Σημαντική μείωση παρουσίασαν το 2022 οι συνολικές δαπάνες των κρατών-μελών της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες υποχώρησαν στα €228 δισεκατομμύρια, έναντι €349,7 δισ. το 2021, αντανακλώντας κυρίως την σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης από την πανδημία του κορωνοϊού.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου της Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων σχετικά με τα αποτελέσματα κρατικών ενισχύσεων για το έτος 2022, το συνολικό ποσό των κρατικών ενισχύσεων του 2022 παρουσίασε μείωση €121,7 δισ.

Σύμφωνα με το Γραφείο, πρώτιστη αιτία για τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων ήταν η αντιμετώπιση κρίσεων, ενισχύσεις που χορηγήθηκαν μέσω αποτελεσματικών διαδικασιών που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ειδικότερα, το 33,6% των κρατικών ενισχύσεων του 2022 (€75,65 δισ) αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορωνοϊού, ενώ το 17% (€39,33 δισ) στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία και συνολικά το σημαντικό ποσοστό του 50,43% των συνολικών ενισχύσεων, δηλ. €114,92 δισ, χορηγήθηκαν για αντιμετώπιση των κρίσεων.

Παράλληλα, οι δαπάνες του 2022 για τις κρατικές ενισχύσεις κυμαίνονταν μεταξύ 0,3% και 2,1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) των κρατών μελών, ενώ το 2021 κυμαίνονταν μεταξύ 0,9% και 4,6%. 

«Η μείωση των δαπανών για κρατικές ενισχύσεις το 2022 οφείλεται κυρίως στη σταδιακή κατάργηση των μέτρων που θεσπίστηκαν για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, ενόψει της βελτίωσης της υγειονομικής κατάστασης στην Ευρώπη και της σταδιακής άρσης των σχετικών περιοριστικών μέτρων», αναφέρεται και σημειώνεται ότι οι δαπάνες για μέτρα που σχετίζονται με την πανδημία μειώθηκαν κατά 60,5% συγκριτικά με το 2021. 

Οι συνολικές κρατικές ενισχύσεις που εγκρίθηκαν βάσει του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης 2022, για να αντισταθμίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, αντιστοιχούν περίπου στο 0,25% του ενωσιακού ΑΕΠ. 

Το 2022 τα κράτη μέλη μείωσαν τις δαπάνες τους και για στόχους που δεν σχετίζονται με την κρίση, με τις δαπάνες να ανέρχονται σε περίπου €112 δισ ευρώ (0,7 % του ενωσιακού ΑΕΠ), ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 49% των συνολικών δαπανών για κρατικές ενισχύσεις.

Σε σύγκριση με το 2021, αυτό αντιστοιχεί σε μείωση κατά 28% ή κατά €43, 53 δισ μετά την προσαρμογή στον πληθωρισμό. Αυτή η μείωση οφείλεται, εν πολλοίς, στην ανάγκη χορήγησης κρατικών ενισχύσεων που σχετίζονται με τις κρίσεις του πολέμου στην Ουκρανία και της πανδημίας του κορωνοϊού. 

Παράλληλα, εκτός των ενισχύσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης, οι περιβαλλοντικές ενισχύσεις κατέχουν τα πρωτεία των υπόλοιπων στόχων.

Η προστασία του περιβάλλοντος και η εξοικονόμηση ενέργειας είναι οι στόχοι, για τους οποίους τα κράτη μέλη έχουν δαπανήσει μακράν περισσότερο το 2022 (€41,51 δισ) περίπου 37% των δαπανών για κρατικές ενισχύσεις για μέτρα που δεν σχετίζονται με την κρίση), παρότι η αξία των δαπανών μειώθηκε κατά 46% συγκριτικά με το 2021 σε πραγματικούς όρους. 

6. Ο δεύτερος στόχος που δεν σχετίζεται με την κρίση είναι η περιφερειακή ανάπτυξη (€13,91δισ), που αντιπροσωπεύει ποσοστό άνω του 12% των δαπανών για κρατικές ενισχύσεις για μέτρα που δεν σχετίζονται με την κρίση), ποσό που παρουσιάζει αύξηση κατά 4,8% το 2022.

Εξάλλου, εξακολουθούν να αυξάνονται τα μέτρα που χορηγούνται βάσει Απαλλακτικών Κανονισμών .

Ειδικότερα, το 2022 τα κράτη μέλη έθεσαν σε εφαρμογή 1.901 νέα μέτρα βάσει του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού (ΓΑΚ) 651/2014, 284 μέτρα βάσει του τότε ισχύοντος απαλλακτικού Κανονισμού 702/2014 για τον γεωργικό τομέα και 18 μέτρα βάσει του τότε ισχύοντος απαλλακτικού Κανονισμού 1388/2014 για την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια.

Τα μέτρα αυτά αντιστοιχούν συνολικά στο 84% του συνολικού αριθμού των νέων μέτρων κρατικών ενισχύσεων, αναφέρει το Γραφείο, επισημαίνοντας ότι εξαιρουμένων των μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα νέα μέτρα που θεσπίστηκαν βάσει του ΓΑΚ αντιπροσωπεύουν το 93% του συνολικού αριθμού των νέων μέτρων που δεν σχετίζονται με την κρίση.

Οι δαπάνες στο πλαίσιο των μέτρων βάσει του ΓΑΚ μειώθηκαν επίσης το 2022 κατά περίπου 12% σε σχέση με το 2021. 

Μη ικανοποιητική πρόοδος στη αξιοποίηση των Απαλλακτικών Κανονισμών στην Κύπρο

Το Γραφείο τονίζει πως έχει «στόχο και πάντα καθοδηγούμε όλες τις Αρμόδιες Αρχές και όπου αρμόζει εισηγούμαστε τη χρήση των Απαλλακτικών Κανονισμών, αφού εγκρίνονται σε Εθνικό επίπεδο από την Έφορο προς τους τομείς προτεραιότητας που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

«Αν και έχει γίνει κάποια πρόοδος στη  χρήση των Απαλλακτικών Κανονισμών από τις Αρμόδιες Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, εντούτοις η πρόοδος αυτή δεν είναι ακόμα ικανοποιητική, για να φτάσει τα επίπεδα των άλλων κρατών μελών». Επισημαίνει το Γραφείο, τονίζοντας ότι αποσκοπεί μέσα από τη συνεχή ενημέρωση και καθοδήγηση όλων των Αρμοδίων Αρχών να πετύχουμε την αύξηση της χρήσης των Απαλλακτικών Κανονισμών που έχουμε θέσει σαν στόχο σαν Γραφείο.