθεσίας στις Φιλιππίνες το 1975. Το κόστος ζωής είχε αυξηθεί την τελευταία πενταετία, όχι όμως και οι μισθοί, με αποτέλεσμα ο πρόεδρος των Φιλιππίνων, Φερδινάντο Μάρκος, να θεσπίσει νόμο που προβλέπει την υποχρέωση καταβολής του δεκάτου τρίτου μισθού.

Στην Ευρώπη, ο 13ος μισθός είναι υποχρεωτικός σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία ωστόσο σε αρκετές χώρες παρόλο που δεν υπάρχει νομοθεσία είναι πολύ διαδεδομένος, όπως για παράδειγμα σε Γαλλία και Γερμανία. Στην Κύπρο, ο 13ος μισθός είναι υποχρεωτικός στο δημόσιο και σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών θα δοθεί στις 18 Δεκεμβρίου.

Απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα για τον 13ο στην Κύπρο:

Μιλώντας στο οικονομικό ένθετο της εκπομπής Alpha Ενημέρωση, ο δικηγόρος Χρήστος Τρύφωνος από το γραφείο Κληρίδης & Τρύφωνος Δ.Ε.Π.Ε, απαντά σε όλα τα κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν την καταβολή του 13ου μισθού στην Κύπρο.

Πότε είναι υποχρεωτικός ο 13ος μισθός στην Κύπρο;

Ο 13ος μισθός δεν είναι υποχρεωτικός στον ιδιωτικό τομέα. Αν τώρα υπάρχει συλλογική σύμβαση που προνοεί καταβολή 13ου μισθού όπως παραδείγματος χάρη στους τραπεζικούς, τότε αυτός πρέπει να καταβάλλεται. Σε αντίθετη περίπτωση η καταβολή του 13ου μισθού εξαρτάται αποκλειστικά από τις πρόνοιες του συμβολαίου εργοδότησης που έχει ο κάθε υπάλληλος.

Πρέπει να είναι ίδιος με τον μισθό των υπόλοιπων 12 μηνών;

Εάν μιλάμε για 13ο μισθό, τότε ναι πρέπει να έχει το ίδιο ύψος με ένα ακαθάριστο μηνιαίο μισθό με τις σχετικές αποκοπές για διάφορα ταμεία των κοινωνικών ασφαλίσεων.

Ποια η διαφορά bonus και 13ου μισθού;

Εδώ ανοίγετε ένα μεγάλο θέμα για το οποίο έχει γίνει πολλή συζήτηση στο παρελθόν. Βλέπετε είναι προσφιλής τακτική των εργοδοτών να ονομάζουν στα συμβόλαια τους τον 13ο μισθό ως μπόνους, νομιζόμενοι ότι με αυτό τον τρόπο θα έχουν την ευχέρεια να μην τον καταβάλλουν ορισμένες χρονιές. Ευτυχώς για τους εργαζομένους, το Ανώτατο Δικαστήριο σε μια σχετικά πρόσφατη απόφαση ξεκαθάρισε ότι δεν παίζει κανένα απολύτως ρόλο τι όνομα δίνουμε στο συμβόλαιο, εάν δηλαδή το ονομάσουμε 13ο μισθό ή αν το ονομάσουμε μπόνους. Αυτό που θα εξετάσει το Δικαστήριο είναι εάν το ποσό που δόθηκε είναι ίσο με ένα μηνιαίο μισθό, εάν καταβαλλόταν τακτικά σε όλους τους υπαλλήλους και αν ήταν αποσυνδεδεμένο από την απόδοση του κάθε εργοδοτουμένου. Αν υπάρχουν όλα όσα είπαμε τότε ανεξαρτήτως εάν το συμβόλαιο εργοδότησης ονομάζει αυτή την παροχή μπόνους, τα κυπριακά δικαστήρια θα την αναγνωρίσουν ως μισθό και θα πρέπει υποχρεωτικά να καταβληθεί.  Σε αντίθετη περίπτωση ο εργοδότης θα αντιμετωπίσει ποινικές κατηγορίες.

Μπορεί ένας εργοδότης να παρέχει 13ο μόνο σε μερικούς εργαζόμενους της επιχείρησης;

Δεδομένου ότι όλοι μιλούμε για εργαζομένους αορίστου χρόνου ναι, είναι δυνατόν με την ύπαρξη διαφορετικών προνοιών σε εργασιακά συμβόλαια σε ορισμένους να δίνεται και σε άλλους να μην δίνετε 13ος μισθός.

Υπάρχει συγκεκριμένη περίοδος που πρέπει να γίνεται η καταβολή;

Όχι δεν υπάρχει συγκεκριμένη περίοδος, ο 13ος καταβάλλεται όταν συμφωνήθηκε να καταβάλλεται και αν δεν υπήρχε συγκεκριμένη συμφωνία τότε καταβάλλεται σίγουρα πριν το νέο έτος.

Τι γίνεται όταν διακοπεί η εργασία πριν ολοκληρωθεί η χρονιά;

Πρέπει να δίνεται αναλογία του 13ου μισθού εκτός αν στο συμβόλαιο υπάρχει ειδικός όρος που να προνοεί το αντίθετο.

Σε περίπτωση που ένας υπάλληλος έχει δικαίωμα όπως λαμβάνει 13ο μισθό και κατά τη διάρκεια του χρόνου απουσιάζει με άδεια ασθενείας ή γονική άδεια ή άδεια μητρότητας, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να πληρώσει ολόκληρο το 13ο μισθό ή αναλογία για τους μήνες που εργάστηκε;

Είναι υποχρεωμένος να καταβάλει ολόκληρο τον μισθό. Εκτός αν προνοείται διαφορετικά στο συμβόλαιο του.

Τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης πολλές επιχειρήσεις αρνούνταν να καταβάλουν 13ο μισθό. Σε αρκετές περιπτώσεις οι εργαζόμενοι συμφωνούσαν στην μη καταβολή. Η μη καταβολή του 13ου μισθού για 1 ή 2 χρόνια καταργεί αυτό το δικαίωμα;

Δεν το καταργεί, και εν πάση περιπτώσει το πιο ξεκάθαρο είναι η υπογραφή μιας βεβαίωσης από τον εργοδότη στην οποία να δηλώνεται ότι η αποκοπή του 13ου έχει προσωρινό χαρακτήρα και δεν είναι μόνιμη μείωση μισθού.