Τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή έχει αναδειχθεί ως ένα από τα μείζονα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο πλανήτης, με τις κυβερνήσεις να έχουν επιδοθεί σε μια μάχη με το χρόνο, προκειμένου να κερδίσουν αυτό το στοίχημα. Αειφορία, πράσινη οικονομία, βιώσιμη ανάπτυξη που λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος, μονοπωλούν πλέον τις συζητήσεις, σε επίπεδο επενδύσεων. Η ΕΕ προωθεί, μέσα από την Ατζέντα της για Βιώσιμη Ανάπτυξη, τέτοιες πολιτικές, με γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη και αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το περιβάλλον, δίχως το ένα να αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη του άλλου.

Η Κύπρος, ωστόσο, όπως καταδεικνύουν οι σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνει χαμηλές επιδόσεις ως προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης που έθεσε η ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, είναι κυρίαρχη η άποψη ότι κάθε προσπάθεια για ανάπτυξη κινείται εξαρχής κατά του περιβάλλοντος. Όμως πλέον, σύμφωνα με τους ειδικούς, η τεχνολογία και η καινοτομία στα υλικά, επιτρέπει αναπτύξεις που όχι μόνο δεν ζημιώνουν το περιβάλλον, αλλά αντίθετα μπορεί να λειτουργήσουν ευεργετικά στη διαφύλαξή τού, καθώς, πλέον ανάπτυξη δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και τσιμέντωμα μεγάλων εκτάσεων.

Βασικός πυλώνας η αειφόρος ανάπτυξη

Χαιρετίζοντας ημερίδα που διοργάνωσε πρόσφατα το γραφείο της σχετικά με τις παράκτιες αναπτύξεις, η Επίτροπος Περιβάλλοντος, κ. Μαρία Παναγιώτου, ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως «απαιτείται βαθιά γνώση και κατανόηση των τοπικών οικοσυστημάτων, σωστός, μεθοδικός και μελετημένος σχεδιασμός, αλλά και μια νέα διάσταση που θέτει η καινοτομία και η τεχνολογία στην υπηρεσία της αειφορίας, η ενσωμάτωση και χρήση στις οποιεσδήποτε αναπτύξεις βιώσιμων οικοδομικών υλικών που εναρμονίζονται με τον περιβάλλοντα χώρο». Από την πλευρά του, ο Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δρ. Δημήτρης Μέλισσας, ο οποίος ήταν κύριος ομιλητής στην εν λόγω ημερίδα, σε σχετική αρθρογραφία του στον Τύπο τονίζει πως ακρογωνιαίο λίθο στην προσπάθεια αυτή αποτελεί ο σχεδιασμός που συνίσταται στην υποχρέωση προηγούμενου σχεδιασμού σε όλους τους τομείς του περιβάλλοντος και της χωροταξίας. Μιλώντας δε στο κρατικό κανάλι, τόνισε πως δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη χωρίς την αειφόρο ανάπτυξη, με την οριοθέτηση προστατευόμενων και παράκτιων περιοχών με επίκαιρα σχέδια χρήσεων γης να αποτελεί σημαντικό παράγοντα και καθοριστική παράμετρο για τις όποιες αποφάσεις και μέτρα θα εφαρμοστούν, καθώς η χρήση μιας ανάπτυξης είναι αυτή που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό, το όφελος ή τη ζημιά προς το περιβάλλον.

Η καινοτομία δίνει τη λύση

Η οριζόντια επιβολή μέτρων, τα οποία μάλιστα ενίοτε αντίκεινται στους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί, πολλές φορές έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Σε μια χώρα όπως η Κύπρος, όπου οι επενδύσεις και η ανάπτυξη αποτελούν βασικό πυλώνα αναβάθμισης της οικονομίας, η δαιμονοποίηση ή η οριζόντια απαγόρευση των αναπτύξεων, σε παράκτιες περιοχές, προβληματίζει τους εκάστοτε τοπικούς φορείς, ως προς την ορθότητα και αποτελεσματικότητα τέτοιων προσεγγίσεων.

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική προσφέρει λύσεις, όπως τα βιοκλιματικά κτήρια που είναι προσφιλή στο περιβάλλον, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για αειφόρο ανάπτυξη. Το πώς κτίζουμε, σε επίπεδο οικοδομικών υλικών, είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς οι νέες τεχνολογίες και η καινοτομία δίνουν τη δυνατότητα χρησιμοποίησης υλικών που μειώνουν τον αντίκτυπο στο περιβάλλον και ταυτόχρονα ενισχύουν την κυκλική οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, σύγχρονοι αρχιτέκτονες προτάσσουν την αξιοποίηση αναπτύξεων που προβλέπουν ψηλά κτήρια και κάθετες αναπτύξεις, με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, καθώς κάτι τέτοιο αυξάνει τους υπαίθριους χώρους πρασίνου και τους χώρους κοινής χρήσης και ωφελείας, σε σύγκριση με τα πιο χαμηλά κτήρια τα οποία καταλαμβάνουν μεγαλύτερο κομμάτι γης και σε πολλές περιπτώσεις εμποδίζουν εξ ολοκλήρου την πρόσβαση και την οπτική επαφή με την παραλία. Μπορεί μέχρι σήμερα στην Κύπρο να έχει επικρατήσει η λογική της άναρχης ανάπτυξης και του τσιμεντώματος, ωστόσο, υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές οι οποίες δεν θα πρέπει να θυσιάζονται στο βωμό των λαθών του παρελθόντος.

Το κράτος και οι αρμόδιες υπηρεσίες κρατούν το κλειδί και μέσω της επανεξέτασης των υφιστάμενων πολιτικών, ρυθμιστικών πλαισίων, πολεοδομικών περιορισμών και κινήτρων, μπορούν να ξεκλειδώσουν το δρόμο προς την αειφόρο ανάπτυξη και την ευημερία. Έτσι, ενδεχομένως να μπορέσουμε να αποτρέψουμε φαινόμενα που παρατηρήθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν, με τοπικούς φορείς και οργανωμένα σύνολα να βγαίνουν στους δρόμους, διεκδικώντας το δικαίωμά τους στην αειφόρο και ισόρροπη ανάπτυξη, όπως συνέβη το καλοκαίρι, με τις διαμαρτυρίες κατοίκων της επαρχίας Αμμοχώστου. Βασικό επιχείρημα των φορέων αυτών είναι ότι η ανάπτυξη με το περιβάλλον μπορούν να συνυπάρξουν και πως θα πρέπει οι κρατικές αρμόδιες υπηρεσίες να βρουν τους μηχανισμούς εκείνους, τις πρακτικές και τις μεθόδους, ώστε η ανάπτυξη να γίνεται στοχευμένα, στη βάση συγκεκριμένου ρυθμιστικού πλαισίου και ταυτόχρονα να συνάδει με τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος, καθώς το ένα δεν θα πρέπει να απαγορεύει οριζόντια το άλλο.